На песеннай Вушаччыне адсвяткаваў 30-я ўгодкі народны фальклорны гурт “Матырынская спадчына”

Повязь з роднымі мясцінамі — гэта для беларусаў святая справа. Вось і наш зямляк з Санкт-Пецярбурга, ураджэнец вёскі Матырына з Вушаччыны, палкоўнік запасу Васіль Шалак бывае на Бацькаўшчыне ўлетку — штогод. Бо моцныя карані там мае, і таленавітую ды гаспадарлівую сястрыцу-спявачку Аляксандру Іванаўну Рудзёнак. Гэта яна, дарэчы, неяк паказвала ды расказавала разам з Васілём, як гатаваць знакамітыя клёцкі. (У клёцках вушацкіх — душа: Нататкі пра тое, як вясковыя гаспадыні на Вушаччыне ўмеюць рабіць свята ў хаце сваімі рукамі. — ГР, № 6, 9.02.2017). І за навінамі з роднай старонкі Васіль Іванавіч сочыць, нас пра іх інфармуе. Нядаўна даслаў спасылку на тэкст з ушацкай райгазеты “Патрыёт” — як напрыканцы мая ў раённым Цэнтры культуры і народнай творчасці адзначаўся юбілей гурта “Матырынская спадчына”. Калі адхінулася заслона, то гледачы нібыта трапілі на вясковыя вячоркі. Сцэна была стылізавана пад хату: вышываныя ручнікі на сценах, печ, доўгія лавы... Самадзейныя артысты з задавальненнем спявалі — і для сябе, і для тых, каму падабаецца іх творчасць.

Далей аўтар, Кацярына Кавалеўская, расказвае гісторыю стварэння гурта, пра яго ўдзельніц, знакавыя выступленні. Зрэшты, пра тое нам пісаў і Васіль Шалак (“Матырынская спадчына” з Вушаччыны” — ГР, 26.08.2015). За 30 гадоў змянілася шмат артыстак, сярод старэйшых цяпер — чатыры па прозвішчы Рудзёнак (Наталля Андрэеўна, Аляксандра Іванаўна, Галіна Сяргееўна і Надзея Ануфрыеўна), а яшчэ Марыя Андрэеўна Пракаповіч, Соф’я Мікалаеўна Собаль, Валянціна Канстанцінаўна Шнітко, Аліна Сяргееўна Федуковіч, Мая Дарафееўна Чобат. “І хоць не ведалі многія нотнай граматы, але ад душы, па крупінках збіралі песенную і музычную спадчыну краю, неслі ў народ найвялікшую каштоўнасць: тое, што было створана продкамі, чым багата матырынская зямля, — піша журналістка раёнкі. — Цяпер у рэпертуары — больш за 80 каляндарных і сямейна-побытавых абрадавых песень, больш 20 мясцовых побытавых танцаў”.

На Вушаччыне ўжо не ўяўляюць раённых Зажынак без песень “Матырынскай спадчыны”, а Галіны Сяргееўны Рудзёнак — з сімвалічным першым снапом”.

Як ушаноўвалі ва Ушачах юбіляраў? Сабраліся мастацкія калектывы раёна. Віншавальныя нумары падрыхтавалі хор народнага клуба “Ветэран”, вакальны гурт “Дубравушка”. Спявачак віталі старшыня райсавета дэпутатаў Вольга Захарэнка і начальніца аддзела ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі райвыканкама Святлана Азевіч. Казалі: “Матырынская спадчына” мае і багатую гісторыю, і яркія імёны, і запамінальныя выступленні. А песня, музыка народная сталі для самадзейных артыстак важнаю часткай паўсядзённасці. Іх віншавалі й госці з абласнога метадычнага Цэнтра народнай творчасці. Кранальна выступіла паэтэса Тамара Барадзёнак. Сама — родам з Матырына, і гурт ствараўся, творча развіваецца на яе вачах. Тамара й сама не раз удзельнічала з ім у розных абрадах. І да стварэння зборніка “Спадчына”, асобных раздзелаў іншых яе кніг, паэтка прызналася, падштурхоўвала яе творчасць аднавясковак, мясцовы фальклор. А яшчэ “ад пачатку гурта і да апошніх дзён сваіх” спявала ў “Матырынскай спадчыне” мама паэтэсы. Пэўна, таму й атрымаўся верш, які Тамара Барадзёнак прысвяціла юбілею гурта, такім прачулым.

