Patriarcha Cyryl po przybyciu na lotnisko narodowe “Mińsk” nie ukrywał dobrego humoru:“Z radością w sercu przybyłem na Białoruś. Przybyłem po to, by przede wszystkim ukłonić się świątyniom białoruskiej ziemi, porozmawiać z biskupstwem, duchownymi, wierzącymi ludźmi”. Patriarcha Cyryl.
Oczekiwania duszpasterza spełniły się całkowicie. Jego szlak przebiegał po ważnych ośrodkach naszego kraju i obejmował nie tylko miasto stołeczne Mińsk, ale i stary Połock, słynny ze swojej historii Witebsk. Wszystkie spotkania zwierzchnika Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej odbyły się w wyjątkowej atmosferze. Podpisano kilka porozumień, nie zawierano umуw, gdyż nie są potrzebne: cerkiew apeluje do innych kategorii. Godności, dobroci, hojności szczerych kontaktуw międzyludzkich w dokumencie nie zapiszesz. Chociaż niematerialny z istoty system wartości duchowych i moralnych w rzeczywistości przynosi społeczeństwu całkiem konkretne, pozytywne owoce.
“... wewnętrzne prawo moralne, włożone przez Boga w naturę ludzką, w kategoriach religijnych przybiera formę prawa ludzkiego. “Nie zabijaj”, “nie cudzołуż”, “nie kradnij”, “nie sądź” to kategorie racjonalne. Całe prawo opiera się na moralność”. Patriarcha Cyryl.
Nawet propagowanie marksizmu bardzo przypominało stronę etyczną Ewangelii, powiedział w swoim przemуwieniu Jego Świątobliwość. Wszystkim znana zasada “Kto nie pracuje, ten nie je”, zapisana w radzieckiej konstytucji, nie należy do Marksa, Engelsa ani Lenina, to parafraza słуw apostoła Pawła (II List Pawła Apostoła do Tesaloniczan).
Praktyczną stronę udziału cerkwi w życiu ludzi patriarcha mуgł obserwować w ciągu czterech dni pobytu na Białorusi. W wyniku wysoko ocenił obecny stan stosunkуw w białoruskim społeczeństwie:
“W kraju nie ma konfliktуw wyznaniowych, są pełne szacunku stosunki między rуżnymi grupami religijnymi. Uważam to za wielkie osiągnięcie Cerkwi Prawosławnej, osobiście metropolity Filareta i oczywiście przywуdcуw tych grup religijnych, z ktуrymi Cerkiew Prawosławna utrzymuje dobre i partnerskie kontakty”. Patriarcha Cyryl.
W uroczystym zebraniu z okazji pobytu w kraju patriarchy Cyryla wziął udział metropolita mińsko-mohylewski Tadeusz Kondrusiewicz. Prawosławny i katolicki duchowni spotkali się jak starzy znajomi, ktуrzy dobrze się znają. W czasie rozmowy T. Kondrusiewicz zwrуcił uwagę na dobre stosunki i owocną wspуłpracę, ktуre zostały nawiązane między Kościołem Katolickim a Cerkwią Prawosławną na Białorusi, i życzył Cyrylowi pomocy Bożej w służeniu dobru.
Podczas swojej podrуży patriarcha rozważał o losach Białorusi. Widoczne było ogromne zainteresowanie tym tematem:
“W pewnym sensie istnieje granica cywilizacyjna w Europie, ktуra przechodzi bardzo blisko Białorusi. Sam fakt istnienia na pograniczu wpłynął na los kraju, los narodu.
Wiemy, że te granice cywilizacyjne w minionych wiekach bardzo często były niespokojne. Wystarczy przypomnieć Wielką Wojnę Ojczyźnianą, ogromną ofiarę złożoną przez białoruski narуd”. Patriarcha Cyryl.
“Przepełnia mnie radość”... Zobaczyć patriarchę chciało wielu wiernych. Pierwsze duże spotkanie zwierzchnika Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej z białoruskimi wierzącymi odbyło się obok Soboru Katedralnego św. Ducha w Mińsku. By zebrani dobrze widzieli i słyszeli duszpasterza, przed soborem zainstalowano ogromny ekran. Wszystkim oczywiście chciało się znaleźć jak najbliżej patriarchy. Wielu osobom to się udało. Było widać, że ludzie są podekscytowani z powodu tego wydarzenia. Mieszkanka mińskiego osiedla Sucharewo Walentyna Antonowna powiedziała: “Przepełnia mnie radość. Przyjazd patriarchy jest szczęściem dla Białorusi”. “Jesteśmy tu, ponieważ darzymy szacunkiem patriarchę Cyryla — mуwi mińszczanka Olga Stepanowna. — W naszym kraju jest dobry, życzliwy stosunek wobec osуb wierzących. Można chodzić do cerkwi w dowolnym czasie, nie ma żadnych przeszkуd”.Spotkania z udziałem tłumуw wiernych odbyły się w Połocku i Witebsku, gdzie wysoki gość nie tylko odwiedził prawosławne świątynie, ale i wystąpił na placu Zwycięstwa — jednym z największych w Europie, gdzie zebrało się około 30 tysięcy osуb. W Witebsku patriarcha poza tym zwiedził kompleks memorialny na miejscu zagłady w witebskim obozie koncentracyjnym “V pуłk” 100 tysięcy ofiar nazizmu i zasadził drzewko — młody dąb, symbolizujący moc wiary i niezłomność ducha ludzkiego.
W przededniu swojego wyjazdu z Witebska do Moskwy patriarcha spotkał się z dużą — około 8 tysięcy — grupą młodzieży. Odbyła się szczera rozmowa. Patriarcha potrafi znaleźć z młodymi wspуlny język, zainteresować ich swoimi myślami i poglądami.
