W Narodowej Akademii Nauk Białorusi otwarto niezwykły ośrodek biotechnologiczny, ktуry może dokonać małej rewolucji w branży uprawy warzyw w szklarniach. Chodzi o wykorzystanie nowych źrуdeł światła — diodуw LED. Są kilkakrotnie bardziej oszczędne niż zwykłe. Co najważniejsze, nowe urządzenia wytwarzają światło o częstotliwości optymalnej dla roślin. Dla uprawy pomidorуw na przykład światło przybiera niebieski odcień. Urodzajność rośnie o 15 — 20 procent. Poza tym zamiast zwykłego gruntu używa się waty mineralnej, komputer śledzi właściwy poziom nawilżania i substancji odżywczych. Uczeni zapewniają, że takie urządzenia można wykorzystywać w tradycyjnych gospodarstwach cieplarnianych. W tym przypadku białoruskie pomidory w środku zimy będą bardziej konkurencyjne pod względem ceny i jakości niż przywiezione z ciepłych krajуw. Nowość znajdzie swoje miejsce w szkołach, domach wczasowych i nawet w mieszkaniach, na statkach morskich i kosmicznych. Pod ręką zawsze będą świeże warzywa, znacznie smaczniejsze i zdrowsze niż zerwane kilka dni temu.To tylko jeden z wielu przykładуw innowacji opracowanych przez białoruskich uczonych w zeszłym roku i przeznaczonych do zastosowania w rodzimej gospodarce. Razem w jednostkach Narodowej Akademii Nauk powstało ponad 2600 oryginalnych opracowań, między innymi wydajne pojazdy i maszyny, urządzenia, materiały, narzędzia, technologie i systemy sterowania. Wyhodowano 170 nowych gatunkуw roślin uprawnych i bydła hodowlanego. Przepraszam czytelnikуw za nadmiar danych, ale nie mogę pominąć faktu, iż białoruscy uczeni w 2009 roku uczestniczyli w wykonaniu 40 rządowych programуw naukowo-technicznych oraz wielu projektуw międzynarodowych.
Przy tym najważniejsze są korzyści praktyczne. Instytut Fizyki opracował i zaczął produkować uniwersalne trzyfalowe lasery szeroko stosowane w medycynie. Używa się tych laserуw w wielu operacjach na narządach i tkankach. Głуwna zaleta polega na tym, że jedno urządzenie pełni rуżne funkcje. Z udziałem lekarzy opracowano technologie lekarskie z zastosowaniem takiego lasera, wykorzystywane nie tylko na Białorusi, ale i zapotrzebowane za granicą. Zlecenia na nowoczesne urządzenie wpłynęły na 2010 rok i kilka kolejnych lat.
Pomaga medycynie superkomputer SKIF stworzony przez uczonych Instytutu Informatyki. Podłączono do niego systemy informatyczne ponad 100 zakładуw opieki zdrowotnej Białorusi. Pozwoli to podnieść jakość świadczonych usług. Teraz z dowolnego z 1200 automatyzowanych miejsc pracy specjalista może w trybie online porуwnać z etalonowym rentgenogramem poszczegуlnych narządуw, co ułatwia rozpoznanie.
Wdrożenie podobnych projektуw naukowo-technicznych zainicjowanych przez Narodową Akademię Nauk wspierają ośrodki naukowo-praktyczne. W 2009 roku założono siedem takich jednostek w dziedzinie mikrobiologii, badań DNA, biotechnologii, poinformował prezes prezydium akademii Michał Miaśnikowicz.
— Powiązanie nauki i przemysłu jest na razie brakującym ogniwem — powiedział Michał Miaśnikowicz. — Dlatego planujemy w 2010 roku założyć 12 — 15 ośrodkуw naukowo-praktycznych. Rozpoczniemy założenie Parku Wysokich Technologii. Zakres jego działalności będzie obejmował mikroelektronikę, optykę i technologie laserowe. Produkcja ta przeznaczona jest przede wszystkim dla białoruskich zakładуw
przemysłowych.
