— О, так! — прызнаецца мая суразмоўніца.
І выраз на чароўным твары такі, як быццам маё пытанне пра сённяшні стан яе душы гучыць, па меншай меры, дзіўна. Маўляў, як жа ёй не быць шчаслівай, працуючы ў такім тэатры. Яна пра гэта марыла ў каледжы, дзе правяла доўгіх 8 гадоў. Ды і Мінск яна ўжо паспела палюбіць. Асабліва начную Нямігу, Траецкае прадмесце ў вячэрніх агнях, дзе любіць гуляць.
Пра што марыць?
Вядома ж, калі-небудзь станцаваць Адэту-Адзілію ў “Лебядзіным возеры”. І каб у зале былі маці з бацькам. І ганарыліся ёю. Іх завуць Нурджэмал Аманазарава і Чарыярходжа Мырадаў. А яшчэ любімы педагог Ірына Абдыеўна Мергенава…
Што ж, мара, скажам так, правільная, бо гэтая партыя, паводле слоў спецыялістаў, своеасаблівы экзамен на прафесіяналізм у балеце. Дарэчы, Юрый Траян, народны артыст Беларусі і мастацкі кіраўнік балетнай трупы Вялікага, юнай балерынай задаволены.
— Пярвана, — гаворыць, — пакуль асвойваецца ў тэатры, ёй трэба яшчэ памацнець фізічна, прывыкаючы да нашых нагрузак, пасталець. І на шляху ў салісткі ўсё залежыць толькі ад яе. А характар у яе настойлівы.
І вочы, дадам, проста дзіўныя. Такая глыбіня ў іх! Ды іскрыстая радасць, уласцівая маладосці. Спадзяюся, і чытачы атрымаюць задавальненне, маючы зносіны праз інтэрв’ю з маёй візаві.
— Як ты апынулася ў Мінску і чаму?
— Мне было 10 гадоў, калі я прыехала з Туркменістана ў Беларусь і паступіла ў харэаграфічны каледж. А выбар выпаў на гэтую навучальную ўстанову таму, што пра яе мы прачыталі добрыя водгукі ў інтэрнэце. Адсюль выйшлі знакамітыя артысты балета Іван Васільеў, Ігар Колб ды іншыя.
— Напэўна, ужо ў дзяцінстве ты любіла танцаваць?
— Пра балет я ніколі не думала і перад люстэркам, як іншыя дзяўчынкі, не танцавала. Вучылася ў звычайнай школе. Бацькі да мастацтва не мелі адносінаў. Мая маці — урач-анестэзіёлаг, а тата — мытнік. Аднойчы мяне ўбачыла маміна знаёмая Ірына Абдыеўна, якая і адкрыла мне дзверы ў свет мастацтва балета, паказаўшы відэафільмы балетных спектакляў. Я была ўзрушана. Мне тады было каля сямі гадоў. А потым яна пачала са мной займацца. Усё ішло цяжка, асаблівымі дадзенымі я не валодала. Але, напэўна, калі ўпарта працаваць, усё атрымліваецца. Тым больш з такім педагогам. Вось так я падрыхтавалася да паступлення ў каледж. Дарэчы, і ў Мінск Ірына Абдыеўна разам з маці мяне прывезла.
— Калі зразумела, што балет гэта тваё?
— Ой, не адразу. Спачатку я проста механічна адпрацоўвала рухі: маленькая была, не разумела, што да чаго. А вось калі пасталела і, быўшы ў каледжы, пачала танцаваць, сцяміла, што ўсю сябе ў танцы трэба аддаваць эмоцыям, каб гледачы бачылі тваю жывую душу, а не маску на твары. Наш педагог Ніна Давыдзенка (народная артыстка Беларусі. — Аўт.) вучыла нас не толькі адпрацоўваць рухі, але і адчуваць.
— Што ты зведала, калі адчула цікавасць публікі да цябе?
— Гэта адбылося яшчэ ў вучылішчы. Я танцавала Машу з “Шчаўкунка” і зразумела, што зваротная сувязь паміж мною і гледачом існуе. Гэта было так прыемна…Нездарма ж гавораць, што ўсе мы абменьваемся энергіямі.
