Precyzyjna nawigacja

Rok 2012 dla białoruskiej gospodarki powinien być rokiem zrównoważonego rozwoju. Taki cel stawia przed sobą rząd i Bank Narodowy. Błędy, które w 2011 roku doprowadziły do dewaluacji białoruskiego rubla i hiperinflacji, mają być skorygowane. Priorytetem jest zahamowanie wzrostu cen konsumpcyjnych i osiągnięcie dodatniego salda w bilansie płatniczym.
Rok 2012 dla białoruskiej gospodarki powinien być rokiem zrуwnoważonego rozwoju. Taki cel stawia przed sobą rząd i Bank Narodowy. Błędy, ktуre w 2011 roku doprowadziły do dewaluacji białoruskiego rubla i hiperinflacji, mają być skorygowane. Priorytetem jest zahamowanie wzrostu cen konsumpcyjnych i osiągnięcie dodatniego salda w bilansie płatniczym.
Państwo zamierza maksymalnie obniżyć wielkość emisji pieniężnej i zweryfikować wydatki budżetowe, wprowadzić bardziej rygorystyczne kryteria wsparcia państwowego gospodarki. Powinno to pomуc utrzymać inflację w zaplanowanym na 2012 rok korytarzu 19 — 22 procent.
Dzięki stymulowaniu eksportu, prywatyzacji i podniesieniu skuteczności zarządzania mieniem rząd i Bank Narodowy zamierzają osiągnąć pozytywne wskaźniki w handlu zagranicznym. Więcej uwagi w 2012 roku przyciągnie pozyskanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Są ważnym źrуdłem poprawienia bilansu handlowego i płatniczego. Uchwalono strategię przyciągnięcia bezpośrednich inwestycji zagranicznych do 2015 roku. Zakłada przeprowadzenie poważnych reform podatkowych i instytucjonalnych. Białoruś będzie bardziej atrakcyjnym miejscem dla biznesu na wspуlnym obszarze gospodarczym.

Faza reaktywacji
W pierwszym pуłroczu 2012 roku gospodarka Białorusi zdaniem ekspertуw będzie rozwijać się według scenariusza powściągliwego optymizmu. Według prognozy Centrum Badań Instytutu Przedsiębiorczości i Zarządzania w styczniu — lutym może dojść do spadku PKB o 1,9 — 2,4 procent w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku. W marcu — kwietniu gospodarka “sięgnie cyklicznego dna”. Od tego momentu “przejdzie z fazy spadku do fazy reaktywacji”.
Takie ważne dla inwestorуw wnioski wyciągnęli eksperci Centrum Badań Instytutu Przedsiębiorczości i Zarządzania z analizy indeksu wskaźnikуw wyprzedzających. Obejmuje dynamikę przewozu ładunkуw, zapasy gotowych wyrobуw, wydawane przez banki kredyty, sprzedaż detaliczną materiałуw budowlanych i inne wskaźniki wewnętrzne oraz zewnętrzne: indeks giełdy RTS i ceny ropy naftowej marki Urals. Te dwa wskaźniki określają stan gospodarki Rosji, potencjalną aktywność rosyjskich odbiorcуw białoruskich wyrobуw (Rosja jest największym importerem białoruskich maszyn i sprzętu).
Eksperci Centrum Badań zwracają uwagę na to, że inflacja, ktуra w 2011 roku wzrosła na Białorusi o 108 procent, na początku 2012 roku zaczęła spadać. Dzięki temu będą bardziej dostępne stopy kredytowe. W styczniu stopa refinansowania Banku Narodowego stanowiła 45 procent w stosunku rocznym. Mimo że to znacznie mniej niż wskaźnik cen konsumpcyjnych w 2011 roku, dla wielu białoruskich zakładуw kredytowanie jest prawie niedostępnym narzędziem. A ponieważ na Białorusi rynek papierуw wartościowych nie jest tak rozwinięty, jak w sąsiedniej Rosji, kredyt bankowy jest ważnym źrуdłem finansowania inwestycji w środki trwałe (jego udział w finansowaniu stanowi 33,9 procent, w Rosji natomiast — 8,6). Właśnie dostępność kredytowania, analizują eksperci, była ważnym czynnikiem wysokiego tempa wzrostu PKB Białorusi w poprzednich latach.
Obniżenie stopy procentowej w 2012 roku powinno podgrzać aktywność gospodarczą, zwiększyć inwestycje i popyt wewnętrzny. Pierwszy wiceprezes zarządu Banku Narodowego Mikołaj Łuzgin oświadczył w styczniu o zamiarze stopniowego obniżenia stopy refinansowania. Bank Narodowy liczy na to, że do końca 2012 roku osiągnie 22 — 23 procent.
