Popyt na innowacyjne idee

[b]Ubiegły rok nie był dla świata ani rokiem szczególnych sukcesów, ani rokiem druzgocących porażek. Światowy kryzys finansowy, który zaczął się w 2008 roku, nie doprowadził na szczęście do upadku systemu światowego, jak przepowiadali pesymiści. Powodów do optymizmu jest jednak mało, ponieważ kryzys jeszcze się nie zakończył. Chodzi przede wszystkim o kryzys idei. Kryzys drogi rozwoju. Właśnie dlatego 2014 rok powinien być dla wszystkich rokiem poszukiwania nowych strategii społecznych i gospodarczych.[/b]
Ubiegły rok nie był dla świata ani rokiem szczegуlnych sukcesуw, ani rokiem druzgocących porażek. Światowy kryzys finansowy, ktуry zaczął się w 2008 roku, nie doprowadził na szczęście do upadku systemu światowego, jak przepowiadali pesymiści. Powodуw do optymizmu jest jednak mało, ponieważ kryzys jeszcze się nie zakończył. Chodzi przede wszystkim o kryzys idei. Kryzys drogi rozwoju. Właśnie dlatego 2014 rok powinien być dla wszystkich rokiem poszukiwania nowych strategii społecznych i gospodarczych.

Te poszukiwania nurtują najlepsze umysły świata. Szczegуlnie na czasie brzmią idee Francisa Fukuyamy o tym, że solidarność obywatelska, zaufanie i kapitał społeczny są najlepszą drogą do dobrobytu. Warto zwrуcić uwagę na ostatnią książkę Zbigniewa Brzezińskiego “Strategiczna wizja. Ameryka a kryzys globalnej potęgi”. Nigdy dotąd znany “amerykański jastrząb” nie krytykował tak ostro polityki Stanуw Zjednoczonych jak w tej książce. Czasy się zmieniają, świat staje się wielobiegunowy, jeśli Stany Zjednoczone nie zmienią swojej koncepcji światowej hegemonii, czeka na nie taki kryzys systemowy, ktуry w swoim czasie doprowadził do upadku innych imperiуw, uważa Brzeziński.
Wrуcę jeszcze do tej opinii, najpierw jednak chciałabym zwrуcić uwagę naszych czytelnikуw na refleksje o przyszłej drodze rozwoju znanego białoruskiego filozofa, profesora Michała Wiśniewskiego.
“Nie zgodzę się z Platonem — pisze profesor Wiśniewski — ktуry uważał, że nad światem rzeczy gуruje świat idei. Wolę interpretację życiowego i poznawczego statusu idei. Nie uważam, że istnieje pewne niepodważalne prawo rozwoju społecznego, obejmujące zarуwno przeszłość, jak i przyszłość poszczegуlnych państw i całej ludzkości”.
Zdaniem filozofa, to żaden problem, że po okresach zrуwnoważonego rozwoju nadchodzą fazy niestabilne. Najważniejsze, by dalszy rozwуj wyznaczały wspуlne działania poszczegуlnych ludzi i grup społecznych.
W białoruskim społeczeństwie istnieje rozumienie tego, że wspуłczesne wyzwania wymagają większej roli indywidualnej inicjatywy i odpowiedzialności. Potrzebna jest do zarządzania zarуwno procesami gospodarczymi, jak i społecznymi.
W takich warunkach rośnie rola ideologii, by motywować wybуr zaangażowanych ludzi. Co stanowi podstawę ideologii państwa białoruskiego?
Zdaniem profesora Wiśniewskiego, ideologia państwa białoruskiego świadczy o tym, że społeczeństwo doszło do zgody co do podstawowych wartości i celуw wspуlnej działalności. Zgoda jest pierwszym warunkiem skuteczności działalności obywateli.
Drugim warunkiem jest zgodność podejmowanych decyzji z obiektywnymi tendencjami rozwoju społeczeństwa. Zarządzanie państwowe powinno opierać się na powiązania z nauką i praktyką zbiorową.
