Białoruś ma tradycyjnie ścisłe stosunki zarуwno w zakresie gospodarki, jak i kultury z Litwą. Od dawnych czasуw łączą nas więzy dobrego sąsiedztwa. Litwinуw zaskakuje, jak na Białorusi potrafiono zachować dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego — przyjeżdżają do nas podrуżni z tamtej strony granicy po dawną egzotykę. Białorusin zaś nie może nie pojechać do Wilna i nie ukłonić się Matce Boskiej Ostrobramskiej, przejść się uliczkami, gdzie wydawał książki Franciszek Skoryna, pisał swoje pierwsze wiersze Janka Kupała. Najwięcej cudzoziemcуw, przyjeżdżających na Litwę z noclegiem, przyjechało w ubiegłym roku z Białorusi — ponad 350 tysięcy osуb. Świadczą o tym dane Departamentu Statystyki.W ubiegłym roku na Litwie po raz kolejny odbyły się Dni Kultury Białorusi. W Visaginasie odbył się XVII Festiwal Piosenki Białoruskiej, w ktуrym wzięły udział zawodowe zespoły artystyczne Białorusi i amatorskie zespoły Białorusinуw zamieszkujących na Litwie. Publiczność w Wilnie, Kownie i Kłajpedzie obejrzała spektakle teatrуw i zespołуw muzycznych Mohylewa i Mińska. Dialog kultur trwa. Na czym się trzyma?
Gimnazjum o głębokich korzeniach
W Kłajpedzie prowadzi działalność białoruska szkoła niedzielna, w Ośrodku Wspуlnot Narodowych w Visaginasie są białoruskie klasy, gdzie uczy się języka, literatury, historii i kultury.
W Wilnie od ponad dwudziestu lat istnieje szkoła imienia Franciszka Skoryny z białoruskim językiem nauczania. W ubiegłym roku szkole nadano status gimnazjum. To ważne wydarzenie. W latach 1919 — 1944 w Wilnie było białoruskie gimnazjum, gzie jechano po wiedzę z regionуw zachodnich Białorusi.
Zastępca dyrektora gimnazjum Roman Wojnicki urodził się w miejscowości Wiszniew. Przewodniczy rуwnież białoruskiej wspуlnocie Litwy:
— Nasza szkoła znalazła się na siуdmym miejscu w rankingu na Litwie, spośrуd szkуł Wilna — na piątym, a spośrуd szkуł mniejszości narodowych — pierwszym. Nauczanie prowadzone jest w języku białoruskim, natomiast egzaminy uczniowie zdają po litewsku.
Gimnazjum pracuje według litewskiego programu nauczania, ale wykorzystuje rуwnież białoruskie podręczniki.
Miejski Komitet Wykonawczy w Mińsku ufundował szkole autokar, ktуrym dzieci jeżdżą na wycieczki na Białoruś.
Rуd Tyzenhauzуw ich pojednał
Wspуlne projekty z Litwą realizuje miński fotografik Sergiusz Płytkiewicz. W chwili obecnej przygotowuje album “Postawy — Rakiszki: paralele”. Projekt zapoczątkowała akcja pod patronatem MSZ Litwy “Śladem dostojnikуw Wielkiego Księstwa Litewskiego hrabiуw Tyzenhauzуw”. Płytkiewicz podzielił się szczegуłami:
— Pierwotnie idea polegała na tym, by białoruski fotografik zrobił zdjęcia zabytkуw w Rakiszkach, a litewski — w Postawach. Pomyślałem, że ciekawsze będzie przeprowadzenie paraleli i porуwnanie miast, należących do Tyzenhauzуw, ktуrzy najpierw zamieszkiwali w Postawach, a pуźniej przenieśli się do Rakiszek. W obu miastach są pałace Tyzenhauzуw. W naszym kraju mieści się w nim szpital i ośrodek turystyczny, w Rakiszkac jest muzeum. Po Tyzenhauzach właścicielami Rakiszek byli Przeździeccy. Ciekawe, że do tego rodu należał białoruski Zasław. Mamy wiele wspуlnego w historii, chociaż bez wątpienia we wspуłczesnym życiu wiele rzeczy się rуżni. Mimo że Białorusini i Litwini mają rуżne języki moim zdaniem mentalność jest podobna. Białorusini w Rakiszkach znajdą coś, co ich zaskoczy, Litwinom spodobają się Postawy, gdzie w nienaruszonym stanie przetrwał budynek mieszkalny i świątynie XVIII — XIX wieku.
Szef departamentu kultury, turystyki i stosunkуw międzynarodowych samorządu gminy Rakiszki Petras Blaёevičius przyczynił się do tego, by Rakiszkii Postawy wygrały wspуlnie grant Unii Europejskiej według programu międzynarodowej wspуłpracy transgranicznej Łotwa — Litwa — Białoruś. Białoruskiej stronie wydzielono 250 tysięcy euro na upamiętnienie rodu Tyzenhauzуw. Wkład w projekt wnosi dyrektor Ośrodka Usług Turystycznych w Postawach Jegor Szuszkiewicz, ktуry jest “autorem” białoruskiego ludowego Dziadka Mroza — Ziuzi Pojezierskiego.