Oświecone zainteresowanie. Młodzieżowy składnik wizyty patriarchy ujawnił się jeszcze w Mińsku, gdy duszpasterz obejrzał budowany kompleks Centrum Duchowo-Edukacyjnego Białoruskiej Cerkwi Prawosławnej. Następnego dnia rozmowę o edukacji bardziej szczegуłowo kontynuowano w Instytucie Teologii imienia św.św. Cyryla i Metodego przy Białoruskim Uniwersytecie Państwowym, gdzie patriarszy egzarcha wręczył Jego Świątobliwości dyplom doktora honoris causa. Na spotkaniu ze studentami i wykładowcami zabrzmiało nie jedno konceptualne stwierdzenie dotyczące odwiecznej problematyki: nauka i religia. Patriarcha jest przekonany: wspуłpraca świeckiej i duchowej nauki cerkiewnej jest ważna i potrzebna, zarуwno dla jednej strony, jak i drugiej.
“...świecka nauka poprzez zetknięcie się z tradycją wiedzy teologicznej pomaga odkryć dla siebie coś nowego, otrzymać bardziej szeroką i co więcej, powiedziałbym, stereofoniczną wizję tego, czym jest w ogуle świat kultury. Sądzę, że więzi między teologią a świecką wiedzą są obopуlnie ważne, możliwe do przyjęcia i korzystne”. Patriarcha Cyryl.
Niejednokrotnie patriarcha Cyryl wspominał o szczegуlnym wkładzie, ktуry wniosła w rozwуj światowej i chrześcijańskiej kultury i moralności Białoruś oraz jej narуd. Zaznaczył znaczenie działalności białoruskiego pierwszego drukarza Franciszka Skoryny, dzięki jego staraniom “Białorusini jedni z pierwszych w Europie, jeszcze w latach 1517 — 1519, otrzymali swoją drukowaną Biblię. Inne jego wydania wpłynęły na kulturę duchową Białorusi i Ukrainy, sprzyjały narodzeniu drukarstwa w Moskwie”. Białoruś dała słowiańskiej, chrześcijańskiej i światowej wspуlnocie nie jedną wybitną osobowość. Jej symbolem, uosobieniem całego narodu białoruskiego zasłużenie została św. Eufrozyna Połocka. Relikwiom świętej ukłonił się patriarcha Cyryl w świątyni klasztoru żeńskiego św. Eufrozyny w Połocku, modlił się o dobro narodu i każdej osoby w czasie dokonania czynu Podniesienia Krzyża, odtworzonego na wzуr legendarnego krzyża świętej. Historia ludzka to żywa historia, przywołuje wszystkich nie zapominać o tym patriarcha.
Nie zdradzać nakazуw przodkуw. Podczas spotkania z liderem państwa wysokiemu gościowi podarowano wydanie Ewangelii Słuckiej, ktуrą według skali znaczenia można porуwnać z krzyżem św. Eufrozyny Połockiej. Świętą księgę własnoręcznie stworzył w 1581 roku książę Jurij Olelko. Ewangelia to jedna z narodowych prawosławnych świątyń narodu białoruskiego.Od 2005 do 2008 roku trwały prace nad wersją cyfrową oraz badania naukowe unikatowego zabytku piśmiennictwa z XVI wieku, dzięki czemu został dostępny szerokim kołom użytkownikуw.
Stworzenie wersji elektronicznej rękopisu błogosławił metropolita miński i słucki Filaret, praktycznej realizacji projektu podjęli się specjaliści Instytutu Języka i Literatury imienia J. Kołasa i J. Kupały Narodowej Akademii Nauk Białorusi.
Obecne tendencje budownictwa narodowego Białorusi pozwalają wierzyć, że Białoruś nie zdradziła nakazуw swoich przodkуw i gotowa jest pewnie iść ich drogą, jest przekonany patriarcha Cyryl. Partnerstwo Cerkwi i państwa dla dobra narodu to normalne i naturalne zjawisko dla Europy, powiedział Jego Świątobliwość w czasie przemуwienia. Białoruś porusza się w nurcie tendencji ogуlnoeuropejskich.
Wspуłczesne życie jest szczegуlnie trudne i pełne pokus dla człowieka, ktуry czasami musi dokonać ważnego wyboru moralnego i duchowego. Jeśli się pomyli w tym niełatwym wyborze, może wydarzyć się, według słуw patriarchy Cyryla, duchowy Czarnobyl, tak samo podstępny i zgubny, jak katastrofa czarnobylska.
“Pan Bуg nie zapyta nas o stanowisko, ktуre zajmowaliśmy w Cerkwi i społeczeństwie. Nie zapyta nas o to, w jakich domach mieszkaliśmy i jakimi samochodami jeździliśmy. Ale zapyta nas o to, czy nakarmiliśmy głodnego, czy daliśmy napić się spragnionemu, czy daliśmy schronienie podrуżnemu, czy odwiedziliśmy chorego lub tego, co jest uwięziony”. Patriarcha Cyryl.
Wydawałoby się takie proste i dla wszystkich jasne słowa. Dlaczego więc nasz świat jest taki bezwzględny i niesprawiedliwy? Dlaczego łzy i cierpienia nie budzą wspуłczucia bogatych? Usłyszeć czy nie słowa duszpasterza to rуwnież wybуr moralny.
Narуd białoruski nigdy nie miał łatwej drogi. Patriarcha dobrze o tym wie. Być może dlatego zacytował słowa Maksyma Bogdanowicza: “Pracowita pszczoła potrafi zebrać miуd z gorzkich kwiatуw”, dodając: “Taki jest los Białorusi”. Dzisiaj jednak w swoim ogrodzie Białoruś sadzi zupełnie inne kwiaty.
Halina Ulitenok
