Плануецца істотным чынам рэфармаваць сістэму завочнай адукацыі

Размовы пра тое, што завочная форма навучання маральна састарэла, а якасць падрыхтоўкі студэнтаў, мякка кажучы, кульгае, вядуцца даўно. Яшчэ ў 2011 годзе дэпартамент кантролю якасці ведаў Мінадукацыі праэкзаменаваў завочнікаў 5-х і 6-х курсаў найбольш папулярных спецыяльнасцяў “эканоміка” і “правазнаўства”. Станоўчых адзнак аказалася не так ужо многа.


— Мы плануем істотным чынам рэфармаваць сістэму завочнай адукацыі. Плануецца скараціць набор на гэтую форму навучання, аддаючы перавагу дыстанцыйнаму, — сказаў Міністр адукацыі Міхаіл Жураўкоў, выступаючы ў Парламенце.

Безумоўна, рэформы неабходныя. Тым больш што Беларусь далучылася да Балонскага працэсу. Але важна зразумець, як яны будуць праводзіцца — для галачкі або сур’ёзна, гаворыць эксперт ГА “Дыскусійна-аналітычная супольнасць “Ліберальны клуб” Вадзім Мажэйка:

— З аднаго боку, варта публічна прызнаць, што ў акадэмічным асяроддзі даўно з’яўляецца сакрэтам палішынеля той факт, што завочная адукацыя часцяком недалёка адышла ад прафанацыі. Для апісання яе якасці лепш за ўсё падыдзе вядомы анекдот: “Верабей — гэта той жа салавей, толькі кансерваторыю ён скончыў завочна”. Ды і для многіх выкладчыкаў прыезд завочнікаў — толькі дадатковая нагрузка. І мэтай становіцца хутчэй з ёй разабрацца, не маючы ілюзій наконт якасці атрыманых экспрэс-метадам ведаў.

З другога боку, сусветная тэндэнцыя сёння такая, што завочная адукацыя (у той ці іншай форме) набірае папулярнасць. Аднак яна абапіраецца не на прывычныя для нас формы “сесій-марафонаў”, а на пастаянную самастойную дыстанцыйную работу. Па сутнасці, гэта і ёсць завочная форма навучання, але максімальна асучасненая. Студэнты выконваюць заданні і здаюць эсэ праз анлайн-платформы, накшталт Moodle, там жа знаходзяць неабходную для чытання літаратуру і відэакурсы. Можна паглядзець відэатрансляцыю з лекцыі прафесара на другім краі свету або атрымаць кансультацыі ў спецыяліста па Skype. Усё гэта дазваляе зэканоміць шмат часу і грошай. Ды і асабістая яўка не заўсёды магчымая для загружаных працай людзей.

Такім чынам, ад завочнай адукацыі не варта адмаўляцца ў прынцыпе, лі-чыць эксперт. Проста трэба адыходзіць ад савецкай практыкі. І самае галоўнае — будзе вельмі крыўдна, калі добрае распачынанне ператворыцца ўсяго толькі ў ілюзію бурнай дзейнасці.

Адна з нямногіх ВНУ краіны, дзе практыкуюцца адразу і дыстанцыйная, і завочная формы навучання, — БДУІР.

— Вядома, у любых рэформ заўсёды шмат сапернікаў, і сфера адукацыі — адна з тых, дзе разгараюцца самыя гарачыя баталіі паміж прыхільнікамі наватарства і тымі, часам вельмі нават паважанымі людзьмі, якія перамен катэгарычна не прымаюць, — адзначае рэктар універсітэта Міхаіл Батура. — Але трэба кіравацца меркаваннямі, што ў чалавека, які хоча атрымаць адукацыю, заўсёды павінен быць выбар. У БДУІР з больш як 15 тысяч студэнтаў каля 6 тысяч — завочнікі і 440 навучаюцца дыстанцыйна. У нас дыстанцыйная форма пачала прыжывацца ўжо з 2002 года, а з 2009-га мы ажыццяўляем паўнацэнны набор. Сёлета нават увялі выкладанне на замежнай мове, і ў нас дыстанцыйна навучаюцца 28 грамадзян ЗША. Усё ідзе нармальна і без збояў.

Дарэчы, цяпер мы падрыхтавалі “лакальныя” дакументы для сваёй ВНУ: Палажэнне аб дыстанцыйных адукацыйных тэхналогіях і Палажэнне аб дыстанцыйнай форме навучання. Накіравалі свае прапановы ў Міністэрства адукацыі, прапануем выкарыстаць наш досвед, а заадно і зацвердзіць галіновыя стандарты дыстанцыйнага навучання. У Расіі яны ўжо існуюць.

У чым заключаецца іх зручнасць, можна паказаць на канкрэтных прыкладах. Напрыклад, паступіў да нас студэнт, адвучыўся два курсы на дзённым аддзяленні, потым знайшоў падзаработак. Ён не можа наведваць лекцыі ў адзін з дзён, і мы дазваляем яму прайсці курс якой-небудзь з дысцыплін дыстанцыйна. Калі нормы будуць прынятыя ва ўсёй сістэме вышэйшай адукацыі, то, дапусцім, студэнт Брэсцкага дзяржаўнага тэхнічнага ўніверсітэта зможа прайсці ў нас навучанне па якім-небудзь прадмеце. А ў яго ВНУ яму афіцыйна залічаць сертыфікат. Гэта зна-чыць, гэта вельмі гібкая і зручная, перш за ўсё для студэнтаў, сістэма.

Шматлікія эксперты гавораць, што ў будучых пераменах ёсць некаторы элемент несумленнай гульні Мінадукацыі на карысць дзяржаўных ВНУ. Бо менавіта “прыватнікі” навучаюць ільвіную долю ўсіх завочнікаў. Пры-чым у прыёмных камісіях недзяржаўных вышэйшых навучальных устаноў падкрэсліваюць, што лічбы набору маглі б быць і вышэйшыя, калі б не прынятая некалькі гадоў назад пастанова аб абавязковым працаўладкаванні абітурыента па спецыяльнасці. Пасля ўваходжання ў сілу дэкрэта “аб дармаедстве” многія кінуліся ў бюро па працаўладкаванні, на рынку працы ўтварыўся відавочны перабор, уладкавацца цяпер складана на любую работу. А тут яшчэ папаўзлі чуткі, што “завочку” наогул ліквідуюць. Тым не менш панікі пакуль не назіраецца.

— Думаю, цяпер гаворка ідзе пра змены ў праграмах навучання дзяржаўных ВНУ, — гаворыць рэктар УА “Прыватны інстытут кіравання і прадпрымальніцтва” Аляксандр Сямешка. — І то гэта толькі перспектыва. Ну а калі пытанне закране і нас, то напэўна гэта таксама не будзе імгненным рашэннем. На гэты год планы набору ў нас зацверджаныя. Ёсць і завочнікі, і студэнты дзённых і вячэрніх аддзяленняў, і нават тыя, хто навучаецца па скарочанай праграме. Мы і без падказкі міністэрства на ўсю моц працуем над пашырэннем сістэмы дыстанцыйнага навучання. Проста таму, што яна зручная і сучасная. Карацей кажучы, усе пытанні вырашальныя, і я не стаў бы лішні раз панікаваць.