W centrum życia

 W RNPC nigdy nie jest spokojnie. Tu zawsze wielu ludzi. Na badania i leczenia przyjeżdżają z daleka, ze wszystkich regionów Białorusi. Aby uzyskać pomoc, do medyków Centrum zwracają się wielu Rosjan. Oto mieszkaniec Briańska Aleksander Szyłow do Homla przyjechał, aby postawić dokładną diagnozę:

— Problemy z odpornością: zamęczyły różne alergie. Chciałem pojechać do Moskwy na badania. Ale w Homlu mieszka moja kuzynka, ma podobne problemy. Powiedziała, że w RNPC Medycyny Radiacyjnej działa jedyny na Białorusi Oddział Immunologii i Alergologii. Przekonała przyjechać. Mam nadzieję, że pomogą.

Pomysł stworzenia wyspecjalizowanej instytucji medycznej w dotkniętych obszarach powstał natychmiast po awarii w Czarnobylu. Wybór padł na Białoruską SRR. Ale ze zniknięciem wielkiego kraju przestały swoje istnienie i wielkie projekty. Do zapomnianej idei powrócili w “zerowych”.

W grudniu 2003 roku nowy zakład przyjął pierwszych pacjentów. Projekt, odrodzony przez Białorusinów, był wspierany w Państwie Związkowym, w tym ze środków budżetowych. Dziś w Centrum udzielono pomocy medycznej w 19 kierunkach w 10 oddziałach. Co roku na leczeniu szpitalnym znajdują się ponad 13 tysięcy, ambulatoryjnym — do 70 tysięcy osób z 26 krajów.

...W sali operacyjnej przechodzi przeszczep nerki. 40-letni mężczyzna z Homla w ciągu 10 lat cierpiał na zapalenie kłębuszków nerkowych, które przekształciło się w niewydolność nerek. A to stałe podłączenie do urządzenia do hemodializy. Teraz u niego pojawiła się szansa, jak mówią, by zacząć żyć na nowo. Transplantologia — rodzajem wskaźnika poziomu rozwoju medycyny, uważa szef służby transplantkoordynacji RNPC Oleg Pietkiewicz:

— Przeszczepianie narządu — to nie tylko operacja, wykonana przez doświadczonych specjalistów z precyzyjnym sprzętem. Jest to organizacja służby pobierania narządów, która bierze pod uwagę prawne, techniczne, czasowe aspekty. Stworzyliśmy taką służbę, i działa dobrze, przez trzy lata w RNPC wykonano 160 transplantacji nerek.

Innym osiągnięciem medyków Centrum — przeżycie po operacji raka tarczycy — 99%. Właśnie tę chorobę wywołało w wielu przypadkach promieniowanie w Czarnobylu.

Hematolog Iryna Romaszewskaja pracuje w Centrum w Homlu już przez dwanaście lat, niemal od dnia jego otwarcia. Dziś jest na czele Oddziału Hematologii dla Dzieci. Jednego z najlepszych w byłym Związku Radzieckim. Kryterium skuteczności leczenia najtwardsze — przetrwanie. Drugą szansę dają setkom dzieci. Podczas pracy centrum u lekarzy pojawiły się nowe możliwości, by ratować ludzi, mówi Iryna Romaszewskaja:

— Co najważniejsze, dziś mamy więcej możliwości, aby wykryć chorobę we wczesnym stadium i sprognozować jej rozwój. Kosztem czego? Nowoczesny sprzęt laboratoryjny i metodyki światowe pozwalają szybko i bardzo dokładnie określić markery genetyczne (podtypy) złośliwych chorób krwi. My, lekarze, mamy możliwość “zobaczyć chorobę osobiście”.

RNPC Medycyny Radiacyjnej dziś jest bazą do badań i konferencji międzynarodowych. Z bezpośrednim udziałem utalentowanych naukowców z Homla został stworzony Jednolity Rosyjsko-Białoruski Rejestr Czarnobylski, który jest podstawą informacyjną organizacji świadczenia ukierunkowanej specjalistycznej pomocy medycznej.

Za pomocą własnych metodyk w Centrum są w stanie nie tylko diagnozować, ale również prognozować chorobę nawet u całkowicie zdrowej osoby, opowiedział dyrektor Republikańskiego Naukowo-Praktycznego Centrum Medycyny Radiacyjnej i Ekologii Człowieka Aleksander Rożko:

— Na przykład, jest możliwe zidentyfikowanie osób, które mają wysokie ryzyko rozwoju raka piersi i raka jajnika. Utworzenia potencjalnych grup ryzyka, co przy planowanej profilaktyce pomoże zminimalizować poważne konsekwencje tych chorób. Genetycy pracują nad określeniem markerów ostrych i przewlekłych chorób nowotworowych krwi. Została utworzona i stale aktualizuje się baza danych chorób u ludzi, żyjących na obszarach, dotkniętych skutkami awarii w Czarnobylu. To sprawia, że możliwe jest przeprowadzenie analizy wpływu skażenia radioaktywnego na organizm człowieka w perspektywie długoterminowej — 20, 30, 50 lat.

Nawiasem mówiąc, unikalne badania w laboratorium genetyki molekularnej pozwoliły określić choroby genetyczne, które są typowe dla narodu białoruskiego. Jednak są to genetyczne wskaźniki, które mogą “czytać” wyłącznie specjaliści.

W latach 1998-2010 realizowano trzy programy Państwa Związkowego w celu przezwyciężenia skutków katastrofy. Łączna kwota finansowania wyniosła ponad 3,5 miliardów rosyjskich rubli. Dzięki tym programom stworzono jednolitą przestrzeń regulacyjno-prawną oraz wspólne systemy świadczenia specjalistycznej pomocy medycznej dla obywateli obu krajów, dotkniętych wypadkiem. Opracowano i opublikowano Atlas nowoczesnych i przyszłościowych aspektów skutków awarii w Czarnobylu, w tym kartograficzny, analityczny i informacyjny materiał obecnego stanu i prognozę skażeń promieniotwórczych na okres do 2056 roku. 

Również została przeprowadzona przebudowa Medycznego Radiologicznego Centrum Badań Rosyjskiej Akademii Nauk Medycznych w Obnińsku, przebudowa i wyposażenie Wszechrosyjskiego Centrum Nadzwyczajnej i Radiacyjnej Medycyny w Petersburgu. Zbudowane i wyposażone z udziałem Państwa Związkowego zostały Grodzieńska Fabryka Leków w Skidelu i Republikańskie Naukowo-Praktyczne Centrum Medycyny Radiacyjnej i Ekologii Człowieka w Homlu. Utworzono Jednolity Rosyjsko-Białoruski Rejestr Czarnobylski, który jest podstawą informacyjną organizacji świadczenia ukierunkowanej specjalistycznej pomocy medycznej.

W 2016 roku zostaną podsumowane wyniki czwartego “czarnobylskiego” programu. Budżet — ponad 1,3 miliarda rubli rosyjskich. W trakcie wykonania tego programu świadczono pomoc ukierunkowaną ponad 8000 likwidatorom skutków awarii w Czarnobylu.