Droga twórcza artysty Leonida Danelii rozpoczeła się w latach studenckich. Jako chłopiec otrzymywał podstawy malarstwa od swojego ojca, znanego białoruskiego artysty Piotra Danelii. Ojciec prowadził pracownię sztuki w Brześciu od ponad 20 lat.
W 1963 roku Leonid wstąpił do Mińskiej Szkoły Artystycznej. Lata studiów były właśnie w tych czasach, które obecnie nazywane są “odwilżą”. Wielki przykład twórczego poszukiwania im, uczniom, pokazywali wtedy młodzi artyści-pedagodzy Leonid Szczemielow i Algerd Maliszewskij. Studenci mogli już zapoznać się z pracami zagranicznej i rosyjskiej awangardy. Ale byli też ci, którzy pionierskie eksperymenty nie przyjmowali. Młodzieńczy bunt groził Leonidowi Danelii wykluczeniem ze szkoły. Szczęście, że po dwóch latach nauki w szkole udało mu się wstąpić do Instytutu Teatralno-Artystycznego.
W instytucie wielu pedagogów bardziej “pobłażliwie” spojrzeli na “eksperymenty” studentów. To był ciekawy czas entuzjazmu i nadziei. W środowisku studenckim panował duch kreatywności.
— Trzy ważne składniki — Poezja, Muzyka, Malarstwo — były zapotrzebowane w naszych duszach — wspomina ten czas Leonid Danelia.
Po ukończeniu instytutu Leonid zdobywał doświadczenie jako artysta dekoracyjno-użytkowej sztuki w jednym z mińskich instytutów projektowych. Praktyczne doświadczenia i interakcja z mistrzami architektury w przyszłości pomogły mu w samodzielnej pracy. Zawód specjalisty w dziedzinie projektowania był zapotrzebowany. Leonid pracował przez kilka lat w “Beltorgreklame”, potem była praca w Mińskim Artystycznym Zakładzie Produkcyjnym. Wykonał wiele obiektów użyteczności publicznej.
W tym samym czasie Leonid Danelia nigdy nie zapominał, że najważniejszą rzeczą, dla której przyszedł do sztuki, jest malarstwo. Możliwość zarabiania pieniędzy projektowaniem robiła go swobodniejszym w twórczych poszukiwaniach.
“Sierpniowy wieczór”
“Ptaki wracają”
Już od 1976 roku Leonid zaczął aktywnie uczestniczyć w działaniach wystawienniczych. Na pierwszej wystawie pejzażu przedstawił pracę, zatytułowaną “Rano w starym mieście”. Pejzaż wyróżniał się oryginalną kompozycją, wykonany w sposób dekoracyjny. Później w jego twórczości trwał “czas opracowania” własnego stylu. Stawiał zadanie — poprzez humor, kompozycję, kolor — emocjonalnie wpłynąć na widza. Wkrótce pejzaż, poświęcony poecie Maksimowi Bahdanowiczu, obraz “Ruiny strzelają z bliska” i inne przyciągnęły uwagę krytyki.
Poezja Maksima Bahdanowicza bardzo silnie wpłynęła na Leonida. Chciał przedstawić w jednej ze swoich prac obraz ukochanej wielkiego poety. Tak, w 1993 roku została napisana “Weronika”, gdzie na pierwszym planie — martwe drzewo jako symbol niespełnionego marzenia poety. Po zapoznaniu się z twórczością artysty zdajesz sobie sprawę, jaka to jest długa i wyboista droga. Jak nie jest łatwo znaleźć swoją “melodię miłości”, swój styl. Sam Leonid Danelia mówił o tym tak:
— Malarstwo — to przede wszystkim emocjonalny wybuch duszy. Za często improwizacją stoi twój intelekt, twoje doświadczenia zawodowe, bagaż wiedzy. Kiedyś Fellini, słynny włoski reżyser, zwierzył się, że “bagaż wiedzy” na przestrzeni lat zaczął mu przeszkadzać. Chciał znowu zobaczyć świat oczami dziecka — ten świat, w którym żyjemy. Artysta czasami, aby wyrazić swój stan, musi szukać oryginalny język obrazowy, zmieniać styl prezentacji materiału.
“Na początku wiosny”
“Naroczańskie krajobrazy”
W ostatnich czasach Leonid Danelia pracuje w abstrakcyjno-impresjonistycznym stylu. Jednocześnie nie możemy powiedzieć, że to jest sztuka bezprzedmiotowa. Ma prawdziwe obrazy, czasem przechodzące do abstrakcyjnych form stylizacji. Nasycony kolor zwiększa emocjonalny skład takich obrazów.
