Белая чапля любіць чыстую ваду.З падрабязнасцямі гэтай нялёгкай і важнай для захавання планеты місіі знаёміць інжынер-хімік Алена Срыбная. Уначы ў запаведніку прайшоў вялікі дождж. Алена Мікалаеўна дакладвае: лівень працягваўся 6 гадзін 46 хвілін, выпала 56 міліметраў ападкаў — гэта дзве траціны месячнай нормы. Такая прыродная з'ява, калі за кароткі прамежак часу выпадае вялікая колькасць ападкаў, лічыцца асабліва небяспечнай. Так што на станцыі сёння працавалі ў экстрэмальным рэжыме. Вымярэнне колькасці ападкаў штогадзіннае, кожныя тры гадзіны інфармацыя перадавалася па ланцужку ў патрэбныя інстанцыі.
Кіслотныя дажджы могуць знішчыць прыроду.Мы ідзём на метэаралагічную пляцоўку. У пункце маніторынгу забруджвання атмасфернага паветра прыйшоў час мяняць фільтры. Унікальнае абсталяванне падобна на маленькі завод з конуснымі трубамі. Бліскучыя камеры-электрааспіратары засмоктваюць атмасфернае паветра, праганяючы яго праз спецыяльныя фільтры. Потым гэтыя фільтры Алена Срыбная будзе даследаваць. Вынік тонкай лабараторнай работы — у лічбах. Правяраецца наяўнасць і велічыня ўсіх забруджвальных рэчываў, сумарных цвёрдых часціц, цяжкіх металаў і многае іншае. Алена Срыбная паказвае мне толькі што выцягнуты фільтр:
На выгляд фільтр чысты, а што ўнутры?— Гэта на выгляд ён чысты, амаль белы. На самай справе тут мноства розных рэчываў. Наша задача — своечасова выявіць пагрозу і папярэдзіць негатыўныя сітуацыі, якія пагражаюць здароўю чалавека і навакольнаму асяроддзю. Кіслотныя дажджы, змяненне кіслотнасці вадаёмаў, закісленне глебы, гібель раслін... Усё гэта вынік лішку серы і азоту. Многія нават не падазраюць, што, удыхаючы паветра, збіраюць разам з ім і шматлікія цвёрдыя часціцы. І чым менш па памерах гэтыя часціцы, тым глыбей яны пападаюць праз верхнія дыхальныя шляхі і больш шкоды прынясуць арганізму. У выніку рэспіраторныя інфекцыі, астма, нагрузка на сэрца і лёгкія. Не менш небяспечны і прыземны азон — ён утвараецца з камбінацыі вокіслаў азоту, лятучых арганічных злучэнняў і сонечнага святла. Разам з аксідантамі ўсё гэта ўтварае фотахімічны смог, так званы парніковы газ. А ён згубны не толькі для чалавека, але і для ўсёй фаўны і флоры.
За сітуацыяй на станцыі сочаць у рэжыме рэальнага часу.Што ж, з хіміяй скончана. А што яшчэ кантралюе створаная амаль 30 гадоў таму і да гэтага часу адзіная ў краіне станцыя фонавага маніторынгу? Аказваецца, тут кругласутачна вядуцца метэаралагічныя і актынаметрычныя (вымярэнне інтэнсіўнасці сонечнай радыяцыі) назіранні.
Адзіная ў краіне станцыя фонавага маніторынгу знаходзіцца ў Бярэзінскім запаведніку.Я гляджу на цікавую канструкцыю. Гэта геліёграф. Ён рэгіструе працягласць сонечнага ззяння. Па спецыяльнай стужцы, дзе пазначаны гадзіны дня, праз лупу, у залежнасці ад вышыні стаяння нябеснага свяціла, сама па сабе прапальваецца выразная лінія. Адразу відаць, калі сонца было, калі не. Калі ўзышло, калі зайшло. А што ж радыяцыя? Сумарныя паказчыкі вымяраюць інтэгратар і піранаметр. Даныя заносяць у спецыяльны журнал. Мяне як дылетанта цікавіць: калі ўсё ж найбольш небяспечна загараць? Самая высокая актыўнасць сонца, сцвярджае метэаролаг Таццяна Куралёнак, а першай гадзіне дня. Звычайна летам у суткі рэгіструецца 18—20 мегаджоўляў (гэта адзінка вымярэння энергіі) на метр квадратны. Але найбольш «радыяцыйным» у цяперашнім сезоне было 30 ліпеня — адзначана 25,63 мегаджоўля, 1 жніўня — крыху менш 24,71. Так што на станцыі фонавага маніторынгу ўсё пад кантролем. Галоўнае, каб і мы самі сябе бераглі. Разам з прыродай, у якой жывём.
Алена ВЕРАСК
Фота аўтара
