Drugie Forum Regionów Białorusi i Rosji, które odbyło się we wrześniu 2015 roku w mieście Soczi, okazało się znacznie bardziej reprezentatywne niż pierwsze forum, które odbyło się w zeszłym roku. Tym razem na spotkanie z kolegami przyjechali przedstawiciele 60 rosyjskich podmiotów Federacji i wszystkich 6 białoruskich obwodów i Mińska. Jedną z przyczyn takiego wzrostu zainteresowania do procesów integracyjnych na przestrzeni Państwa Związkowego jest ważne znaczenie głównego tematu, wybranego do dyskusji: o perspektywach i warunkach tworzenia wspólnej polityki przemysłowej Białorusi i Rosji, w tym przy uwzględnieniu niedawnego wejścia tych dwóch krajów do Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej. Znaczenie tej problematyki w pełni potwierdziła również wystawa osiągnięć przemysłu, a także zaawansowanych opracowań naukowo-technicznych, która działała w ramach forum. Co więcej, wiele z tych eksponatów do pewnego stopnia stworzone dzięki wykonaniu programów naukowo-technicznych Państwa Związkowego — sprzedano je już ponad 40.
Photo: BelTA
Przed rozpoczęciem forum jego uczestnicy odwiedzili wystawę. Mińskie ciągniki MTZ i niżniekamskie ciężarówki KAMAZ, białoruskie górnicze maszyny BiełAZ, mińskie silniki dieslowskie i homelskie kombajny zbożowe “Polesie” przyciągnęły ogólną uwagę. Ale największe zainteresowanie wzbudziły opracowania high-tech, znajdujące się w specjalnym pawilonie. Sekretarz stanu Państwa Związkowego Grigorij Rapota uważnie zapoznał się ze stoiskami, gdzie zostały przedstawione wyniki wykonania związkowych programów naukowo-technicznych. Takich jak związkowe termowizorze, mikroelektronika. Na stoisku petersburgskiej spółki akcyjnej “Awangarda”, na bazie której działa rosyjsko-białoruskie centrum mikrosystemów, zatrzymał się dłużej. Przyczyny tego wyjaśnił dyrektor generalny spółki Waleryj Szubarew:
— Mówiliśmy o najbardziej palących problemach Rosji i Białorusi, Państwa Związkowego jako całości. Teraz jest to zastąpienie importu. W szczególności, dzięki realizacji związkowych programów naukowo-technicznych pod ogólnym tytułem “Mikrosystemotechnika” nam z białoruskimi kolegami udało się zbliżyć się do samego stworzenia konkurencyjnych nie tylko na krajowym, ale również na zagranicznym rynku technologii, zapewniających nowy poziom bezpieczeństwa we wszystkich dziedzinach, od usługowej do przemysłowej. Chodzi o zapobieganie technologicznych, naturalnych i innych katastrof. Jesteśmy teraz na etapie rozwoju produkcji przemysłowej odpowiednich instrumentów.
Do naszej rozmowy dołączył się Gennadij Kowalczuk, dyrektor generalny białoruskiej spółki akcyjnej “Planar”, która jest przedsiębiorstwem-partnerem “Awangardy”:
— Ta współpraca jest korzystna ekonomicznie dla obu stron. Jesteśmy oparte na technologiach, opracowanych przez naszych rosyjskich kolegów, i stwarzamy dla nich odpowiedni najnowszy sprzęt. Otrzyma się wspólny produkt białorusko-rosyjski, produkowany w ramach Państwa Związkowego. Do tego wszyscy powinniśmy dążyć.
Pogłębione kwestie współpracy w dziedzinie naukowo-technicznej były rozpatrywane na posiedzeniu sekcji na temat “Programy Państwa Związkowego jako sposób realizacji polityki strukturalnej. Rozwój współpracy międzyregionalnej i stosunków kooperacyjnych między przedsiębiorstwami przemysłowymi Rosji i Białorusi”. To była chyba najbardziej reprezentatywna sekcja forum. Dyskusje odbywały się w trzech sekcjach. Pierwsza była poświęcona kwestiom i problemom ogólnego charakteru, druga — interakcji regionów w sprawie współpracy naukowo-technicznej, trzecia — konkretnym programom związkowym jako narzędziu polityki przemysłowej. W pracy sekcji brali udział wybitni naukowcy i organizatorzy nauki, dyrektorzy dużych przedsiębiorstw naukowo-przemysłowych, szefowie ministerstw i resortów Białorusi i Rosji. Moderatorem dyskusji był zastępca sekretarza stanu Państwa Związkowego, członek Stałego Komitetu Aleksiej Kubrin. On nadał ton dyskusji:
— Kwestie polityki przemysłowej są bardzo szerokie. W tym szeregu współpraca międzyregionalna zajmuje szczególne miejsce. Tutaj już osiągnęliśmy wiele. Proces przyjmowania i realizacji wspólnych programów ma ścisłą strukturę i finansowanie, system kontroli. Jest to najbardziej skuteczny mechanizm współpracy, który gwarantuje konkretny wynik. Programy związkowe mają na celu rozwiązywanie konkretnych problemów naukowo-technicznych i produkcyjnych, poprawę technologii.
