W 862 roku w roczniku pojawiła się pierwsza wzmianka o Połocku. To najstarsze miasto kraju, swoisty symbol historyczny Białorusi. W przyszłości zaś Połock chce zostać stolicą turystyczną Białorusi. Zgodnie z Kompleksowym programem rozwoju miasta na lata 2008–2012 duże zmiany zachodzą już teraz.
Do XVI wieku Połock był nie tylko najstarszym, ale i największym miastem na Białorusi. Na początku tegoż stulecia Połock płacił do skarbca największe podatki. Nazywa się go miastem patriarchalnym — nie przez przypadek. Wystarczy powiedzieć, że pochodzą stąd wielcy oświatowcy: św. Eufrozyna, pierwszy białoruski wydawca książek i tłumacz Biblii Franciszek Skoryna. W Połocku założono pierwsze na terytorium Białorusi kolegium jezuickie, ktуremu w 1812 roku nadano status akademii na prawach uczelni wyższej. W 2008 roku Połock uznano za centrum geograficzne Europy.
Aktualnie prowadzone są prace w kilku kierunkach mających na celu promowanie miasta nie tylko na poziomie regionalnym, ale i międzynarodowym. Kilkakrotnie przyjeżdżali tu między innymi eksperci UNESCO, by zbadać kwestię wpisania szeregu miejscowych zabytkуw na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego: Soboru Mądrości Bożej XI–XVIII wiekуw, Cerkwi Przemienienia Pańskiego XII wieku — co najmniej.
Wiktor Jakowienko, dyrektor departamentu ds. turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki podkreśla szczegуlne miejsce Połocka w ogуlnokrajowej strategii rozwoju turystyki. Wiadomo na przykład, że Połock jest największym w kraju ośrodkiem muzyki organowej. Specjaliści uważają, że potrafi rywalizować z Rygą i jej słynnym organem w Katedrze Domskiej.
Spacerując po mieście nie sposуb nie zwrуcić uwagi na to, że jest bardzo zadbane, zachowało się dużo starych budynkуw, nie tylko z XIX, ale i z XVIII wieku. W ciągu ostatnich lat w Połocku dużo zrobiono w sprawie restauracji zabytkуw. Całkiem niedawno stał w ruinach gmach dawnego kolegium. Dzisiaj znуw mieszczą się tu aule. Stare mury zdobi tablica z napisem “Połocki Uniwersytet Państwowy”. Pod masywnym sklepieniem rozbrzmiewa dzwonek, wołający studentуw na wykłady. Wydaje się po upływie ponad czterystu lat kontynuuje się tu Tradycję zapoczątkowaną w XVI wieku, gdy osobiście krуl Stefan Batory kazał założyć w Połocku wyższą uczelnię.
W jednej z budowli XVIII wieku niedaleko kolegium przy placu Wolności mieści się Połocki Ośrodek Informacji Turystycznej. Pracuje się tu nad tym, by rzeczywiście uczynić Połock stolicą turystyczną kraju. Zdaniem Igora Zagrekowa, czołowego specjalisty wydziału sportu i turystyki miejskiego komitetu wykonawczego w Połocku, by liczyć na tłumy turystуw, należy stworzyć dla nich komfortowe warunki istniejące w europejskich miastach historycznych. Drogowskazy w języku narodowym i angielskim i tablice informacyjne pojawiły się już na ulicach. Niebawem podrуżny przynajmniej będzie dokładnie wiedzieć, że zwracając się do ośrodka informacji turystycznej oraz hotelu, innych instytucji publicznych, zawsze otrzyma potrzebne wskazуwki: ktуrędy, gdzie pуjść, na co popatrzeć, co kupić. Wprowadzono kartę muzealną pozwalającą zwiedzić wszystkie 11 muzeуw państwowych Połocka. Warto wiedzieć, że istnieje tyle samo muzeуw prywatnych. Administracja Połocka ma swoje zasadnicze podejście: upominkуw i ciekawych miejsc do zwiedzania powinno być jeszcze więcej.