Ну вялікую ж справу робяць гэтыя таленавітыя працаўніцы, падтрымліваючы жывы агонь народных традыцый у роднай вёсцы! Прычым карысць маюць — і для сябе, сваіх родных-блізкіх, і для Матырына, і для раёна — увогуле для Бацькаўшчыны! Як на добры толк, то ў кожнай вёсцы беларускай, а тым больш аграгарадку варта б стварыць спеўныя гурткі, музычныя, рамесныя, асабліва — пры школах. Бо талентаў — тысячы, і песень у народзе шмат. А без жывога выканання ім, як кажуць, няма жыцця. Рассыплюцца, нібы ўвесну мінулагодняе лісце, растворацца ў паўсядзённасці вясковай. Між тым без песень ва ўсе часы беларусам — ніяк: і сэрца суцешыць, калі болем поўніцца, і розум прасвятліць, і людзям радасць падарыць... Да таго ж кожнаму хочацца, каб — нешта засталося пасля нас. Хай сабе й песня! “Ганаровыя званні дыпламантаў і лаўрэатаў, шквал апладысментаў, шматлікія прыхільнікі — усё гэта неад’емная частка творчага жыцця артыстаў, якія карыстаюцца папулярнасцю не толькі ў мясцовых гледачоў, але й на абласных, рэспубліканскіх узроўнях, — чытаем у раёнцы. — Па фальклорных знаходках “Матырынскай спадчыны” зняты відэафільмы “Першы дзень у маладой”, “Дарога да вянца”, “Абрадавая ежа. Клёцкі з душамі”. Зроблены відэазапіс 19 танцаў, якія бытавалі на Вушаччыне. Удзельнічаў гурт і ў здымках тэлеперадачы “Запрашаем на вячоркі”. Што казаць: багатая ў “Спадчыны” спадчына!”

У народзе так павялося, што кожны выяўляецца, душу раскрывае па-свойму. Але чым ні займайся — трэба ўкласці й працы нямала, і духоўнай сваёй сілы. Проста так не даецца ні слава, ні пашана, ні дабрабыт. Ведаючы гэтую мудрасць народную, не стамляюцца аддавацца працы — у тым ліку і песеннай, культурніцкай — вясковыя энтузіясткі. Таму й цікавыя іх выступленні, а некаму з маладзейшых мастацтва іх народнае хочацца пераймаць, прадаўжаць. Пэўна, дзякуючы такой зацікаўленасці гледачоў, слухачоў, спецыялістаў-фалькларыстаў і не стамляецца “Матырынская спадчына”: бо з песняй, прызнаюцца жанчыны, і старасць іх не бярэ.

Добры знак і тое, што цікавасць да народнай творчасці выяўляе мясцовая матырынская моладзь. Яшчэ ў 1995-м пры гурце створаны гурток-спадарожнік “Спадчына”. З якім разам, дарэчы, гурт-юбіляр і паказаў гледачам фальклорнае свята “Беларускі каляндар у гліняным гаршчочку”. Песні, танцы, абрадавыя дзеі — усё там гарманічна спалучаецца, адно ў другое перацякае — душу чуйную радуе. А ў раёнцы на заканчэнне чытаем: “Напрыканцы свята расчуленыя ад віншаванняў, падарункаў і ўзнагарод удзельніцы “Матырынскай спадчыны” не хавалі слёз. Шчаслівых слёз шчаслівых людзей. Пэўна ж радаваліся, што ёсць каму пераймаць спадчыну, а значыць — будзе жыць народная песня, і не знямее душа народная”.

Голас Радзімы № 24 (3528), чацвер, 29 чэрвеня, 2017 у PDF