Typowym przykładem są programy związkowe w dziedzinie mikroelektroniki. W 2014 roku zakończył się kolejny z nich. Nowe pierwiastki są stosowane w systemach wystrzelenia rakiet kosmicznych, na olimpijskich obiektach w Soczi, w gospodarce komunalnej. Można również przytoczyć udane programy “Kompomat”, “Termowizor Związkowy”, do rozwoju teledetekcji Ziemi z kosmosu. Na porządku dziennym nowe projekty, które często kontynuują już rozpoczęte badania. Z dużym zainteresowaniem uczestnicy sekcji wysłuchali informacje przewodniczącego Państwowego Komitetu do spraw Nauki i Technologii Białorusi Aleksandra Szumilina, dyrektora administracji mińskiego Parku Wysokich Technologii Walerija Cepkały. Na temat przyszłości współpracy naukowo-technicznej mówił szef aparatu Narodowej Akademii Nauk Białorusi akademik NANB Piotr Witiaź:
— Ważne jest, aby widzieć, jakimi będą przemysł i nauka za 20-30 lat. Od tego w dużej mierze zależy kształtowanie wspólnej polityki przemysłowej Państwa Związkowego. NAN Białorusi aktywnie uczestniczy w tym. Programy związkowe, które powstają na podstawie wiedzy naukowej, koncentrują się na rozwoju nowych kosmicznych, nano- i biologicznych technologii, poprawie produkcji rolnej. Badania z rosyjskimi kolegami są przeprowadzone według sześciu programów związkowych, zakończono pięć, kilka są w toku. Wspólna przestrzeń naukowo-technologiczna jest niemożliwa bez wspólnych ram prawnych. W rezultacie wykonania programu “Standaryzacja” stworzono 69 wspólnych dla Białorusi i Rosji standardów w dziedzinie rozwoju techniki kosmicznej.
Duże zainteresowanie wzbudził występ zastępcy przewodniczącego Izby Handlowo-Przemysłowej Sankt Petersburga, dyrektora generalnego NPO do przetwórstwa tworzyw sztucznych Sp. z o. o. Siergieja Cybukowa. Zaproponował zjednoczyć wysiłki swojego przedsiębiorstwa, zakładu do produkcji wtryskarek z białoruskiego miasta Baranowicze i specjalistów budowy maszyn Uralu, którzy produkują formy prasowe. Pozwoli to przy użyciu technologii, opracowanych w trakcie realizacji programu związkowego “Kompomat” oraz innych, realizować na dużą skalę produkcję, zastępującą import, w interesach transportu kolejowego i innych gałęzi przemysłu.
Brzmiało na posiedzeniu sekcji i forum w ogóle wiele planów, skierowanych na poprawę mechanizmu przyjmowania i realizacji programów związkowych. Na przykład, mówiono o potrzebie stworzenia funduszu na rzecz wsparcia finansowego wspólnych projektów białorusko-rosyjskich. Wiele razy brzmiała proponowa, aby utworzyć program związkowy wspierania międzyregionalnej współpracy naukowo-technicznej. Aleksiej Kubrin tak skomentował podobne propozycje:
— Wyniki pojawią się w przypadku, jeśli te punkty problemowe, które zostały omówione na posiedzeniu sekcji, znajdą rozwiązanie w działalności federalnych wykonawczych organów władzy Rosji i organów zarządzania państwowego Białorusi. Trzeba patrzeć realnie: kwestia wspólnej polityki przemysłowej zaczęła brzmieć tylko niedawno. Jest to dość wielowarstwowe zjawisko, które wymaga długiego procesu systematyzacji. Najbardziej strukturyzowanym elementem tej polityki są związkowe programy naukowo-techniczne.
Wiele pomysłów i propozycji do kształtowania wspólnej polityki przemysłowej Państwa Związkowego, wyrażonych przez uczestników posiedzenia sekcji, zawarto w dokumencie końcowym Forum Regionów Białorusi i Rosji. W szczególności, parlamentarzyści obu krajów uważają, że konieczna jest aktywizacja współpracy inwestycyjnej między oboma krajami w takich sektorach, jak ciężka budowa maszyn, elektronika i inżynieria elektroniczna, wysokie technologie, koncentrując się na substytucji importu. Postanowiono zwiększać wielostronną współpracę regionów Białorusi i Rosji w sferze innowacji, w tym mającą na celu zwiększenie we wzajemnym obrocie handlowym udziału zaawansowanych produktów high-tech. Upoważnione do rozważenia możliwości opracowania kompleksowego programu współpracy naukowo-technicznej między obu krajami, biorąc pod uwagę rozwój stosunków międzyregionalnych w sferze innowacji.
Władimir Bibikow