-Tej jesieni w Rydze odbywają się ważne dla naszego kraju imprezy. Jakiś czas temu zakończyła się VIII wystawa narodowa Belarus EXPO 2010 i Białorusko-Łotewskie Forum Inwestycyjne. Wizytę na Łotwie złożył minister spraw zagranicznych Sergiusz Martynow. Jaką rolę odgrywa to państwo w modernizacji gospodarczej, przyciągnięciu inwestycji zagranicznych i rozwoju wspуłpracy Białorusi z państwami europejskimi? — Łotwa dla Białorusi to przede wszystkim ważny partner handlowo-gospodarczy. Według wynikуw 2009 roku Łotwa znalazła się na 3. pozycji co do wielkości wymiany handlowej spośrуd wszystkich państw spoza WNP i 2. pozycję według wskaźnikуw eksportu. W okresie sprzed kryzysu ekonomicznego pomiędzy Białorusią i Łotwą odnotowano pozytywną dynamikę dwustronnego handlu. Bez wątpienia utrzymujące się nadal zjawiska kryzysowe w gospodarce światowej obiektywnie wpływają na tempo rozwoju rуwnież białorusko-łotewskiego handlu. Przyczynami dość niekorzystnej sytuacji w handlu zagranicznym są gwałtowne pogorszenie się koniunktury rynku, spadek aktywności gospodarczej i popytu, co doprowadziło zarуwno do zmniejszenia eksportu, jak i spadku średnich cen sprzedawanych wyrobуw. Spadek wskaźnika eksportu spowodowały przede wszystkim zmniejszenie dostaw produktуw przerуbki ropy naftowej i wyrobуw przemysłu chemicznego, a także ograniczenie dostaw eksportowych nasion rzepaka.
W celu wyrуwnania wielkości eksportu białoruska strona podejmuje działania w zakresie jego dywersyfikacji. W okresie od stycznia do lipca bieżącego roku rozpoczęto dostawy 105 nowych artykułуw.
Łotwa jest obiecującą strefą nawiązania kontaktуw i promowania białoruskich wyrobуw w państwach Unii Europejskiej. W chwili obecnej na Łotwie prowadzą działalność wspуlna spуłka “MTZ-Servis” (wspуłzałożycielem jest Miński Zakład Ciągnikуw) i firma “Alkomtrans” — dealer zakładu MAZ. Będą realizowane bardzo ciekawe projekty w tym zakresie. Spуłka “Belkommunmash” i Ryski Zakład Naprawy Wagonуw rozważają możliwość wspуlnej produkcji tramwajуw. Z inicjatywy łotewskiej strony w zakładzie “AMO Plant” (miasto Jelgava) montuje się ciągniki MTZ dla nowych rynkуw państw Azji i Afryki, rozpatrywana jest oferta dotycząca montażu na Łotwie autokarуw, trolejbusуw i innych skomplikowanych pod względem technicznym produktуw. Poza tym kilkadziesiąt zakładуw Łotwy dostaje z Białorusi części i zespoły, a także związki chemiczne i rуżne składniki dla swojego przemysłu.
Jestem przekonany, że właśnie rozwуj kooperacji przemysłowej między państwami stanie się siłą napędową, ktуra pozwoli rozwijać białorusko-łotewską wspуłpracę w handlu i gospodarce.
Z roku na rok bardziej trwałe stają się więzi inwestycyjne. W pierwszym pуłroczu 2010 roku w białoruską gospodarkę Łotwa zainwestowała 29,6 miliona dolarуw USA, z nich 20,1 miliona dolarуw USA to bezpośrednie inwestycje. Poważna część łotewskich inwestycji przypada na branżę kredytowo-finansową.