Bardzo ciekawie Leonid pracuje w grafice, gdzie artysta podziwia kobiece piękno. Swoimi kobiecymi obrazami przyciąga uwagę widza do romantycznego postrzegania świata. W swojej twórczości artysta nieustannie eksperymentuje — odmawia już opracowanych formalnych metod, szuka niby z “czystego arkuszu” granic nowego w malarstwie i grafice.
Jest uczestnikiem wielu wystaw zagranicznych. Prace artysty znajdują się w kolekcjach prywatnych w wielu krajach świata — Francja, Niemcy, USA, Rosja, Polska, Holandia, Wielka Brytania... Austriackie wydawnictwo “Arviviente” opublikowało książkę-album “Belarus Visual Artist”, która obejmuje dzieła Leonida. Nawiasem mówiąc, to samo wydawnictwo po raz pierwszy umożliwiło udział białoruskich artystów w aukcji “Christie”.
Leonid Danelia ze studentami Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego imienia M. Tanka
Dziś Leonid Danelia — wykładowcą Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego imienia M. Tanka. Skumulowany bagaż wiedzy z duszą przekazuje studentom w zakresie projektowania, malarstwa, rysunku.
Ma szerokie i różnorodne zainteresowania. Wychowany w tradycjach narodowej sztuki realistycznej, szukał własnej charakterystycznej drogi. Grafika, rzemiosło artystyczne, architektura, malarstwo — to wszystko mu znane. Jego obrazy organicznie łączą ekspresyjne możliwości koloru i linii, dekoracyjność.
U romantycznego artysty, z czego znany jest dzisiaj Leonid Danelia, zawsze istnieje zainteresowanie różnorodnością. Tak, w ostatnich pracach coraz bardziej dąży do abstrakcyjnego impresjonizmu, jednak i konkretne obrazy pozostają na jego płótnach. Abstrakcja, zakorzeniona w realistyczności, pozwala Leonidowi wyrazić gamę emocji poprzez farby, które są muzyką i poezją w każdym z jego dzieł.
Podczas zajęć
— Osobowość twórcza — to nie tylko człowiek sztuki — mówi Leonid Danelia — ale również pewna filozofia, światopogląd. Jest to również codzienne twórcze poszukiwanie, nieskończona praca z dużym powrotem sił. Tak żyć trudno, ale jest to uzasadnione. Wtedy dusza żyje z nieporównywalnym uczuciem piękna świata, jego wewnętrznej harmonii.
— To znaczy, że w twórczości nie można się zatrzymywać?
— Twórczość — to ciągły proces. Bardzo często dobre sny stają cię pomocnikami, przynajmniej dla mnie. Podpowiadają najczęściej kolor i kompozycję.
— Ostatnio pan jest zaangażowany w odwieczny motyw w sztuce — obraz kobiety...
— Życie jest różnorodne, ale wieczna prawda jest zawsze z nami. Muza w życiu artysty — to anioł równowagi i inspiratorka.
“Wspomnienia dzieciństwa”
— Pana ostatnie obrazy — “Pełnia księżyca”, “Jesienne kwiaty”, “Wiatr swobody”, “Czas realizacji pragnień”, “Marzenia i samotność”, “Do późna w nocy” — napisane są w osobliwym gatunku. Są one pełne witalności, mają świąteczny nastrój, uwodzicielskie piękno i jednocześnie potężną wewnętrzną żeńską siłę...
— Dla uczuć i postrzegania świata nie ma ogólnej podstawy: każda osoba odczuwa inaczej. I to jest wspaniałe. Twórca daje tylko przyjemność indywidualnej wizji i odczucia.
“Kwiaty kwietnia”
* * *
Artysta odpowiada swoim sercem, swoją twórczością na ból Białorusi. Przeprowadzona wcześniej personalna wystawa Leonida Danelii w Niemczech zakończyła się aukcją, na której zostały sprzedane wszystkie 20 jego obrazów, a pieniądze zostały przelane do funduszu białoruskich dzieci, dotkniętych katastrofą w Czarnobylu.
Wciąż ciężko pracuje i nadal otwiera siebie w malarstwie. I zyskane w ciągu ostatnich lat bogate doświadczenie Leonid przekazuje do studentów. W tym widzi swoją ważną misję.
Leonid Danelia jest artystą o szerokich i różnorodnych zainteresowaniach. Wychowany w tradycjach sztuki realistycznej, szukał sobie drogę, rozumiejąc, że poprzez akademickie można znaleźć filozoficzne samowyrażenie. Stopniowo ujawniał się jego światopogląd w w dziedzinie grafiki, architektury i malarstwa. Nauka języka tych sztuk i dziś pomaga mu rozwinąć taki system tworzenia obrazów, w których organicznie łączą się miłość, dobroć i współczucie.
Weniamin Michejew
