Ажывіўся гасцямі гэты чароўны куточак у мінулы выхадны дзень. «Крупіцкія музыкі» пералівамі народных мелодый сустракалі гасцей, што прыехалі з розных куткоў Беларусі на адкрыццё мемарыяльнай дошкі першаму беларускаму гісторыку фатаграфіі Яну Булгаку. Спевамі вітаў прысутных тэатр фальклора «Беларуская хатка». Вядучыя імпрэзы дырэктар Чурылавіцкага сельскага Дома культуры Алена Гадалава і балетмайстар Мікалай Котаў узгадалі пра творчы шлях выбітнага беларуса.
ЗНАЧНУЮ частку фотаздымкаў Ян Булгак прысвяціў Навагрудчыне, дзе прайшлі яго дзяцінства, і гораду Вільні. Па запрашэнні гарадскіх улад ён працаваў у сталіцы прафесійным фатографам. Менавіта там праявіліся яго фенаменальныя здольнасці.
Творчасць нашага земляка — частка супольнай культурнай спадчыны Беларусі, Літвы і Польшчы. Ён удзельнічаў у 174 міжнародных фотавыставах. У 1910 годзе ўпершыню прыняў удзел на сусветнай выставе ў Бруселі. Перапісваўся з парыжскім фотаклубам і вядомым французскім фатографам Канстанцінам Пуё. А ў 1911-м свае фотаздымкі дэманстраваў жыхарам Мінска. На фотаконкурсе ў Антверпене яго мастацкія фотапартрэты журы адзначыла ганаровым дыпломам.
За фотаздымак «Радасць жыцця», на якім адлюстраваны заценены пакой з пранікаючымі ў яго промнямі сонца, атрымаў узнагароду ў Міжнародным фотасалоне ў Варшаве ў 1937 годзе.
Акрамя заняткаў фатаграфіяй, Ян Булгак даследаваў беларускі фальклор, краязнаўства, творчасць мастака Фердынанда Рушыца. Старшыня Рэспубліканскага аддзялення грамадскага аб’яднання «Міжнародная асацыяцыя беларусістаў» дацэнт БДУ Ірына Багдановіч пераклала з польскай мовы на беларускую ўрывак з паэмы «Мая зямля» Яна Булгака і зачытала яго.
Доктар гістарычных навук, прафесар Леанід Лыч зазначыў, што беларуская зямля — донар сусветнай культуры. Нашы геніяльныя творцы Адам Міцкевіч, Напалеон Орда, Станіслаў Манюшка, Ігнацій Дамейка ўвайшлі ў сусветную гісторыю. Ян Булгак у сваёй асобе яднае беларусаў, палякаў і літоўцаў. Хочацца спадзявацца, будзе зняты фільм пра яго і напісана кніга.
Старшыня Міханавіцкага сельвыканкама Святлана ДАВАЛЬЦОВА і прадпрымальнік Франц ЖЫЛКА садзяць дубок на сядзібе Яна Булгака.Старшыня Фонда культуры Беларусі Тадэвуш Стружэцкi выказаў спадзяванне, што на сядзібе Яна Булгака ў мінскай вёсцы Пярэсецы з часам прыме наведвальнікаў музей таленавітага творцы. Сродкі на аднаўленне мемарыяльнага падворка і ўсталяванне валуна з барэльефам слыннага беларуса выдзеліў сталічны прадпрымальнік Франц Жылка. На сваёй малой радзіме ў смаргонскім аграгарадку Жодзішкі ён аднавіў помнік гісторыка-культурнай спадчыны ХVIII стагоддзя — вадзяны млын. Стварыў у ім Музей хлеба і сялянскага побыту. Да гэтага ўнікальнага аб’екта пракладзены турыстычны маршрут.
Франц Балеслававіч збірае інфармацыю аб вадзяных млынах Беларусі. Ен перакананы, што без памяці былога няма будучага. Барэльеф Яна Булгака вырабляў і ўсталёўваў у валун скульптар Валерый Калясінскі.
На ўрачыстасці выступалі старшыня Міханавіцкага сельсавета Святлана Давальцова, старшыня згуртавання нашчадкаў беларускай шляхты і дваранства Ігар Чакалаў-Шыдлоўскі, краязнаўца, перакладчык Таццяна Кляшчонак.
Са словамі ўдзячнасці выступіла жыхарка вёскі Пярэсека Ірына Шабан. Продкі яе жылі побач з сядзібай Яна Булгака, які пасля вучобы ў Кракаўскім універсітэце на пачатку мінулага стагоддзя тут настаўнічаў. Так склаўся лёс, што пахаваны ён у сярэдзіне мінулага стагоддзя на варшаўскім цвінтары. Барэльефам вярнуўся слынны беларус у ціхі куточак, дзе ад яго дома засталіся падмуркі.
Побач з велічным каменнем, у які ўсталяваны барэльеф, старшыня сельвыканкама Святлана Давальцова і мецэнат Франц Жылка пасадзілі чырвоны дубок. Вясною сюды вернуцца буслы, гняздо іх на высокім слупе падворка. На адноўленую сядзібу слыннага творцы Яна Булгака праляжа турыстычны маршрут.
subbat50@mail.ru
Фота аўтара.
Мінскі раён.