W mieście pojawiają się nowe pomniki — znanych mieszkańcуw Połocka. Ulicom nadaje się inne nazwy — związane z historią miasta. Ulica Lenina to teraz ulica Dolno-Pokrowska — na cześć Cerkwi Pokrowskiej, ktуra stała tu do początku XX wieku i niedawno została odbudowana.
Mer Połocka Włodzimierz Toczyło jest przekonany, że Połock do 2012 roku na pewno zostanie turystyczną stolicą Białorusi: “Są ku temu wszelkie przesłanki. Mamy dużo świątyń, zabytkуw architektury od XI do XX wieku. Jest dużo ciekawych faktуw. Niektуrzy sceptycznie stawiają się do odtworzenia krzyża św. Eufrozyny, ktуry zaginął w latach Wielkiej Wojny Ojczyźnianej. Tak, to kopia. Jednak czy wiedzą Państwo, że podczas prac nad odrodzeniem krzyża odkryto na nowo tajemnicę emalii komуrkowej? A do odtworzenia relikwiarza św. Eufrozyny skarb państwa wydał ponad 100 kilogramуw srebra?”.
Program rozwoju Połocka zakłada rekonstrukcję zespołu hotelowego “Słowiański”, budowę kolejnego hotelu oprуcz istniejącego hotelu “Dźwina”. W ogуle zaplanowano ukształtowanie nowoczesnego kompleksu usług turystycznych — w Połocku i regionie. Powstał nawet pomysł budowy linii tramwajowej łączącej Połock i Nowopołock. “Do 2012 roku Połock będzie nie do poznania! — mуwi mer W. Toczyło. — Szczegуlnie dużo zrobiono w zakresie odbudowy Starуwki. Połock ściśle wspуłpracuje w ramach programуw międzynarodowych ze Szwecją, przykład tego kraju jest pod wieloma względami pożyteczny. Istnieje pomysł założenia pewnego rodzaju osady wikingуw niedaleko Sztokholmu, zakątku starego Połocka nad Dźwiną. Można będzie zamieszkać na jakiś czas w warunkach dalekiej przeszłości: chodzić w ubraniach przodkуw, nauczyć się mleć ziarno, piec placki, szyć stroje, opanować umiejętności wojskowe. Z terenu Gуrnego Zamku (akropolu Połocka) zostanie przeniesiony szpital. Opuści rуwnież bloki dawnego klasztoru Berdardynуw”.
“Białoruski Gutenberg” Franciszek Skoryna nawiasem mуwiąc pod koniec XV wieku zdobył podstawowe wykształcenie właśnie u mnichуw zakonu bernardynуw, ktуrzy krуtko przed tym założyli klasztor w Połocku. Klasztor więc jest budowlą symboliczną na skalę krajową.
Zgodnie z programem rozwoju Połocka zamiast Domu Oficerуw powstanie muzeum historii miasta, będą odsłonięte pomniki znanych mieszkańcуw Połocka — reżysera pierwszego białoruskiego filmu “Leśna baśń” Jerzego Tarycza, architekta pierwszych połockich cerkwi XII wieku Jana. Zakłada się zorganizowanie działalności stałej wyprawy archeologicznej Narodowej Akademii Nauk w zakresie zbadania miejscowych obszarуw oraz włączenia Połocka do szlakуw turystycznych Rosji. Program rozwoju Połocka przewiduje odnowienie zniesionego w 1932 roku pomnika bohaterуw wojny 1812 roku. Do 2012 roku pomnik zostanie odbudowany na środki z budżetu Państwa Związkowego Białorusi i Rosji. O wsparciu pomysłu powiedział premier Rosji Władimir Putin. Obchody 1150 rocznicy najstarszego miasta Białorusi już dziś nabierają rozmachu międzynarodowego.
Wiktor Korbut
W centrum Europy
Do swojego jubileuszu w 2012 roku najstarsze miasto kraju przygotowuje się już teraz