Osi±gniкcia biaіoruskiej nauki s± zapotrzebowane przez ¶wiatowy rynek.Odk±d Unia Europejska, zaniepokojona deficytem kadry naukowej, otworzyіa przed Biaіorusi± wraz z innymi paсstwami, nie naleї±cymi do UE, drzwi do swoich ramowych programуw rozwoju naukowo-technologicznego, egzaminy te staіy siк pewnego rodzaju systemem wyznaczenia warto¶ci biaіoruskich naukowcуw. Moїna ile dusza zapragnie pyszniж siк w swoim kraju, jednak gdy zagraniczni koledzy nie widz± efektуw twojej dziaіalno¶ci — publikacji w czoіowych czasopismach, patentуw, referatуw na konferencjach o wysokim poziomie, gdy nie masz do¶wiadczenia w realizacji miкdzynarodowych projektуw naukowych, w Europie raczej nie udowodnisz, їe moїesz byж wiarygodnym partnerem.
— W 7 programie ramowym UE (lata 2007–2013) dobiegіy koсca dwa etapy konkursуw projektуw, we wrze¶niu zostanie ogіoszony trzeci, jednak na bilans danych na razie jest za wcze¶nie — o¶wiadczyіa krajowy koordynator programu Olga Miejerowska. — O wynikach udziaіu w konkursach 6 programu moїemy juї powiedzieж. Biaіoruskie instytucje naukowo-badawcze pracuj± obecnie w 20 projektach, ponadto zostaіy sfinansowane jeszcze 4 maіe projekty szkoleс indywidualnych. Przez system niezaleїnej selekcji konkursowej przeszedі co pi±ty wniosek, podany z udziaіem biaіoruskich czіonkуw, to prawie dorуwnuje ¶rednim wskaјnikom skuteczno¶ci paсstw UE.
Idee projektуw co prawda nie naleї± do nas. Trudno jednak sobie wyobraziж, їeby duїy plan o warto¶ci 5–15 milionуw euro, skierowany przede wszystkim na rozwi±zanie problemуw Europy, zostaі sporz±dzony przez biaіoruskich naukowcуw. Nie udaje siк to nawet Chiсczykom i Rosjanom, ktуrzy s± dzisiaj czoіowymi partnerami UE w programie ramowym. Jednak doі±czenie biaіoruskich naukowcуw do projektуw zainicjowanych przez ich zachodnich kolegуw juї jest sukcesem, zwіaszcza gdy uzyskane wyniki pozwalaj± przy¶pieszyж pracк w ramach programуw narodowych. Finansuje siк biaіoruski wkіad z budїetu europejskiego, na razie skromnie — 1,5 miliona euro, przy tym wiкksza czк¶ж ¶rodkуw zostaіa wydana w latach 2006–2008. Nie ma tu їadnej dyskryminacji, jak na debiut wynik jest caіkiem do przyjкcia.
Do najbardziej zapotrzebowanych instytucji naukowych naleїy Instytut Fizyki Narodowej Akademii Nauk, ktуry pracuje jednocze¶nie w piкciu projektach 6 programu. Razem z partnerami z czoіowych centrуw badawczych w dziedzinie fizyki tworz± komponenty optyczne, optoelektroniczne i fotonowe, jak rуwnieї nanotechnologie i nanomateriaіy dla nowych urz±dzeс, miкdzy innymi komputera kwantowego, badaj± mechanizmy naturalne, oddziaіuj±ce na klimat planety. Naukowcy Zjednoczonego Instytutu Badaс Energetycznych i J±drowych “Sosny” prowadz± fundamentalne badania, skierowane na zabezpieczenie najwyїszego poziomu trwaіo¶ci reaktorуw atomowych, tworz± nowoczesne technologie w bioenergetyce. Instytut Zoologii NAN Biaіorusi doі±czyі do projektu “Alarm”, skierowanego na badanie pojawiaj±cych siк w naszym kraju egzotycznych dla nas zwierz±t i ocenк spowodowanego przez nie ryzyka dla ekosystemu.
Czy jednak nasza nauka moїe liczyж na powaїne poparcie z budїetu europejskiego w przyszіo¶ci? Jak uwaїaj± eksperci w tej chwili spodziewaж siк podobnych perspektyw jest za wcze¶nie.
— Finansuj±c szkolenia, seminaria, gieіdy, informuj±c o koordynowanych przez ni± programach, Komisja Europejska d±їy do przyst±pienia do nich naukowcуw z Rosji, Ukrainy, Moіdawii, jak rуwnieї z krajуw Zachodnich Baіkanуw i ¦rуdziemnomorza. Jednak nie tak aktywnie, jakby¶my chcieli wspiera tк dziaіalno¶ж w naszym kraju — mуwi Olga Miejerowska. — Tymczasem Rosja, jak rуwnieї Ukraina i Moіdawia, ma zamiar nawi±zaж stosunki na bardziej zaawansowanym poziomie, skierowaіa do Komisji Europejskiej oficjalne zapytanie o przyjкciu jej jako czіonka programu. Oczywi¶cie to poci±ga za sob± zobowi±zania finansowe, ale daje Rosjanom moїliwo¶ж rozszerzenia zakresu wspуlnych badaс i zwiкkszenia korzy¶ci z realizacji projektуw. Je¶li chodzi o nasz± sytuacjк, Biaіoru¶ nie ma na razie nawet podstaw dla zawarcia porozumienia o wspуіpracy naukowo-technicznej — porozumienia o partnerstwie i wspуіpracy z Uni± Europejsk±, ktуre do dzi¶ nie zostaіo ratyfikowane przez UE. Wynik przyszіej wspуіpracy naukowej w duїym stopniu zaleїy takїe od dyplomatуw.
Denis Pimienow