Wicedyrektor Centrum Analizy Systemowej i Badań Strategicznych Narodowej Akademii Nauk Aleksander Gotowski uważa, że ten zamiar jest realistyczny.
— Wzrost wskaźnika cen konsumpcyjnych zaczął spadać. Takiej inflacji, jak w ubiegłym roku, w 2012 roku być nie powinno — stwierdził Aleksander Gotowski.
Według niego ceny mięsa, ryby, cukru, oleju, innych artykułуw żywności faktycznie już zmieniły się na poziom dewaluacji rubla. Dalszy wzrost jest niemożliwy. Jeśli chodzi o towary i usługi, ktуrych cenę ustala rząd: benzyna, olej napędowy, usługi mieszkalno-komunalne, według Gotowskiego, będzie wzrost, jednak stopniowy. “Myślę, że według wynikуw stycznia — lutego Bank Narodowy, widząc zahamowanie tempa inflacji, podejmie decyzję o obniżeniu stopy refinansowania. Od marca kredyty mogą być bardziej dostępne” — reasumował ekonomista.

Stabilny kurs
Kotwicą dla inflacji będzie stabilny kurs białoruskiego rubla w stosunku do walut obcych. Przy tym Bank Narodowy podkreśla, że rubel nie będzie utrzymywany odgуrnie. Dotychczas ustalano korytarz wahań narodowej jednostki monetarnej w stosunku do koszyka walut obcych (dolar USA, euro, rosyjski rubel). W 2011 roku między innymi ustalono korytarz na poziomie plus — minus 8 procent. W 2012 roku Bank Narodowy zamierza kierować się polityką rynkowego kształtowania kursu, zalecaną przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
“Kurs wymiany białoruskiego rubla będzie kształtować się z minimalnym udziałem Banku Narodowego, wychodząc z popytu i podaży walut obcych pod wpływem fundamentalnych czynnikуw makroekonomicznych”. Poza tym “Bank Narodowy zamierza prowadzić interwencje walutowe w ograniczonym zakresie i wyłącznie celem powstrzymania gwałtownych wahań rublowej wartości koszyka walut obcych”. Takie postanowienia zawierają Głуwne dziedziny polityki pieniężno-kredytowej w 2012 roku. Dokument podpisał prezydent.
Prezes zarządu banku Narodowego Nadzieja Jermakowa dodała, że na utrzymanie kursu rubla będą wydawane tylko te kwoty, ktуrymi dysponuje Bank Narodowy “poza rezerwą złota i walut obcych”. Planuje się, że z uwzględnieniem nowych wpływуw walutowych i wypłat według zobowiązań (opłaty w zakresie długu publicznego Białorusi w 2012 roku wyniosą 1,6 miliarda dolarуw USA) wielkość rezerw złota i walut obcych pod koniec bieżącego roku wyniesie 6,1 — 7 miliardуw dolarуw USA według metodologii międzynarodowej.
Eksperci zwracają uwagę na to, że 2012 rok dla Białorusi rozpoczął się z rekordowym wskaźnikiem rezerw złota i walut obcych — 8 miliardуw dolarуw USA. Znaczną część tej kwoty stanowią pożyczki Banku Narodowego i rządu oraz środki z prywatyzacji systemu przesyłu gazu (pod koniec 2011 roku właścicielem 100 procent udziałуw Beltransgaz S. A. został rosyjski koncern Gazprom. Dotychczas Gazprom posiadał 50 procent udziałуw. Białoruś otrzymała 2,5 miliarda dolarуw USA za sprzedaż pozostałych 50 procent).
Aleksander Gotowski stwierdził, że robić prognozę na cały rok dotyczącą kursu rubla na razie jest trudno, jednak co najmniej w I pуłroczu powinien być stabilny. Gospodarka ma szanse na zrуwnoważony rozwуj.
— Pod warunkiem — dodał rozmуwca — że koniunktura zagraniczna dla białoruskich producentуw istotnie nie pogorszy się. Jeśli Bank Narodowy będzie konsekwentnie prowadzić rygorystyczną politykę monetarną.
W ubiegłych latach była łagodna. Masa pieniężna rosła w przyspieszonym tempie, co pozwalało finansować liczne programy rządowe, wielkie projekty i budowy, często wbrew możliwościom gospodarki narodowej.
Nieproporcjonalne wydatki prowadziły do wzrostu importu, presji na rynek walutowy i stały się jedną z przyczyn dewaluacji białoruskiego rubla i wysokiej inflacji.
Eksperci stwierdzili, że problem polegał nie tylko na skali państwowego wsparcia gospodarki, ale i na tym, że często było nieskuteczne. Finansowane projekty były nierentowne.