Zachodzące procesy liberalizacyjne w gospodarce narodowej przekonują łotewskich inwestorуw w słusznym wyborze sfery inwestycji. Tylko w 2009 roku liczba przedsiębiorstw założonych na Białorusi z udziałem łotewskiego kapitału wzrosła o 47 i wynosi 397. W 2009 roku na Łotwie wpisano do rejestru 48 firm z białoruskim kapitałem, razem było ich 631. W styczniu — lipcu 2010 roku na Łotwie zarejestrowano 54 firmy z białoruskim kapitałem. To wszystko świadczy o dużym zainteresowaniu biznesem na Łotwie, realizacją własnych inicjatyw komercyjnych. Aktywizację wspуłpracy inwestycyjnej obserwujemy w przemyśle, energetyce, żywieniu zbiorowym, nieruchomościach, budownictwie.
Ważną dziedziną dwustronnej wspуłpracy jest transport i tranzyt. Przez Łotwę przewozi się do 70 procent białoruskich ładunkуw eksportowanych morzem do państw trzecich. Z kolei Białoruś jest dla Łotwy drugim po Rosji partnerem tranzytowym, według wynikуw 2009 roku zapewniamy około 24 procent obciążenia Łotewskich Kolei i 18 procent łotewskich portуw.
Białorusko-łotewskie stosunki w handlu i gospodarce dynamicznie się rozwijają i noszą charakter strategicznego partnerstwa.
— O ile wiem, pojawiają się nowe możliwości nie tylko do zbliżenia biznesu, ale i kontaktуw zwykłych ludzi?
— Rzeczywiście, w trakcie wizyty ministra Martynowa w Rydze podpisano bardzo ważne dla mieszkańcуw białoruskiego pogranicza Porozumienie między rządem Łotwy i rządem Białorusi o uproszczonym trybie podrуży mieszkańcуw terenуw przygranicznych obu państw. Dzięki realizacji tego porozumienia setki tysięcy mieszkańcуw regionуw przygranicznych Białorusi i Łotwy na podstawie przepustki o terminie ważności od roku do pięciu lat będą mogli jeździć do miejscowości przygranicznych sąsiedniego państwa.
Spośrуd innych ważnych tematуw, ktуrych dotyczyły rozmowy S. Martynowa i władz Łotwy, warto zwrуcić uwagę na wspуłpracę w zakresie transportu i tranzytu. Ważnym tematem jest także konkurencyjność białorusko-łotewskiego kierunku dla tranzytu ładunkуw państw trzecich na linii Pуłnoc — Południe i Wschуd — Zachуd, zwiększenie udziału Białorusi w rozwoju paneuropejskiej sieci transportowej. Strony dyskutowały rуwnież nad projektami w zakresie przemysłu, dotyczącymi założenia na terytorium Łotwy zakładуw montażu z udziałem czołowych zakładуw przemysłowych Białorusi.
Osiągnięto porozumienie o przeprowadzeniu w najbliższym czasie kolejnego posiedzenia białorusko-łotewskiej komisji międzypaństwowej ds. wspуłpracy gospodarczej i naukowo-technicznej, gdzie zostaną rozpatrzone konkretne sprawy w zakresie rozwoju dwustronnej wspуłpracy gospodarczej.
— Białoruś otrzymała status obserwatora w Radzie Państw Morza Bałtyckiego. Jakie nowe możliwości otwierają się dla naszego kraju?
— Od chwili ogłoszenia niepodległości Białoruś konsekwentnie zwiększa swуj wkład w rуżne procesy i jednostki wspуłpracy w regionie nadbałtyckim. Białoruski parlament nawiązał dialog z Radą Nordycką i Konferencją Parlamentarną Morza Bałtyckiego. Wspуłpracujemy z Komitetem Pierścienia Bałtyckiego ds. Wspуłpracy w Dziedzinie Elektroenergetyki (BALTREL), Związkiem Miast Bałtyckich, bierzemy aktywny udział w Programie wspуłpracy transgranicznej Unii Europejskiej w regionie Morza Bałtyckiego w latach 2007 — 2013.
Białoruś łączy z innymi państwami regionu długa i rozwinięta sieć komunikacji. Historia niektуrych z nich liczy kilkaset lat, na przykład wodnych szlakуw nad Niemnem i Dźwiną Zachodnią.
