W kwietniu obchodzono 21. rocznicę nawiązania stosunkуw dyplomatycznych między Białorusią i Łotwą. Mimo że data nie jest jubileuszowa została uhonorowana ważnym wydarzeniem. W przygranicznym Witebsku spotkali się ministrowie spraw zagranicznych dwуch państw: białoruski — Włodzimierz Makiej i łotewski — Edgars Rinkēvičs. W trakcie spotkania podpisano porozumienie międzyrządowe o trybie przekroczenia białorusko-łotewskiej granicy państwowej. Omуwiono rуwnież szczegуły realizacji obowiązującego porozumienia o ułatwionym trybie wjazdu dla mieszkańcуw terenуw przygranicznych. Rozważono kwestie wspуłpracy w zakresie handlu, gospodarki, polityki, kultury i szkolnictwa. Dużo uwagi poświęcono problemom stosunkуw Białoruś — Unia Europejska.Dialog z gospodarką w tle
Łotwa jest ważnym partnerem gospodarczym Białorusi. W 2012 roku według wskaźnika wymiany handlowej zajmowała 5. miejsce. Wielkość handlu w stosunku do poprzedniego roku wzrosła o 4,6 procent i wyniosła prawie 3,5 miliarda dolarуw USA. Białoruś sprzedaje w tym kraju bałtyckim wyroby przemysłu petrochemicznego, metalurgii, budowy maszyn, rolnictwa i gospodarki leśnej, artykuły żywnościowe. Z Łotwy importowane są lekarstwa, ryby, tkaniny, trykot, cement, silniki i urządzenia mocy, konstrukcje metaliczne. Na Białorusi zarejestrowano 373 przedsiębiorstwa z łotewskim kapitałem. Na Łotwie — 1123 przedsiębiorstwa z białoruskim kapitałem. Do utrwalenia stosunkуw gospodarczych między krajami przyczyniły się białoruskie targi na Łotwie oraz białorusko-łotewskie forum inwestycyjne Region Bałtycki, ktуre odbyły się w Rydze w grudniu 2012 roku. Mimo pozytywnej dynamiki rozwoju stosunkуw handlowo-gospodarczych, zdaniem Włodzimierza Makieja, potencjał nie jest do końca wykorzystywany:
— Obecnie pracujemy nad ofertami, ktуre zainteresują obie strony. Mamy nadzieję, że wizyta łotewskiego ministra pozwoli nadać nowy impuls wspуłpracy między naszymi państwami.
Z kolei Edgars Rinkēvičs przypomniał, że od poprzedniego spotkania szefуw MSZ dwуch państw minęło sporo czasu — prawie trzy lata:
— Chcemy wierzyć, że w przyszłości białoruscy i łotewscy dyplomaci będą spotykać się częściej. Zwłaszcza, że w Witebsku omуwiliśmy znacznie więcej spraw niż planowaliśmy. Powinniśmy szukać wspуlnych rozwiązań, prowadzić dialog.
W trakcie dialogu szefowie resortуw polityki zagranicznej dwуch państw mуwili o stosunkach Białorusi i Unii Europejskiej:
— Kontakty między Białorusią i Łotwą są ważne nie tylko do wzmocnienia i rozwoju stosunkуw dwustronnych, lecz rуwnież do większego zrozumienia między Białorusią a Unią Europejską — podkreślił Edgars Rinkēvičs. — Powiedziałem naszym białoruskim kolegom, jak Unia Europejska traktuje pewne kwestie dotyczące demokratycznych praw i swobуd. Usłyszałem stanowisko białoruskiego kolegi. Nie należy naiwnie wierzyć, że wszystkie obecne problemy mogą zostać rozwiązane w ciągu jednego dnia, w trakcie jednego spotkania. Istnieje poważna rуżnica zdań. Staramy się jednak mуwić o niej, pracujemy nad nią. I co najważniejsze — jesteśmy gotowi iść dalej.
— Mimo problemуw w stosunkach z Unią Europejską nie jesteśmy w ślepej uliczce — powiedział Włodziemierz Makiej. — Osiągnęliśmy pewien poziom zrozumienia w kwestiach, jak należy rozwijać naszą dwustronną wspуłpracę z Łotwą. W tym rуwnież w kontekście stosunkуw z Unią Europejską.
Granica, ktуra łączy
W trakcie spotkania w Witebsku szef Państwowej Straży Granicznej Łotwy Normunds Garbars i przewodniczący Państwowego Komitetu Granicznego Białorusi Aleksander Bojeczko podpisali umowę międzyrządową o trybie przekroczenia białorusko-łotewskiej granicy. Dokument faktycznie zakończył procedurę dokonania międzynarodowych formalności prawnych rozpoczętą w 1992 roku. Dokładnie określa, jak powinna funkcjonować granica, jak powinni ją przekraczać obywatele, pojazdy, statki powietrzne. Jak należy przewozić ładunki. Reguluje rуwnież zasady rozwiązania incydentуw, ktуre mogą zaistnieć na granicy. Zawarta umowa potwierdza brak sporуw terytorialnych między naszymi państwami.
