У якім абутку хадзілі па віцебскіх вуліцах амаль 400 гадоў таму і якім відэльцам карысталіся за сярэднявечным сталом?
Атрымаць адказы на гэтыя пытанні можна, наведаўшы выставу “Віцебская харугва”, якую прадставіў у музеі “Духаўскі круглік” народны клуб гістарычнай рэканструкцыі “Варгенторн”.
Так, прыўкрасная Грызельда Сапега, жонка дзяржаўнага дзеяча Вялікага Княства Літоўскага Яна Станіслава Сапегі фарсіла ў шыкоўным строі з аксаміту, дапоўненым каралямі з натуральнага жэмчугу. А яе сучасніца, віцебская мяшчанка, насіла дыхтоўныя скураныя чаравічкі на невысокім і зручным абцасе. Мужчыны, нават ваяры, аказваецца, таксама сачылі за модай. Напрыклад, панцырны шляхціц, які некалі праліваў кроў за віцебскі замак, зверху кальчугі насіў скуру ўпаляванага ім жа ваўка. А сярэднявечны відэлец меў усяго два зубцы, але ж на іх можна было ўчапіць цэлую качку...
Гэтыя і іншыя ўнікальныя экспанаты рэканструктары з віцебскага клуба “Варгенторн” аднаўлялі літаральна па “гістарычных” драбніцах, якія захаваліся ў розных кнігах, архіўных дакументах, музейных рарытэтах або адлюстраваныя ў прадметах мастацтва. Так, касцюм Грызельды Сапегі зроблены па яе партрэце, які напісаў з прыгажуні невядомы мастак у XVII стагоддзі.
Але галоўнай каштоўнасцю экспазіцыі кіраўнік клуба “Варгенторн” Сяргей Бабенка называе рэканструкцыю вялікай харугвы аднаго з віцебскіх палкоў апалчэння, які абараняў горад падчас руска-польскай вайны 1654 года. Яна ўяўляла сабой прамавугольнае палотнішча памерам 2 х 2,5 метра з шасцю палосамі бірузовага і жоўтага колераў, якія чаргуюцца. Сцяг не захаваўся — падчас захопу віцебскага замка стаў трафеем маскоўскага войска. Рэканструявалі харугву паводле “Отписка витебского воеводы В. П. Шереметьева, с приложением росписи знамен, взятых им в Витебске. 1654”.
Мужчыны, нават ваяры, аказваецца, таксама сачылі
за модай. Напрыклад, панцырны шляхціц, які некалі праліваў кроў за віцебскі замак, зверху кальчугі насіў скуру ўпаляванага ім жа ваўка.
Акрамя таго віцяблянам дапамагалі супрацоўнікі шведскіх музеяў і ўкраінскія рэканструктары. “У выніку атрымалася да-кладная копія харугвы, аналагаў ёй у Беларусі няма, — кажа Сяргей Бабенка. — Над шаўковай тканінай па тэхналогіі XVII ста-годдзя працавалі ўзбекскія ткачы. Фарбавалі мы яе ўжо сама-стойна: як гэта рабіць, прачыталі ў спецыяльнай літаратуры. Фарбавальнікі ў сярэднявеччы былі натуральнымі. Напрыклад, для жоўтага колеру мы выкарыстоўвалі гранат. На рэканструкцыю харугвы спатрэбілася больш за год. Але праца яшчэ не скончылася: зараз трэба даведацца, які малюнак быў на сцягу. Верагодна, што герб Віцебска, які быў яму падораны разам з магдэбургскім правам”.
Гэта ўжо трэцяя выстава, якую праводзіць клуб “Варгенторн” у родным горадзе. На яе адкрыцці не было вольнага месца: людзі стаялі на некалькіх паверхах лесвіцы музея “Духаўскі круглік” і чакалі сваёй чаргі, каб падысці да экспанатаў. Праекты клуба заўсёды прыцягваюць вялікую колькасць наведвальнікаў і выклікаюць у іх непадробную цікавасць.
Народнаму клубу гістарычнай рэканструкцыі “Варгенторн” ужо амаль дзесяць гадоў. Яго члены займаюцца аднаўленнем матэрыяльнай культуры насельніцтва Днепра-Дзвінскага рэгіёна ў перыяд Сярэднявечча, а таксама эксперыментальнай археалогіяй і старажытнымі рамёствамі. Пры клубе дзейнічае адзіная ў Віцебску афіцыйная школа ірландскага танца. Узрост членаў клуба — ад 17 да 40 гадоў. Гэта людзі розных прафесій, з рознай адукацыяй, але ўсіх іх аб’ядноўвае любоў да гісторыі роднага краю. Усе прадметы побыту, адзенне, абутак, зброю, даспехі яны вырабляюць уручную, без прымянення сучасных тэхналогій. Затым “ажыўшае Сярэднявечча” становіцца рэкві-зітам на паказальных выступленнях, рыцарскіх турнірах, фестывалях у Беларусі, Расіі, Украіне, Латвіі, Польшчы, Германіі, у якіх віцебскія рэканструктары пастаянна ўдзельнічаюць і адкуль заўсёды прывозяць узнагароды.
Фота аўтара