Logicznym wynikiem wspуłpracy Białorusi w regionie nadbałtyckim jest nadanie 1 lipca 2009 roku statusu obserwatora w organizacji o dużym autorytecie — Radzie Państw Morza Bałtyckiego (CBSS).
Najbardziej interesuje nas aktywizacja wspуłpracy z państwami nadbałtyckimi w zakresie energetyki, ochrony środowiska, bezpieczeństwa radiacyjnego, zdrowia, strefy celnej i przygranicznej, w tym migracji.
Białoruska strona złożyła w sekretariacie organizacji konkretne propozycje w zakresie ochrony środowiska, edukacji, kultury, energetyki, wspуłpracy celnej, migracyjnej i in. Szereg z nich już zrealizowano. W odpowiedzi na uwagi CBSS niektуre z nich dopracowują właściwe ministerstwa i resorty Białorusi. Świadczy to o naszym zamiarze maksymalnie wykorzystać udział w CBSS i wnieść aktywny wkład w pracę organizacji.
W bieżącym roku białoruscy przedstawiciele wzięli udział w pracy II Forum Bałtyckiego ds. Turystyki w Wilnie w ramach litewskiego przewodnictwa w CBSS, VIII posiedzeniu dyrektorуw generalnych ds. ochrony cywilnej państw CBSS (rуwnież w Wilnie). Eksperci Narodowego Biura Centralnego Interpolu na Białorusi nawiązali kontakty z Grupą Roboczą ds. Pomocy Dzieciom Zagrożonym Rady Państw Morza Bałtyckiego. W imieniu Białorusi powołano oficera ds. pomocy dzieciom, ktуre straciły rodzicуw, a także padły ofiarami handlu ludźmi w regionie Morza Bałtyckiego, ktуry będzie uczestniczyć w posiedzeniach tej grupy roboczej.
Przy wsparciu CBSS mogliśmy ubiegać się o zaproszenie do udziału w działalności Partnerstwa Wymiaru Pуłnocnego w Unii Europejskiej w zakresie opieki zdrowotnej i społecznej. Chciałbym zwrуcić uwagę na udzielone przez Radę Państw Morza Bałtyckiego wsparcie w nawiązaniu kontaktуw dziecięcych zakładуw opieki zdrowotnej państw członkowskich organizacji z analogicznymi białoruskimi zakładami. Wizyta Gabriele Kцtschau (wуwczas dyrektora generalnego CBSS) i niemieckiego profesora medycyny H. Cramera w Dziecięcym Ośrodku Kardiochirurgii na bazie szpitala klinicznego nr 1 w Mińsku okazała się bardzo ważna dla rozwoju wspуłpracy w tym zakresie.
Chciałbym po raz kolejny podkreślić, że region Morza Bałtyckiego i wchodzące do niego państwa to jedna z najważniejszych stref w polityce zagranicznej Białorusi. Uzyskanie przez nasz kraj statusu obserwatora w czołowej regionalnej organizacji bałtyckiej — Radzie Państw Morza Bałtyckiego — jest nie tylko uznaniem przynależności Białorusi do regionu nadbałtyckiego, ale i ważnym krokiem do realizacji nowych obopуlnie korzystnych wspуlnych projektуw.
— Dziś podejmuje się działania, by zachęcić białoruską stronę do udziału w Bałtyckim Forum Gospodarczym. Jakie pomysły ma białoruska delegacja?
— Rzeczywiście w bieżącym roku Białoruś po raz pierwszy weźmie udział w Bałtyckim Forum Gospodarczym. Prawdopodobnie na posiedzeniu plenarnym będzie obecny premier S. Sidorski, zabierze głos w dyskusji na temat ulepszenia warunkуw dostępu do regionu Morza Bałtyckiego poprzez rozwуj komunikacji wewnętrznych i zewnętrznych. Odbędzie się spotkanie szefa białoruskiego rządu z reprezentantami świata biznesu państw nadbałtyckich i Skandynawii. Zaplanowano także dwustronne spotkania, a także czterostronne z udziałem premierуw Białorusi, Łotwy, Litwy i Estonii — po raz pierwszy w takim składzie.
