Białoruskie torfowiska wysokie mają potencjał ekonomiczny o setkach milionów dolarów

Białoruskie torfowiska wysokie mają potencjał ekonomiczny o setkach milionów dolarów. O tym świadczą dane, otrzymane w skutku badania “Współczesny stan oraz prognoza korzyści środowiskowej i społeczno-ekonomicznej realizacji projektu przywrócenia reżimu hydrologicznego torfowisku wysokiemu Jelnia, przeprowadzanego prez Instytut Botaniki Eksperymentalnej Narodowej Akademii Nauk.


 W swoim badaniu specjaliści Instytutu Botaniki Eksperymentalnej nie tylko badali procesy przywrócenia reżimu hydrologicznego bagna, pojawiania się na jego obszarach flory i fauny, charekterystycznej dla mokradeł, ale również ocenili potencjał gospodarczy od realizacji tego projektu. Okazało się, zasoby naturalne przywróconej Jelni oceniają się w 300 mln dolarów, a w wypadku przywrócenia reżimu hydrologicznego oraz równowagi ekologicznej, kompleks wodno-bagienny “Jelnia” może przynieść ponad 30 dolarów dochodu corocznie.

“Niestety, nie posiadamy danych o ocenie szkód, spowodowanych pożarami, które od 1975 do 2002 roku odbywały się na Jelnińskim bagnie z okresowością dwa — cztery lata — mówi zastępca dyrektora do pracy naukowej i innowacyjnej Instytutu Botaniki Eksperymentalnej Narodowej Akademii nauk Dmitryj Grummo. — Tylko koszt szkód od redukcji eksploatacyjnych zbiorów żurawin w wyniku katastrofalnego pożaru 2002 roku wynosi corocznie (w zależności od produktywności) do 50-125 tysięcy dolarów. Ogień był plagą i torfowiska, i mieszkańców okolicznych osiedli.

W ciągu ostatniego dziesięciolecia, kiedy zaczęto prowadzić działania, mające na celu przywrócenie reżimu hydrologicznego bagnu, ostrość tego problemu udało się znacząco zmniejszyć. Jak pokazała kontrola, przeprowadzona na początku lipca, mimo rekordowych upałów i braku deszczu, wilgotność pokrywy torfu wynosiła 85-90 %. A za stopień zagrożenia pożarowego uważa się obniżenie wilgotności do 70 %”. Najcenniejszym zasobem torfowisk wodnych jest świeża woda.

Zgodnie z ocenami naukowców, w bagnie Jelnia takiej wody przechowywuje się ponad 450 milionów metrów sześciennych. Na podstawie cen rynkowych jej koszty jednorazowe składają około 247 mln dolarów. Ponadto, torfowisko — to naturalne ustawienie sorpcyjne. Każdy hektar mokradła jest zdolny przepuścić przez siebie 680 ton wody na dobę, usuwając z niej zanieczyszczenia. Tylko obsługa instalacji przemysłowej o mocy, porównywalnej z Jelnią, będzie wynosić przynajmniej 9 mln dolarów rocznie.

Również bagna z zakłóconym reżimem hydrologicznym aktywnie emitują dwutlenek węgla, a jeżeli jest normalna równowaga ekologiczna, przeciwnie, jego wchłaniają. Według ocen naukowców Instytutu Botaniki Eksperymentalnej, przywrócenie reżimu hydrologicznego bagna Jelnia pozwoli obniżyć emisję gazów cieplarnianych o 8,2 tys. ton rocznie. Podobny efekt w zakresie redukcji emisji CO2 można otrzymać od instalacji baterii słonecznych o całkowitej powierzchni 47 ha oraz inwestycji 18 mln dolarów, a również corocznych wydatków na obsługę wyposażenia oraz dotacji do produkcji “zielonych” kilowatogodzin około 2-3 mln dolarów.


— Zaczynając projekt “Uratujemy Jelnię razem!” w 2007 roku, rozumieliśmy całą ważność i znaczenie tego unikalnego kompleksu naturalnego zarówno dla Białorusi i całej Europy. W ciągu lat projekt się rozwijał, i inicjatywy wolontariuszy wyrosły na poważny program wielopoziomowy, z angażowaniem białoruskich naukowców i badaczy” — komentuje pierwszy zastępca dyrektora generalnego przedsiębiorstwa unitarnego “Coca-Cola Beverages Białoruś” Andrej Roszczupkin. — Wyniki ostatnich badań, przeprowadzonych w rezerwacie przyrodniczym “Jelnia”, odzwierciedlają nowe podejścia do pojęcia “usługa ekologiczna” oraz demonstrują możliwość otrzymania poważnego skutku finansowego z kompleksowej integracji ekosystemu w gospodarce.

— W ciągu kilku lat The Coca-Cola Foundation inwestowała do projektu odnowienia bagna “Jelnia” ponad 250 tysięcy dolarów oraz ponad 180 tysiecy dolarów na inne projekty, związane z przywróceniem ekosystemu wodnego Białorusi. Odnowienie bagna Jelnia — to znaczący projekt ekologiczny i gospodarczy, i jestem dumna z tego, że dzisiaj razem zostaliśmy częścią tych pozytywnych zmian! — mówi kierowniczka przedstawicielstwa The Coca-Cola Company na Białorusi Natalia Tarasiewicz.

Jelnia — to jedno z największych torfowisk wysokich w kontynentalnej Europie. Jego powierzchnia wynosi ponad 23 tysięcy ha, średnia moc złóż torfowych — 3,8 m (maksymalna — 8,3 m), a zasoby wody oceniają się w 450 metrów sześciennych, co składa 2/3 od zasobów wody największego na Białorusi jeziora Narocz.

Bagno Jelnia jest ważnym obszarem tranzytowym dla odpoczynku migrujących ptaków: stale na bagnie mieszka 98 gatunków, z których 23 wymienione są jako zagrożone. W latach 30-tych zeszłego wieku na terenach Jelnińskiego bagna zbudowano kanały odwadniające, które poruszyły równowagę ekologiczną, zostały przyczyną obniżenia poziomu wód gruntowych i na skutek tego, najważniejszą przyczyną dużo wielkich pożarów na bagnie w okresie od 1992 do 2002 roku. W latach 2007-2008 przędsiębiorstwo unitarne “Coca-Cola Beverages Białoruś” podtrzymało inicjatywę stowarzyszenia publicznego “Ochrona ptaków ojczyzny” zarówno materialnie i pracą własnych pracowników: wolontariusze zbudowali własnymi rękami na kanałach odwadniających mosty i zapory dla utrzymywania wody.

W zeszłym roku w ramach projektu UNDP “Torfowiska-2”, który realizuje się przy wsparciu finansowym The Coca-Cola Foundation, zbudowano 46 kaskadowych zaporów. W wyniku poziom stojącej wody w bagnie w mokradle Jelnia zaczął zbliżać się do reżimu naturalnego, co sprzyjało aktywnemu odnowieniu flory, charakterystycznej dla torfowisk wysokich — to jedno z ważnych świadectw przywrócenia równowagi ekologicznej. To wszystko otwiera możliwości do skutecznej integracji proektu ekologicznego do gospodarki kraju.