Нацбанк хоча выкарыстоўваць блокчэйн, а камерцыйныя банкі супраціўляюцца. За кім будзе перамога?
Тэму блокчэйну днямi абмяркоўвалi ў Мiнску падчас XIV Міжнароднага форуму па банкаўскіх інфармацыйных тэхналогіях «БанкІТ'2017». Абмеркаванне пачалося з таго, што было б нядрэнна даць ацэнку вынікам працы рэестра банкаўскіх гарантый на аснове тэхналогіі блокчэйн, які ў ліпені запусціў наш Нацбанк. Намеснік начальніка Галоўнага ўпраўлення плацежнай сістэмы і лічбавых тэхналогій Павел Зыль адразу ўдакладніў, што рэестр можна разглядаць, як пілотны праект, таму што асноўнай задачай было паспрабаваць, як гэта працуе:
— У тым ліку, каб банкі паспрабавалі і зразумелі, як з гэтым працаваць і наколькі гэта зручна на практыцы. Таксама гэта было выдатнай магчымасцю цалкам выключыць яшчэ адзін папяровы носьбіт з нашага бізнес-працэсу і перавесці банкаўскія гарантыі ў электронны выгляд.
Калегу падтрымаў старшыня праўлення Беларускай валютна-фондавай біржы Андрэй Аўхіменя. Ён паведаміў, што цяпер рэестр правяраюць на стрэсаўстойлівасць. Пры паспяховых выніках, на яго думку, можна будзе адкрыць код і дадаваць да блокчэйну іншыя задачы. У прынцыпе, у сур'ёзнасці намераў кіраўніцтва біржы няма прычын сумнявацца. Як стала вядома пазней, БВФБ 15 лістапада запусціць праект з выкарыстаннем блокчэйну. Гаворка ідзе пра смарт-рэестры аперацый з каштоўнымі паперамі.
А вось банкі на прамое пытанне рэагуюць інакш. Скажам, намеснік начальніка ўпраўлення развіцця сістэмнага комплекснага банкаўскага абслугоўвання, метадалогіі і справаздачнасці Белаграпрамбанка Кацярына Басiч заявіла, што, як спецыяліст, які складае і адпраўляе банкаўскія гарантыі, не заўважае розніцы з працай у рэестры, асабліва ў хуткасці: «Выдатна, што паспрабавалі. Але пакуль нам гэта не трэба».
Астатнія банкі маўкліва альбо ўслых пагадзіліся з такой пазіцыяй. Сам мадэратар заняў аналагічную пазіцыю:
— Гэта проста цацка, у якую мы ўсе разам спрабуем гуляць і выпрацоўваць правілы. Там пакуль няма ніякага банкаўскага кейса.
Адказнасць за гэта Павел Зыль тут жа паспрабаваў перакласці на банкі — нібыта Нацбанк даў старт, а цяпер яны чакаюць прапаноў ад гульцоў рынку, але нічога не атрымліваюць: «Якія ёсць канкрэтныя прапановы ад саміх банкаў? Цішыня. Нашы банкі занадта інертныя».
Тут Аляксандр Сотнікаў паспрабаваў выказаць здагадку пра яшчэ адну прычыну прахалоднага стаўлення банкаў да блокчэйну — інфармацыю, створаную на яго аснове, нельга змяніць у выпадку якіх-небудзь памылак:
— А наша фінансава-банкаўскае грамадства гатова да таго, што бухгалтар не прыйдзе да вас і не скажа: «Слухай, тут праводку зрабіла нейкую няправільную. Трэба паправіць». Бо блокчэйн не паправяць. Тут ужо псіхалагічная рэч.
Прадпрымальнік Сяргей Казлоўскі таксама лічыць так: блокчэйн павінен быць звязаны са спрашчэннем існуючых бізнес-працэсаў, эканоміяй. Акрамя таго, я за нейкую верыфікацыю. Занадта шмат махлярства на фоне цікавасці да новай тэхналогіі. Патрэбна нейкая «пясочніца» пры рэгулятары, дзе тыя каманды, якія трапілі ў яе, былі б гарантавана абаронены ад адказнасці перад законам, пакуль няма нармальнага заканадаўства.
Намеснік старшыні праўлення НКФО «АРІП» Наталля Шцеўніна нагадала, што ў прынцыпе блокчэйн дае эфект не ўмомант, а ў перспектыве, калі будзе бачна, колькі часу і сіл было сэканомлена:
— А для плацяжоў патрэбна хуткасць. Будзе хуткасць — будуць і плацяжы на блокчэйне.
Але раптам Сяргей Казлоўскі раскрывае, на мой погляд, усю сутнасць канфлікту інтарэсаў:
— Банкам не патрэбны блокчэйн. На самай справе, тыя кейсы, якія чакае Нацбанк, згубныя для банкаў. Тыя, хто верыць у блокчэйн, культывуюць ідэю поўнай адмовы ад банкаў як пасрэднікаў і нават ад дзяржавы. Таму пытацца ў банкіраў пра блокчэйн дзіўна...
Тым не менш цяпер рэгулятар прапрацоўвае яшчэ адзін праект на аснове тэхналогіі блокчэйн сумесна з Банкам Масква-Мінск і ВТБ. Гэта, па словах Паўла Зыля, тычыцца накладання выканаўчага надпісу на неплацельшчыкаў па крэдытах:
— Мы хочам, каб пратэрмінаваную здзелку можна было зарэгістраваць у блокчэйне, а потым паслаць да натарыуса, які таксама праверыў бы яе ў блокчэйне і пасля гэтага прымаў рашэнне аб накладанні выканаўчага надпісу.
Што ж, паглядзім, чым гэта ўсё скончыцца. Пакуль толькі дакладна вядома, што крыптавалютамі ў Беларусі мы расплачвацца не зможам, пра што ўжо афіцыйна заявіў Нацбанк. Хоць, у прынцыпе, да гэтай сферы нават у Аператыўна-аналітычнага цэнтра пры Прэзідэнце пытанняў няма. Начальнік аддзела Станіслаў Кутузаў заявіў, што калі ўзгаднялі і разглядалі дэкрэт «ПВТ 2.0», высвятлялася, ці адносяцца майнінг, крыптабіржы, абменнікі і іншае, звязанае з токенамі, да іх кампетэнцыі. Аказалася, што гэта ААЦ не рэгулюе: «Адзінае выключэнне — калі вы размяшчаеце ў гэтых токенах інфармацыю абмежаванага распаўсюджвання».
Зразумела адно: мы ўсе знаходзімся на нейкім зломе. Хтосьці верыць у гэтую будучыню, хтосьці — не. Але вельмі не хочацца апынуцца ў хвасце перамен.
kuletski@sb.by