— Такім чынам, у Вялікі тэатр ты прыйшла адразу ж пасля каледжа. Хто цябе рэкамендаваў?
— Яшчэ за год да заканчэння каледжа Юрый Антонавіч Траян прыходзіў да нас, каб адабраць дзяўчынак на стажыроўку. Убачыў і мяне. У ліку іншых я бывала ў тэатры, глядзела спектаклі, танцавала. І ўжо ў сакавіку 2015 мне і яшчэ адной балерыне ён прапанаваў працаваць у тэатры. Я, вядома ж, узрадавалася. І пагадзілася! Мне падабаецца ваша краіна, падабаецца Мінск. І падабаюцца беларусы. Яны такія добразычлівыя, спагадлівыя, гасцінныя.
— Бацькі не пярэчылі?
— Яны таксама ўзрадаваліся. Працаваць у такім тэатры — гэта падарунак лёсу.
— Па доме сумуеш, напэўна… Як часта лятаеш у Ашгабат?
— Калі маленькая была, вядома, сумавала. Часам маці прылятала да мяне, часам я. Атрымлівалася так, што бачыліся мы два разы на год. А цяпер бываю толькі раз. Са старэйшым братам Эзберам даўно не бачылася. Ён асвойвае менеджмент у Лондане, ва ўніверсітэце.
— Ці не наведвалі цябе думкі аб тым, каб вярнуцца ў Ашгабат? Гавораць, горад твой вельмі прыгожы?
— Ашгабат цудоўны, як і Мінск. Калі пачынала вучыцца, было цяжка без бацькоў і вярнуцца дадому хацелася. Але я ніколі не гаварыла ім, што мне цяжка: яны ж у мяне верылі і столькі сродкаў і сіл уклалі, каб я вучылася тут. Я не хацела ні іх засмучаць, ні Ірыну Абдыеўну.
“Мне падабаецца ваша краіна, падабаецца Мінск. І падабаюцца беларусы. Яны такія добразычлівыя, спагадлівыя, гасцінныя”
— А як ты пераадольвала моўны бар’ер?
— Рускую мову я ведала, таму што вучылася ў рускай школе. Пэўна, маці прадчувала, што яна мне ў будучыні спатрэбіцца.
— Раскажы пра свае першыя дні ў Вялікім тэатры.
— Спачатку было вельмі страшна: у вучылішчы ўсе над табой працуюць, а тут — адна павінна ўсё выконваць, не чакаючы, што табе будуць даваць заданні. І я зразумела, што вучыцца намнога лягчэй, чым працаваць.
— Хто яшчэ прыйшоў з табой з каледжа? Як вас прынялі?
— У тэатр мы, усе з аднаго класа, прыйшлі ўчатырох. Я з усімі сябрую, а з японкай і карэянкай здымаем кватэру.
Як нас прынялі? Спакойна і добразычліва назіралі, як мы ўваходзілі ў калектыў. Можа, і сябе ўспаміналі, як пачыналі тут. А дапамагалі педагогі. У Вялікім тэатры выдатныя педагогі. Вельмі прыемна працаваць з балетмайстрамі Аляксандрай Ціхаміравай і Таццянай Яршовай. Я даволі хутка пачала сябе адчуваць у тэатры спакойна і ўпэўнена. Тут у нас вельмі добрая атмасфера.
— Чым, па-твойму, вялікі беларускі балет?
— У яго багатая гісторыя. Ён славіцца па ўсім свеце сваім прафесіяналізмам. А колькі было гастроляў! Я і цяпер часам чую ад старэйшых балерын, як іх добра прымалі ў розных краінах. Яшчэ ў вучылішчы я захаплялася спектаклямі — “Стварэнне свету”, “Карміна Бурана”, “Рамэа і Джульета”… Таксама захаплялася Людмілай Хітровай, Янай Штангей, Аляксандрай Чыжык, Ірынай Яромкінай і многімі іншымі. Яны такія моцныя і прыгожыя, думала я, вось бы мне такой стаць…
— Ці зручна табе на сцэне Вялікага танцаваць?