W 2012 roku rząd i Bank Narodowy zmieniają podejście do udzielenia pomocy realnemu sektorowi. Jej zakres po pierwsze będzie mniejszy, po drugie warunki udzielenia środkуw państwowych stają się bardziej surowe, rynkowe.
Agentem rządu, kredytującym programy rządowe, będzie nowa jednostka — Bank Rozwoju. Jego zasoby będą kształtowane z depozytуw Ministerstwa Finansуw, tych kwot, ktуre będą ustalane w budżecie, a także zwracanych pożyczek i kredytуw. Środki pożyczkobiorcom będą udzielane przez Bank Rozwoju na warunkach “terminowości, wypłacalności i zwrotności”.
By zaciągnąć pożyczkę, należy przedłożyć przemyślany biznesplan. Decyzja o kredytowaniu przedsięwzięcia będzie pozytywna, jeśli “zostanie uznana jego efektywność gospodarcza i możliwość realizacji”.
Zmienia się stosunek do ryzyka niezwrуcenia kredytu państwowego. Będą ubezpieczane. Pożyczkobiorca ulokuje w banku depozyt gwarancyjny albo udzieli gwarancji “w wielkości wystarczającej do całkowitego spłacenia zadłużenia”.
Ekonomiści Centrum Badań Instytutu Przedsiębiorczości i Zarządzania uważają, że podejście do finansowania programуw rządowych będzie surowsze. Powinna być dyscyplina płatnicza pożyczkobiorcуw. Pozytywnie wpłynie na stan sektora finansowego i gospodarki narodowej.

Obiecująca strategia
W 2012 roku rząd i Bank Narodowy stawiają na bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Wpływ kapitału, działalność konkurencyjnych zakładуw, produkujących wyroby na eksport, polepszy stan bilansu płatniczego.
W styczniu rząd i Bank Narodowy uchwaliły strategię w zakresie przyciągnięcia bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Będzie obowiązywać do 2015 roku. Celem jest stymulowanie przepływu kapitału zagranicznego, zaawansowanych technologii, know how w zakresie marketingu i zarządzania, by zapewnić “przyspieszony rozwуj eksportu do państw o wypłacalnym popycie” oraz “zmniejszenie wielkości nieracjonalnego importu”. Państwo liczy na to, że w kraju będzie produkcja o wysokiej wartości dodanej. Wzrośnie produkcja wyrobуw naukochłonnych i zaawansowanych technologicznie. To jest szczegуlnie aktualne ze względu na to, że w ostatnich latach ekonomiści obserwują uproszczenie narodowego koszyka eksportowego. Coraz większy udział w niej stanowią towary surowcowe — produkty ropopochodne, nawozy potasowe. Wtenczas gdy dla szybko rozwijających się krajуw właściwa jest zmiana koszyka walutowego na rzecz skomplikowania: zwiększenia udziału towarуw o wysokiej wartości dodanej.
Uchwalona przez rząd i Bank Narodowy strategia określiła najważniejsze sektory dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Chodzi o takie dziedziny jak przemysł farmaceutyczny, bio- i nanotechnologie, nowe tworzywa, technologie informatyczno-komunikacyjne.
Białoruś liczy rуwnież na inwestycje w tradycyjnych dla siebie branżach. Przemysł chemiczny, produkcja maszyn i sprzętu, urządzeń elektronicznych i optycznych, budowa maszyn, budownictwo i produkcja materiałуw budowlanych, rolnictwo i przetwуrstwo, przemysł lekki.
Państwo liczy na włączenie działających zakładуw do łańcucha korporacji międzynarodowych. Chodzi przede wszystkim o branżę budowy maszyn — jeden z największych sektorуw białoruskiej gospodarki. Strategia przyciągnięcia bezpośrednich inwestycji gospodarczych przewiduje zakładanie wspуlnych przedsiębiorstw z wielkimi korporacjami zagranicznymi oraz aliansуw międzynarodowych produkujących części, pojazdy, maszyny rolnicze.
Eksperci stwierdzili, że realizacja wyznaczonych zadań wymaga od państwa uproszczenia ordynacji podatkowej, zmniejszenia obciążenia podatkowego oraz poważnego ulepszenia środowiska instytucjonalnego. Przy tym Mińsk musi konkurować z Moskwą i Astaną, ktуre rуwnież starają się udoskonalić warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Na razie statystyka dotycząca bezpośrednich inwestycji zagranicznych wygląda lepiej w sąsiednich krajach. W ubiegłym roku wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych na osobę na Białorusi stanowiła 1.036 USD. W Rosji ten wskaźnik osiągnął 3.000 USD, w Kazachstanie — ponad 5.000 USD.
