21 лютага, у Міжнародны дзень роднай мовы, у Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа Нацыянальнай акадэміі навук прайшла рэспубліканская дыктоўка па беларускай мове. Свае веды праверыла і карэспандэнт «Знамёнкі».
А 13 гадзіне ва ўтульнай зале сабралося каля 20 чалавек рознага ўзросту. Многія, як і я, збіраліся пісаць рэспубліканскую дыктоўку ўпершыню. Маім суседам па парце стаў дырэктар Інстытута сацыялогіі НАН Беларусі Мікалай Мыслівец, які прызнаўся, што апошні раз падобны іспыт праходзіў у школе, таму вельмі цікава праз столькі гадоў праверыць свае веды. Перад намі селі дзве дзяўчыны – як высветлілася, калегі Мікалая.
Удзельнікаў дыктоўкі прывітаў дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа НАН Беларусі Ігар Капылоў:
– Рэспубліканская дыктоўка праводзіцца другі год, і нам вельмі прыемна, што колькасць удзельнікаў расце. У рэжыме анлайн зарэгістравалася каля тысячы чалавек ад 10 да 80 гадоў. Прычым не толькі з усіх куткоў краіны, але і з-за мяжы, нават з Кіпра. Гэта прадстаўнікі розных прафесій: праграмісты, дактары, бухгалтары, менеджары, прадаўцы, настаўнікі, кіроўцы. Таксама іспыт праходзяць школьнікі і студэнты.
У Год гістарычнай памяці ўдзельнікам прапанавалі напісаць тэкст «Багацце роднай зямлі» Тараса Хадкевіча. Непасрэдна сама дыктоўка нічым не адрознівалася ад той, што праходзіць у школе. Тэкст зачытваўся цалкам, потым – па сказах і частках і ў канцы – зноў цалкам. Ці хвалявалася я? Хіба крыху. Абстаноўка ў аўдыторыі была настолькі цёплай, што адчувала сябе як у кампаніі добрых сяброў. Да таго ж успомніліся словы настаўніка: у беларускай мове як чуецца, так і пішацца. Але, забягаючы наперад, адзначу, што гэта не зусiм так.
Паўгадзіны – і дыктоўка напісана.
Пасля дыктоўкі кожны ўдзельнік выпраўляў свае памылкі самастойна. На экран вывелі тэкст з каментарыямі складаных момантаў. На жаль, я зрабіла памылку – слова «рассцілаюцца» чамусьці напісала з адной «с». У майго суседа па парце таксама крыху сапсаваўся настрой – не паставіў коску ў адным сказе.
Калі арганізатары спыталі, ці ёсць ва аўдыторыі тыя, хто напісаў дыктоўку чыста, руку падняў толькі адзін удзельнік. Гэта малодшы навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуразнаўства імя Янкі Купалы Аляксандр Каралёў. Як прызнаўся малады чалавек, у тэксце было некалькі момантаў, дзе ён сумняваўся:
Аляксандр Каралёў не дапусцiў ніводнай памылкі.
– Вельмі ўсцешаны, што мне ўдалося ўзнавіць на пісьме аўтарскую пунктуацыю. У некаторых сказах магла быць варыятыўная пастаноўка знакаў прыпынку. У цэлым дыктоўка спадабалася. Мову люблю, часта карыстаюся ёй як на працы, так і дома.
Аляксандр Каралёў, а таксама тыя, хто пісаў дыктант афлайн і зрабіў па адной памылцы, атрымалі на памяць сертыфікаты ўдзельнікаў і новае выданне «Францыск Скарына: даўнія факты – новыя ідэі». Аднак мэта дыктоўкі – не толькі праверыць узровень валодання нормамі беларускай літаратурнай мовы, а ў чарговы раз адчуць прыгажосць, мілагучнасць, энергію і смак роднага слова. І ў арганізатараў гэта, безумоўна, атрымалася.
mischenko@sb.by
ЁСЦЬ ПЫТАННЕ
Якое ваша любімае слова на беларускай мове?
Вікторыя Карповіч, студэнтка, Гродна:
– У нашай мове ёсць прыгожае слова «чараўніца». Мне здаецца, яно вельмі таямнічае і загадкавае. Ад прыроды маю доўгія рудыя валасы, таму мяне часта менавіта так і называюць. Не крыўдую, наадварот, падабаецца. Дарэчы, мы з аднагрупнікамі часта размаўляем па-беларуску як на занятках, так і ў паўсядзённым жыцці. Мастацкую літаратуру таксама чытаю на мове. Не так даўно пачала твор Уладзіслава Сыракомлі «Вандроўкі па маіх былых ваколіцах», а на наступным тыдні планую ўзяцца за беларускую міфалогію.
Ганна Кароль, кантралёр, аграгарадок Мяжаны, Браслаўскі раён:
– Мне дужа падабаецца слова «натхненне». Яно такое мілагучнае, што, калі яго чую, на душы становіцца цёпла і ўтульна. Да таго ж сэнс у гэтага слова вельмі важны: лічу, што ўсё ў жыцці трэба рабіць з натхненнем – ад працы да паўсядзённых дробязяў. Вучылася ў беларускамоўнай школе, таму з дзяцінства добра ёю валодаю. Люблю чытать творы нашых пісьменнікаў, асабліва падабаецца «Палеская хроніка» Івана Мележа. Дома з сям’ёй размаўляем па-руску, але, калі ў госці завітае беларускамоўная сястра, падтрымліваем яе і пераходзім на родную мову.
Вераніка Аніська, бухгалтар, вёска Пралескі, Маладзечанскі раён:
– Калісьці ў адной кнізе знайшла цікавае слова «знічка». Убачыла яго ўпершыню, таму не адразу зразумела сэнс. Калі звярнулася да слоўніка, даведалася, што знічка – зорка, якая падае з неба. З таго часу гэта маё любімае слова па-беларуску. Уявіце сабе, у іншых мовах яму няма аналага! Дарэчы, часта гляджу кіно і серыялы з беларускім дубляжом: іх не так шмат, але ёсць якасныя прыклады. Напярэдадні Новага года дзівіліся з сябрамі знакамітым замежным фільмам «Гэта цудоўнае жыццё». Добра, калі можаш паслухаць, як любімыя артысты размаўляюць на тваёй роднай мове.
Уладзіслаў Печурэнка, студэнт, Мінск:
– Маё любімае слова на беларускай мове – «асалода». Яно ўніверсальнае і ўжываецца ў розных выпадках: мы можам сказаць, што атрымліваем асалоду ад чытання, кахання, ежы. Ды і наогул ад жыцця. Людзі, якія не размаўляюць па-беларуску, кажуць, што некаторыя словы з нашай мовы могуць рэзаць слых. Але ж «асалода» мне падаецца вельмі мілагучнай. Увогуле, стаўлюся да мовы з вялікай павагай, люблю на ёй размаўляць. Канешне, магу рабіць памылкі, але імкнуся вывучаць яе больш дасканала. Хочацца, каб людзі больш размаўлялі на роднай мове, яна ў нас вельмі прыгожая.
gorbatko@sb.by
Поучаствовали в республиканском диктанте по белорусскому языку. И вот что получилось
Як чуецца, так і пішацца?
Полная перепечатка текста и фотографий запрещена. Частичное цитирование разрешено при наличии гиперссылки.
Фото:
Алексей СТОЛЯРОВ