— Вядома ж! Усе службы імкнуцца, каб нам было камфортна на ёй і зручна, сочаць, каб ніхто не падвярнуў нагу. Калі слізка, націраюць падлогу каніфоллю.
— Твой першы спектакль у тэатры?
— Аднаактовы балет “Серэнада” Баланчына. Танцавала ў кардэбалеце. А ўчора выходзіла ў чацвёрцы салістаў.
— Ужо адчула, што балет — гэта работа на мяжы магчымасцей?
— Безумоўна. Часам і боль трываць прыходзіцца, які нікому не паказваеш: я ад прыроды цярплівая. Але і задавальненне пасля спектакля зведваеш вялікае, калі ўсё атрымліваецца.
— Існуе меркаванне, што кардэбалет — твар балетнай трупы, што і зразумела: саліст сёння можа станцаваць так, а заўтра інакш. А кардэбалет заўсёды павінен быць на вышыні. Як лічыш?
— Кардэбалет на сцэне — гэта як адзінае цэлае. Артысты кардэбалету павінны дапаўняць пачуцці вядучых салістаў. І калі хто-небудзь у кардэбалеце выб’ецца з рытму, то ўсё можа разбурыцца. І саліст тады прайграе. Калі вы нядаўна глядзелі “Маленькага прынца”, то ўбачылі, наколькі важная роля кардэбалету, які адлюстроўвае і станоўчыя, і адмоўныя якасці салістаў.
— Напэўна, ты танцавала птушку ў ліку іншых шасці птушак?
— Вы адгадалі. Мне вельмі падабаецца гэты спектакль. Сама пастаноўка і касцюмы ў ім цудоўныя.
— Твой любімы рух у балеце? І ці ёсць нелюбімы?
— Мне падабаюцца позы: арабескі, атыцюды… А на нелюбімыя я не маю права. Падабаюцца скачкі ў хлопцаў, яны, калі скачуць, нібы лунаюць у паветры. У Сашы Чыжык высокі скачок. У мяне самой ён невялікі. Я пакуль яго выпрацоўваю.
— Што табе больш падабаецца ў балеце: мадэрн ці класіка?
— Душа мая і цела схільныя да класікі. Мадэрн — не маё, мне падаецца, што ён не перадае ўсіх тых пачуццяў, на якія здольная класіка. У класіцы шмат любові, страсці, жаноцкасці.
— Табе яшчэ трэба даказваць, што здольная стаць салісткай?
— Мне яшчэ трэба шмат і ўпарта працаваць. Юрый Антонавіч дае мне некаторыя сольныя ролі, каб я магла паказаць, да чаго прыйшла. Танцаваць у чацвёрцы — гэта як бы першая прыступка на шляху ў салісткі.
— Хацелася б табе, каб калі-небудзь для цябе паставілі балет?
— Ой, гэта такая завоблачная мара, што ў яе можна толькі верыць.
— Планы на будучыню?
— Спачатку хацела б дабіцца поспеху ў тэатры, а потым завочна паступіць ва ўніверсітэт культуры на педагагічны факультэт, каб у будучыні стаць харэографам.
— Хто даў табе імя Пярвана і што яно азначае?
— Імя мне дала маці. У перакладзе з туркменскай мовы азначае матылёк. Калі скарочана — Перы, то анёл.
— І напрыканцы пытанне пра хлеб надзённы. Як вы, прадстаўніцы трох нацыянальнасцей, спалучаеце розныя гастранамічныя густы. Што гатуеце?
— На кухні ў нас поўнае ўзаемаразуменне. Карэянка — Юнзі Лім, да прыкладу, гатуе кімпаб. Гэта папулярная карэйская страва, якая нагадвае японскія сушы. Японка Урабе Курыму можа прыгатаваць суп. А я гатую плоў.
— А як табе дранікі?
— Да іх я прывыкла з дзяцінства. Яшчэ люблю пірожныя і пакуль сябе не абмяжоўваю.
Валянціна Ждановіч