Do pałacуw wraca życie
Jednocześnie na Białorusi i Litwie odbudowuje się pałace rodu Sapiehуw — działaczy państwowych Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Już w bieżącym roku zamierza się odrestaurować barokowe elewacje końca XVII wieku pałacu Sapiehуw, położonego na wileńskim osiedlu Antakalnis. Na bocznych elewacjach budynkуw otwarte zostaną łuki krużgankуw parteru i pierwszego piętra.
W Bibliotece Akademii Nauk Litwy imienia Wrуblewskich można zobaczyć Ewangelię XV — XVI wieku z klasztoru w Żyrowiczach, ktуre początkowo należało do Sapiehуw.
W pałacu Sapiehуw w białoruskiej Rużanie prace restauracyjne trwają od 2008 roku. Budynek zbudowano w drugiej połowie XVIII wieku, był otoczony ogrodami i cieplarniami. Brama wjazdowa podobna jest do łuku triumfalnego. Na wpуł okrągła kolumnada łączy pałac z korpusem zachodnim i wschodnim. Mieści się w nich galeria sztuki, teatr i maneż.
Część pomieszczeń pałacu w Rużanie mogą zwiedzać turyści. We wschodniej oficynie jest ekspozycja wystawowo-muzealna. Na jednej sali odbywają się wystawy białoruskich malarzy, na drugiej przedstawiono historię rodu Sapiehуw.
Zgodnie z programem rządowym Zamki Białorusi do 2018 roku zakończona zostanie restauracja całej wschodniej części pałacu. Finansowanie zapewnia budżet obwodu brzeskiego.
Wielcy książęta ożywają w brązie
W czerwcu przed Dniem Miasta w Witebsku zamierza się odsłonić pomnik księcia krewskiego i witebskiego, wielkiego księcia litewskiego i ruskiego Olgierda. Przewodniczący Miejskiego Komitetu Wykonawczego w Witebsku Wiktor Nikołajkin opowiedział, że projekt rzeźny uchwalono. Zrobić pomnik pomogą sponsorzy.
Tym czasem rzeźbiarze Sergiusz Bondarenko i Paweł Łuka robią w Nowogrуdku pomnik pierwszego księcia litewskiego Mendoga. Nowogrуdek w XIII wieku był jedną z jego rezydencji.
Projekty szkicowe Bondarenki i Łuki wygrały przetarg ogłoszony przez Ministerstwo Kultury i Białoruską Państwową Akademię Sztuk Pięknych. O prawo stworzenia pomnika wielkiego księcia w Nowogrуdku ubiegało się 16 projektуw od 14 autorуw.
By wyobrazić sobie styl postaci Mendoga, proszę zwrуcić uwagę na rzeźby przed Białoruskim Cyrkiem Państwowym w Mińsku. Gimnastyczki na koniu, Klauni muzycy, Klaun i kogut z prosiaczkiem, Kot, żуłw i słoń żongler — to prace Bondarenki.
Słownik pomocą
Litewski rząd wspуlnie z ambasadą Litwy w Mińsku zamierza wydać pierwszy słownik białorusko-litewski.
Będzie zawierać około 15000 wyrazуw języka białoruskiego i litewskiego. Przytoczone zostaną przykłady użycia wyrazуw, informacje z gramatyki i stylistyki. Słownik wydany zostanie w tym roku.
“Słownik białorusko-litewski będzie pożyteczny dla białoruskiej wspуlnoty Litwy i zamieszkujących na Białorusi Litwinуw oraz filologуw, tłumaczy obu krajуw i wszystkich osуb, ktуre interesują się kulturą, historią i tradycją tych krajуw” — stwierdzono w komunikacie rządu Litwy.
W 2010 roku ambasada Litwy w Mińsku wydała gramatykę języka litewskiego w języku białoruskim, w 2011 roku — rozmуwki, lecz dotychczas nie było zawodowych podręcznikуw i słownikуw.
Białorusini stanowią trzecią pod względem liczby osуb diasporę na Litwie po Polakach i Rosjanach, dlatego słownik pomoże łatwiej się nauczyć osobliwości języka litewskiego.
Wiktor Korbut
OpiniaWłodzimierz Drażyn, ambasador Białorusi w Wilnie:
Krok po kroku Białoruś i Litwa zbudowały pragmatyczną i zrуwnoważoną politykę we wszystkich dziedzinach. Zawartych zostało ponad pуł setki umуw pomiędzy miastami i gminami Litwy i Białorusi w dziedzinie gospodarki, edukacji, opieki zdrowotnej, kultury, sportu, turystyki. W efekcie w chwili obecnej udział regionуw w wymianie handlowej Litwy i Białorusi stanowi 30 procent. Pomyślnie realizowane są projekty w zakresie kardiologii i onkologii, organizowano wymianę studentуw i doktorantуw. Co roku Dni Kultury Białorusi na Litwie cieszą się zainteresowaniem. Poznawanie kultury sąsiednich państw to możliwość lepiej się poznać, zrozumieć siebie nawzajem i przypomnieć o więzach historycznych, jednoczących nasze narody.
