W latach 1970–1980 na zlecenie radzieckiego kompleksu wojskowo-przemysłowego w Instytucie Energetyki Atomowej Akademii Nauk Białorusi zaprojektowano, stworzono i uruchomiono pierwszą na świecie ruchomą elektrownię atomową “Pamir 630D”. Zakładano jej wykorzystanie w charakterze niezależnego źrуdła energii elektrycznej dla obiektуw w trudnodostępnych miejscowościach ZSRR. Pomysł nie znalazł praktycznego zastosowania. Związek rozwiązano. W spadku białoruski instytut otrzymał doświadczenie asysty naukowej i projektowania reaktorуw atomowych. Ponadto kilkadziesiąt kilogramуw drogiego paliwa uranowego. Co z tym wszystkim robić, państwo nie od razu wiedziało. Do czasu aż w 1998 roku instytut niedaleko Mińska odwiedził prezydent. Aleksander Łukaszenko docenił badania uczonych w dziedzinie energetyki atomowej. Wtedy też poinformowano go o perspektywach budowy w kraju własnej elektrowni atomowej.Niedawno wrуcono do rozmowy o energetyce atomowej. Podsumowano wyniki kilku lat. Pracownicy Instytutu Badań Energetycznych i Atomowych “Sosny” pokazali prezydentowi stworzony na jego zlecenie przy wsparciu MAEA uniwersalny reaktor małej mocy “Hiacynt”.
Przewodniczący prezydium Narodowej Akademii Nauk Michał Miaśnikowicz opowiedział, że “Hiacynt” razem z kompleksem “Jalina”, rуwnież rozmieszczonym w Sosnach, wszedł do pierwszej światowej dziesiątki analogicznych systemуw. Według kierownika NAN, nowy reaktor małej mocy daje możliwość wywołania reakcji atomowej bez czynnikуw zewnętrznych. Funkcje tej eksperymentalnej bazy są rуżnorodne. “Hiacynt” pomaga w badaniach dotyczących konstruowania reaktorуw atomowych. Testowaniu wytrzymałości sprzętu radioelektronicznego na oddziaływanie promieniowania. Szkoleniu specjalistуw w dziedzinie energetyki atomowej.
“Białoruś jest najbardziej postępowa w dziedzinie badań atomowych. To nie tylko nasze stwierdzenie, ale i opinia zagranicznych kolegуw, ktуrzy z nami wspуłpracują” — powiedział Michał Miaśnikowicz. Kierownik NAN dodał: zainteresowanie wspуlnymi projektami z instytutem “Sosny” wykazują przedstawiciele atomowych mocarstw, między innymi USA i Rosja. Przynosi to dywidenda gospodarcze. “Na jeden dolar wydatkуw na kompleks “Jalina” przypadają cztery dolary inwestycji pozyskanych zza granicy” — poinformował M. Miaśnikowicz, podkreślając, że prace i projekty realizowane w “Sosnach” są uzgodnione z MAEA.
Aleksander Łukaszenko zwrуcił uwagę zarządu NAN i instytutu “Sosny” na to, że badania w dziedzinie energetyki atomowej powinny przynosić realne korzyści białoruskiej gospodarce oraz bezpieczeństwu wojskowemu państwa.
W “Sosnach” prezydent Białorusi wysłuchał odczytуw o rozwoju energetyki atomowej. Mуwiono przede wszystkim o pracach na placu budowy pierwszej białoruskiej elektrowni atomowej w powiecie ostrowieckim, rozwoju infrastruktury do obsługi elektrowni.
W trakcie rozmуw przedyskutowano możliwości wykorzystania energii atomowej w rozwoju gospodarki oraz umocnieniu bezpieczeństwa narodowego.
Witalij Wasiliew
