Марыя МАКСІМОВІЧ і Святлана РАГЕЛЬ добра ведаюць спрадвечна беларускія кухарскія традыцыі.Праца на вучэбнай кухні кіпіць. Каб прыгатаваць калядную вячэру па ўсіх правілах, трэба шмат часу, бо па традыцыі на стале абавязкова павінна быць 12 посных страў — па колькасці апосталаў Хрыста. Вечар напярэдадні Каляд — апошні вечар каляднага посту. Святочная трапеза хоць і складаецца з посных страў, але на стол іх ставяць шмат.
— Кожная страва мае сваё значэнне. І хоць у кожнай сям'і — свой уклад у падрыхтоўцы святочнага застолля, многія працягваюць традыцыі, якія перадаваліся з пакалення ў пакаленне. Мы таксама стараемся перадаваць гэтыя традыцыі нашым навучэнцам, — выкладчык спецдысцыплін каледжа Марыя Максімовіч расказвае пра спрадвечна беларускія кухарскія традыцыі.
Сервіроўцы стала надаюць вялікае значэнне.— Цэнтральная страва Святога вечара — куцця, — праводзіць для мяне кароткі кулінарны лікбез выкладчык Святлана Рагель. — Нашы продкі пачыналі трапезу менавіта з куцці. Пасля Святвечара яе пакідалі на ноч на стале, каб душы памерлых продкаў таксама паспрабавалі пачастунак.
Сучасны варыянт куцці — адварныя рысавыя крупы з мёдам, сухафруктамі і арэхамі. Але нашы продкі гатавалі яе па-іншаму. Святлана Рагель пачынае майстар-клас па прыгатаванні спрадвечна беларускай куцці. Інгрэдыенты простыя: вараныя гарох ды ячныя крупы, мак, цукар і сушкі. Пачынаем з падрыхтоўкі вадкай асновы. Мак заліваем гарачай вадой і выпарваем паўгадзіны на маленькім агні. Затым з цукрам расціраем яго ў ступцы да з'яўлення белага малачка. Заліваем усё гэта вадзіцай — і наша аснова гатовая!
Інгрэдыенты куцці простыя: вараныя гарох ды ячныя крупы, мак, цукар і сушкі.— У роўных прапорцыях змешваем вараны гарох і ячную кашу, — не адрываючыся ад працэсу, каменціруе свае дзеянні Святлана Рагель. — Заліваем сумесь вадкай асновай і зверху крышым сушкі.
Куцця атрымалася такая смачная, што за вушы не адцягнеш!
Побач Марыя Максімовіч гатуе яшчэ адну спрадвечна беларускую страву каляднага стала — бульбяныя хрушчы. Да прыгатавання прысмакаў далучае і мяне, чалавека, для якога завараная ў турцы кава — вяршыня кулінарнага майстэрства.
— Рэцэпт вельмі просты, — падбадзёрвае мяне Марыя Максімовіч. — Праціраем вараную бульбу і даём ёй трохі астыць. Дадаём муку і сырое яйка. Старанна вымешваем масу і пакідаем яе для набракання клейкавіны.
Праз 20 хвілін атрыманае цеста выкладчык спрытна раскачвае ў тонкі пласт, наразае ромбікамі і адпраўляе на патэльню. Ва ўмелых руках нічога не падгарае і не прыліпае. Праз пару хвілін я ўжо ўплятаю духмяныя і хрумсткія бульбяныя хрушчы за абедзве шчакі.
Узвар, ці, па-простаму кажучы, кампот з сухафруктаў, усім прыйдзецца даспадобы.
Повары прапануюць падаць да стала вінегрэт, варэнікі з бульбай і капустай, рагу з агародніны, капуснік, галубцы, смажаную рыбу, кісель з аўсяных шматкоў, квашаную капусту. І, вядома, узвар! Ці, па-простаму кажучы, кампот з сухафруктаў. Боршч таксама можа быць у ліку калядных посных страў, бо некаторыя гатуюць яго без мяса. І не забудзьцеся пра саленні. Яны дапоўняць любую посную ежу.
На дэсерт — печаныя яблыкі. Іх можна элементарна запячы з цукрам у духоўцы, а можна дадаць розныя начынкі. Напрыклад, мёд і разынкі ці духмяныя вострыя прыправы — карыцу і гваздзіку. Святлана Рагель і Марыя Максімовіч прапанавалі свой варыянт — з брусніцамі. Спрабую — смачна!
Некалькі слоў пра сервіроўку. Па традыцыі на стол спачатку клалі салому і накрывалі яе чыстым белым абрусам. Часам упрыгожвалі фігуркамі з пясочнага цеста. Пад абрус гаспадыня клала зубчыкі часнаку. Ён павінен быў адагнаць нячыстую сілу. Усе члены сям'і ў калядную ноч павінны знаходзіцца дома і абавязкова паспрабаваць усе стравы на стале. У некаторых рэгіёнах пасля вячэры лыжкі звязваліся, каб увесь род на працягу наступнага года трымаўся разам.
Святлана Рагель:
— Пасля трапезы частку ежы, якая засталася, дзеці адносілі бедным, каб тыя маглі адсвяткаваць Каляды. На гэтае свята наогул прынята рабіць добрыя справы. Нашы продкі шчодра раздавалі міласціну жабракам, пасылалі калядныя дары ў прытулкі, каб ніхто ў гэтыя светлыя дні не адчуваў сябе абдзеленым.
Дапоўніць поснае меню кісель з аўсяных шматкоў....Пасля майстар-класа па прыгатаванні традыцыйных калядных пачастункаў нас чакала самая прыемная яго частка — дэгустацыя. Ну а я вяртаюся ў рэдакцыю са стосам смачных рэцэптаў і лішнімі калорыямі. Ну нічога, можна сябе і папесціць, свята ўсё ж!
На дэсерт — печаныя яблыкі з брусніцамі.gorbatenko@sb.by