Znaczna część nowych wyrobуw i technologii naukochłonnych przeznaczona jest na eksport. W 2009 roku Narodowa Akademia Nauk Białorusi sprzedała za granicę wyroby na kwotę 17,5 miliona dolarуw USA, natomiast w 2010 roku zakłada się zwiększenie tego wskaźnika o pуłtora raza. Uczeni zapewniają, że prawie wszystkie wynalazki mają 100 procent wartości dodanej, nie ma w nich składnika importowego. Do 2010 roku jednostki Akademii Nauk Białorusi zamierzają zwiększyć eksport o 2,5 razy.
Wysoki poziom badań prowadzonych przez NAN przyciąga wielu zagranicznych uczonych. Białoruska Akademia Nauk nawiązała dobre kontakty z niemieckimi instytucjami, ponad 10 projektуw realizuje wspуlnie z francuskimi kolegami, prowadzi aktywną działalność razem z Wielką Brytanią. Jakiś czas temu do Mińska przyjeżdżała grupa amerykańskich uczonych, z ktуrymi planuje się przeprowadzić wspуlne badania. Przybiera na znaczeniu wschodni kierunek wspуłpracy. W 2009 roku aktywizowały się kontakty z Wenezuelą, krajami arabskimi, państwami afrykańskimi. Przy tym rezultaty praktyczne przynoszą niezłe zyski. Zawarte zostały kontrakty na kwotę 20 milionуw dolarуw USA. Rozpoczęto finansowanie w dziedzinie technologii DNA i analizy danych z kosmosu.
Białoruski przemysł jednak zostaje głуwnym odbiorcą. Typowy przykład — nie mająca odpowiednikуw w światowej praktyce koncepcja wielomodułowego ciągnika siodłowego do przewozуw transkontynentalnych. Każdy moduł takiego pojazdu, potrafiącego przewieźć za wiele tysięcy kilometrуw 120 i więcej ton ładunku, będzie wyposażony w niezależne urządzenie mocy. Synchroniczne sterowanie kołami zwiększa zwrotność pojazdu. Nad awangardowym układem pracują uczeni i specjaliści Instytutu Budowy Maszyn NAN Białorusi, a jego makietę wykonano w Mińskim Zakładzie Samochodowym, znanym na świecie dzięki ciągnikom siodłowym. Inne opracowania uczonych wdrażane są przez Miński Zakład Silnikуw i Białoruski Zakład Samochodowy, produkujący 320-tonowe wywrotki. Nowe modele w 2009 roku stanowiły w białoruskim przemyśle prawie jedną trzecią wszystkich wyrobуw.
Aktualnie białoruski przemysł wspуlnie z nauką stawia przed sobą ambitne zadanie: zbudować w kraju szybką kolej. Czas podrуży z Mińska do dowolnego miasta obwodowego w najbliższych 2 — 3 latach powinien być krуtszy o 2 — 2,5 razy. Rosja, realizując podobne projekty, orientuje się na sprzęt z importu, Białoruś natomiast zamierza wykorzystać własny potencjał przemysłowy.
— Otrzymaliśmy oferty inwestorуw dotyczące rozwoju szybkiej kolei na Białorusi na bazie naszych technologii i innowacji zagranicznych — oświadczył premier Białorusi Sergiusz Sidorski. — Pewne zlecenia otrzymał jeden z zakładуw przemysłowych w obwodzie mińskim.
Innowacyjna droga rozwoju, ktуrą chce iść Białoruś, jest sprawą przetrwania. Kraj należy do grupy państw z otwartą gospodarką, handel zagraniczny przekracza PKB. W takich warunkach mamy jedno wyjście — produkować wyroby konkurencyjne na rynkach światowych. Białoruska nauka ma służyć właśnie takim celom praktycznym.
Włodzimierz Bibikow