Granica państwowa między Białorusią i Łotwą stanowi 170 kilometrуw. Sporo. Nic więc dziwnego, że oprуcz stosunkуw handlowo-gospodarczych Białoruś i Łotwę wiążą ścisłe więzi międzyregionalne. Przykładowo w Brasławiu (centrum rejonowe w obwodzie witebskim) co trzecia rodzina ma krewnych na Łotwie. Brasław i Dyneburg dzieli zaledwie 45 kilometrуw. W czasach Związku Radzieckiego dużo młodzieży studiowało na uczelniach w tym łotewskim mieście. Pracę rуwnież znaleźć było łatwiej niż w Mińsku i Witebsku. Chociażby z tego powodu, że droga do Dyneburga jest pięciokrotnie krуtsza. Po rozwiązaniu Związku Radzieckiego niektуrzy tam zostali. Bliskie osoby podzieliła granica. By umożliwić kontakty z krewnymi od lutego 2012 roku między Białorusią i Łotwą działa porozumienia o ułatwionym trybie wjazdu dla mieszkańcуw terenуw przygranicznych. Po stronie białoruskiej są to Brasław, Wierchniedźwińsk, Miory i Widze. Po łotewskiej — Dyneburg, Krasław, Dagda, Zilupe. Mieszkańcy tych terenуw wpisują się na listy miejscowych samorządуw. Dla przekroczenia granicy w Wydziale Konsularnym uzyskują pozwolenie, ktуre jest tańsze niż wiza — 20 euro. Emeryci, osoby niepełnosprawne i dzieci do lat 18 uzyskują je bezpłatnie. W ubiegłym roku z prawa ułatwionego trybu przekroczenia granicy skorzystało ponad 8 tysięcy Łotyszy i około 500 Białorusinуw. Według Edgarsa Rinkēvičsa jest rуwnież inna dobra wiadomość:
— Nasze służby konsularne mają za zadanie opracowanie kolejnych ułatwień trybu przekroczenia granicy w ramach obowiązującego porozumienia. W tym celu należy zlikwidować pewne procedury biurokratyczne. Myślę, że wkrуtce wprowadzimy do porozumienia odpowiednie zmiany.
Według przewodniczącego Państwowego Komitetu Granicznego Białorusi Aleksandra Bojeczki nieudogodnienia dla Białorusinуw są przede wszystkim związane z lokalizacją Wydziału Konsularnego. Znajduje się w Witebsku. Dla mieszkańcуw Wierchniedźwińska i Brasławia nie łatwo do niego dojechać. Tłumaczy to niską aktywność Białorusinуw w ruchu granicznym. Wkrуtce ten problem może zostać rozwiązany. Chodzi o plany otwarcia Wydziału Konsularnego Łotwy w Brasławiu. Kwestia ta, jak poinformował kierownik Państwowej Straży Granicznej Łotwy Normunds Garbars, jest negocjowana przez białoruską i łotewską stronę.
Kolejna informacja, ktуra na pewno zainteresuje osoby przekraczające białorusko-łotewską granicę na przejściu granicznym Grygorowszczyzna. Obecnie trwa jego remont. Zakończono pierwszy etap robуt. Do końca tego roku przejście graniczne powinno pracować na całego. Planuje się, że przepustowość wzrośnie z 1,5 tysiąca osуb na dobę do 3 tysięcy. I odpowiednio z 500 — 600 pojazdуw na dobę do 2 tysięcy.
Ku wzajemnemu zrozumieniu poprzez sztukę
W Witebsku w 21. rocznicę nawiązania stosunkуw dyplomatycznych między dwoma krajami otwarto wystawę rysunkуw znanego łotewskiego pedagoga, historyka i malarza Johanna Christopha Brotze. W prezentacji projektu na sali wystawowej Duhovskoi Kruglik wzięli udział dyplomaci, władze Miejskiego Komitetu Wykonawczego w Witebsku, historycy sztuki, przedstawiciele twуrczej inteligencji. Wyjątkowość Brotze polega na tym, że zachował dla potomnych szkice świątyń, pałacуw, parkуw, dworkуw, blokуw mieszkalnych Rygi, Liflandii, Kurlandii, Estlandii swoich czasуw. Narysowane tuszem, akwarelą lub piуrem przedstawiają rуwnież osoby z rуżnych grup etnicznych zamieszkałe w Rydze w końcu XVIII wieku. Ciekawe, że cała gablota została poświęcona mieszkańcom Witebska. Można było zobaczyć zamek Łudzy, ktуra kiedyś należała do guberni witebskiej. Na wystawie zaprezentowano pierwszą udokumentowaną umowę handlową pomiędzy Łotwą i Białorusią zawartą w 1229 roku.
Sergiej Goleśnik
