Сёння ва ўсім свеце адзначаецца Міжнародны дзень роднай мовы. А чым унікальна беларуская мова?
Паводле апошняга перапісу насельніцтва, роднай беларускую мову лічаць шэсцьдзясят працэнтаў жыхароў нашай краіны — крыху больш за пяць мільёнаў. Аднак звычайна размаўляе на ёй дома толькі трэць насельніцтва, а ўвогуле ў якасці гутарковай выкарыстоўваюць усяго 23 працэнты. Мы раскрыем некаторыя цікавыя факты пра беларускую мову, пасля якіх вам захочацца на ёй размаўляць.
Факт першы
Даследаванні ЮНЕСКА сведчаць: беларуская мова — адна з самых мілагучных.
Каб упэўніцца ў гэтым, дастаткова прамовіць некалькі слоў тыпу “пяшчо-о-ота”, “мі-і-іласць”, “натхне-е-енне” або прачытаць верш Рыгора Барадуліна “Матылёк”:
Лілею млявы плёс люляе,
З-пад злежаных аблок
здалёк
Ляціць, віхлясты і бялявы,
Пялёстак лёгкі — матылёк...
Існуе і навуковае тлумачэнне гэтай мілагачнунасці. Яна абумоўлена ў першую чаргу мяккасцю, якая перадаецца ад суседніх гукаў, вялікай колькасцю адкрытых складоў, наяўнасцю ў мове адметнага санорнага гука “ў”, які ўжываецца, а таксама падаўжэннем многіх зычных: адцен-н-не, шматгалос-с-се, завугол-л-ле...
Факт другі
Беларуская мова — адна з самых багатых у свеце.
Калі ў літаратурнай мове налічваецца дзесьці 250—500 тысяч слоў, то ў дыялектнай — каля двух мільёнаў! На тэрыторыі Беларусі існуюць сотні гаворак. Што цікава, часам адрозніваюцца гаворкі не толькі суседніх вёсак, але і двух канцоў адной вёскі! Напрыклад, у пачатку вёскі могуць казаць “шапа”, “пляшка”, “лаўка”, “калодзезь”, а праз колькі хат — “шафа”, “бутэлька”, “крама”, “студня”.
Яшчэ адзін доказ багацця нашай мовы. Расіянін, да прыкладу, гаворыць: “Я люблю эту женщину. Я люблю котлеты с картошкой. Я люблю смотреть, как солнце заходит”. У беларускай мове на гэтыя тры выпадкі ёсць тры розныя словы.
Факт трэці
Наша мова з’яўляецца адной з самых меладычных.
Беларуская мова адрозніваецца вялікай колькасцю не толькі дыялектных слоў, але і песень. Уся справа ў простых сказах, выразных словах ды той жа мілагучнасці. Беларускай мове няма роўных у свеце ні па разнастайнасці мелодый, ні па іх самабытнасці.
Зборнік “Цёплыя вечары ды халодныя ранкі... czyli Сo spiewano w Feliksowie”, у які ўключаны песні, запісаныя ў вёсцы Феліксава Лідскага раёна, стаў сапраўднай з’явай у еўрапейскім мастацтве. Народныя творы беларусаў настолькі ўразілі музычных італьянцаў, што яны нават “перахрысцілі” іх у “Песні Атлантыды”.