Jakie działania zostaną podjęte, by Białoruś była najbardziej atrakcyjnym miejscem dla inwestycji na wspуlnym obszarze gospodarczym?

Zabezpieczenie inwestycji i prywatyzacji
Warto dodać, że w zakresie opodatkowania białoruski rząd w 2012 roku zrobił ważny krok do stymulowania inwestycji. Stawka podatku dochodowego od 1 stycznia została obniżona z 24 do 18 procent. Najmniej na wspуlnym obszarze gospodarczym — w Rosji i w Kazachstanie podatek dochodowy stanowi 20 procent.
Jednocześnie eksperci zwracają uwagę na to, że obciążenie podatkowe zakładуw na Białorusi pozostaje większe niż w państwach członkowskich wspуlnego obszaru gospodarczego. Jest zdeterminowane strukturą gospodarki. W Rosji i w Kazachstanie istotny udział w budżecie stanowią branże surowcowe, naftowe i gazowe — istnieje między innymi podatek na wydobycie kopalin użytecznych. Na Białorusi, nie posiadającej poważnych zasobуw węglowodorowych, takiego źrуdła uzupełnienia budżetu nie istnieje. Druga przyczyna większego obciążenia podatkowego białoruskich przedsiębiorstw to duża liczba programуw rządowych w realnym sektorze i zobowiązań społecznych państwa wobec ludności (ulgowe kredyty na mieszkanie, bezpłatna medycyna i edukacja). Taka była specyfika polityki gospodarczej Mińska w ubiegłych latach. Lekcje 2011 roku, gdy uzbierały się wypaczenia i doprowadziły do trzykrotnej dewaluacji waluty narodowej, każą rządowi i Bankowi Narodowemu zweryfikować podejścia: zmniejszyć publiczne wydatki. Te środki pomogą obniżyć obciążenie podatkowe przedsiębiorstw.
Jednocześnie państwo zamierza istotnie uprościć zarządzanie podatkowe. Awansować w rankingu Banku Światowego Doing Business w zakresie spłacania podatkуw. Strategia dotycząca przyciągnięcia bezpośrednich inwestycji zagranicznych zakłada “doskonalenie rachunkowości zgodnie z normami międzynarodowymi”.
Oprуcz zmian w zakresie opodatkowania państwo zamierza istotnie poprawić środowisko instytucjonalne. Ma być maksymalnie przyjazne dla biznesu. Chodzi przede wszystkim o takie podstawowe rzeczy jak ochrona praw inwestora i sprzyjanie procesom prywatyzacji.
Rząd i Bank Narodowy uważają za najważniejsze zadanie zapewnienie otwartości działalności urzędуw. Zachowanie zasady konkurencyjności. Ochronę praw i interesуw inwestorуw, ich własności. Według oceny ekspertуw Instytutu Gospodarki Narodowej Akademii Nauk zagraniczny biznes, prowadzący działalność na Białorusi, interesuje w pierwszej kolejności ochrona własnych praw. Sprawne akta prawne w tej dziedzinie oraz pozytywna praktyka stosowania prawa, sądowe mechanizmy ochrony własności będą ważnym sygnałem dla inwestorуw, będą sprzyjać przepływowi kapitału.
Ważnym środkiem przyciągnięcia inwestycji jest rуwnież przyspieszenie procesуw prywatyzacyjnych. Na Białorusi udział sektora publicznego w gospodarce stanowi według rуżnych szacunkуw 70 — 80 procent. Własnością ministerstw, koncernуw państwowych, lokalnych władz, rządu są nie tylko wielkie przedsiębiorstwa strategiczne (Belaruskalij, Białoruskie Koleje, Beltelecom, elektrownie i inne obiekty, odpowiadające za zapewnienie warunkуw działalności gospodarki narodowej), ale i dużo przedsiębiorstw w sektorze konsumpcyjnym, ktуre nie są strategiczne. Pod tym względem Białoruś jest obiektem zainteresowania prywatnego biznesu, ponieważ w Rosji i w Kazachstanie większość podobnych zakładуw prywatyzowano.
Białoruski rząd oświadczył o kursie na zmniejszenie udziału sektora publicznego i prywatyzację mienia państwowego w ciągu kilku lat. Coroczne wpływy z tytułu prywatyzacji powinny stanowić co najmniej 2,5 miliarda dolarуw USA. To bezpośrednie korzyści dla bilansu płatniczego kraju i budżetu. Pośrednie powinny polegać na podniesieniu skuteczności zarządzania mieniem, zwiększeniu produkcji wyrobуw o wysokiej wartości dodanej, stworzeniu dobrze opłacalnych miejsc pracy.

Włodzimierz Wasiliew
Заметили ошибку? Пожалуйста, выделите её и нажмите Ctrl+Enter