Jak widać, program udziału białoruskiej delegacji jest niezwykle intensywny, co z pewnością przyniesie korzyści, jeśli chodzi o wspуłpracę Białorusi z państwami nadbałtyckimi i biznesem tego regionu.
— Ciekawa jest wspуłpraca trzech stron: Białoruś — Ukraina — Łotwa. Wiem, że na posiedzeniu łotewsko-ukraińskiej międzypaństwowej komisji gospodarczej zwrуcono uwagę na ważną rolę Białorusi jako stabilnego przewoźnika. Czy mуgłby pan więcej powiedzieć, dlaczego nasz kraj doceniło od razu dwуch najbliższych sąsiadуw? Co pan sądzi na temat bałtycko-czarnomorskiego regionu rozwoju?
— Tradycyjnie Białoruś uważana jest za państwo tranzytowe, zapewniające połączenie transportowe na linii Wschуd — Zachуd. Wspуłpraca gospodarcza i polityczna państw tych regionуw rozszerza się, co stwarza przesłanki do stworzenia poważnych projektуw międzyregionalnych w zakresie transportu, energetyki itd.
W charakterze wymownego przykładu w branży transportowej można przytoczyć zrealizowane już projekty pociągуw kontenerowych. Tak, od 2003 roku pomyślnie działa pociąg kontenerowy “Wiking” łączący ukraiński port morski Iljiczewsk i litewski port Kłajpeda. Dodatkowym projektem, w dużej mierze alternatywnym, stało się uruchomienie w 2009 roku pociągu kontenerowego “Żubr” na trasie Mińsk — Ryga.
Perspektywiczność tego projektu została wysoko oceniona przez estońską stronę, trasa teraz sięga portu tallińskiego.
Ważnym dla państw regionu Bałtyku i Morza Czarnego jest wspуłpraca w branży energetycznej, co stwarza warunki dywersyfikacji dostaw zasobуw energetycznych. Łotewska strona nie kryje zainteresowania dostawą ukraińskiej energii elektrycznej na Łotwę przez białoruskie linie przesyłowe.
Szczegуlnie chciałbym podkreślić znaczenie międzyregionalnych sieci transportowych, w tym rurociągуw, jako alternatywnych kanałуw dostaw najważniejszych zasobуw energetycznych. W tym kontekście rośnie rola ropociągуw Połock — Windawa oraz Odessa — Brody, ktуre mogą być wykorzystane do dostaw wenezuelskiej ropy naftowej na Białoruś.
— I ostatnie pytanie. Po raz pierwszy białorusko-łotewskie forum inwestycyjne odbyło się z udziałem biznesmenуw innych państw regionu Morza Bałtyckiego (Łotwa, Litwa, Estonia, Szwecja, Finlandia). Białoruś ma coraz więcej przyjaciуł nad Bałtykiem?
— Rzeczywiście, w bieżącym roku zmieniliśmy koncepcję forum, zamiast dwustronnych rozmуw odbyły się wielostronne między Białorusią i państwami regionu Morza Bałtyckiego.
Chciałbym podkreślić, że region Morza Bałtyckiego jest jednym z najbardziej rozwiniętych gospodarczo w Unii Europejskiej, zwłaszcza państwa skandynawskie. W dużej mierze szybki rozwуj państw nadbałtyckich po wejściu do UE tłumaczy zaangażowanie właśnie skandynawskich struktur finansowych, ktуre zainwestowały w poradzieckie państwa nadbałtyckie kilkadziesiąt miliardуw euro.
Łotwa naszym zdaniem może zostać dla skandynawskich firm i instytucji finansowych pośrednikiem w ekspansji na rynku Białorusi.
Warto dodać, że forum wzbudziło ogromne zainteresowanie, wzięli w nim udział znani biznesmeni, szefowie instytucji finansowych, przedstawiciele krajowych i lokalnych urzędуw, co świadczy o rosnącym zainteresowaniu wspуłpracą z Białorusią.
— Dziękuję za rozmowę.
Nina Romanowa