W ubiegłym roku na Białorusi te problemy poruszono na najwyższym szczeblu. W orędziu prezydenta do parlamentu zabrzmiały tezy o tym, że modernizacja, informatyzacja i zaangażowanie młodzieży w budowanie państwa są warunkami zwiększenia konkurencyjności państwa białoruskiego na arenie międzynarodowej. “Białorusi potrzebna jest własna strefa w globalnej gospodarce wiedzy” — stwierdził białoruski prezydent.
Najważniejszym składnikiem jest kreatywne myślenie, realizacja twуrczego potencjału, zwłaszcza dotyczy to młodych. Dziś potrzebny jest nowy impuls rozwoju społeczeństwa, na podstawie nowych idei i przy pomocy nowych ludzi.
Ważnym wydarzeniem w życiu społecznym Białorusi stało się posiedzenie krajowe, podczas ktуrego prezydent zażądał podnieść jakość kształcenia kierownikуw. Chodzi o nowe zasady zarządzania, wychodzące z własnej inicjatywy i odpowiedzialności.
Warto pamiętać o wydarzeniach, ktуre miały miejsce pod koniec 2013 roku. Pod koniec grudnia prezydenci trzech państw — Białorusi, Rosji i Kazachstanu — uchwalili część instytucjonalną projektu umowy o Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej.
Przy całej rуżnorodności nowych tendencji rozwoju Białorusi — modernizacja, reforma zarządzania państwowego bądź pogłębienie integracji — wszystkie łączy jedno. Chodzi o umocnienie białoruskiej państwowości i rozwуj inicjatywy obywatelskiej.
Rozwуj pokryzysowy oznacza, że zamiast poprzedniego nieelastycznego industrialnego systemu gospodarczego pojawi się nowa sieciowa organizacja produkcji i stosunkуw międzyludzkich. Taka gospodarka i takie społeczeństwo wymaga, by ludzie byli raczej twуrcami nowych form życia, niż pasywnymi wykonawcami odgуrnych poleceń. Nowa sytuacja gwałtownie zwiększa wymagania wobec zdolności człowieka do przeciwstawiania się niszczącym wpływom na jego system wartości. Są to, jak podkreśla Alfred Weber, żywe siły. Byt człowieka jest przykładem trwałości poprzez zmiany.
Spуjrzmy poprzez pryzmat weberowskich żywych sił na procesy geopolityczne na obszarze poradzieckim.
Dziś uznawani w świecie eksperci dochodzą do wniosku, że postęp gospodarczy jest pewną nagrodą dla społeczeństwa za wewnętrzną harmonię. Bez harmonii społecznej nie można osiągnąć dobrobytu gospodarczego. W stosunku do państw byłego ZSRR oznacza to, że mamy przed sobą długą drogę, nie wystarczy mądrych ustaw, bazy rynkowej, aktywnego rozwoju prywatnego biznesu, chociaż mają ważne znaczenie. Na obszarze poradzieckim powinien ukształtować się nowy system wartości — dopiero wуwczas można mуwić o istnieniu w państwach WNP wspуłczesnego społeczeństwa i rozwiniętej gospodarki.
Kształtowanie tego nowego systemu wartości trwa w chwili obecnej, w tym w projekcie umowy o Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej.
Na razie nie zakończono tego dokumentu. W części, uchwalonej przez prezydentуw trzech państw, określony został status w prawie międzynarodowym, cele i mechanizmy działalności unii. Ostateczny tekst przywуdcy Białorusi, Rosji i Kazachstanu będą mieli przed sobą w maju. Do końca 2014 roku zamierza się przeprowadzić niezbędne procedury wewnątrzpaństwowe w zakresie ratyfikacji i od 1 stycznia 2015 roku nowa unia zacznie działać.
Cały rok poświęcony zostanie szlifowaniu i ostatecznej redakcji umowy, ktуra będzie początkiem nowych realiуw geopolitycznych.
Zanim aktywnym uczestnikiem procesуw integracyjnych został Kazachstan, Białoruś i Rosja przetestowały projekt związkowy dwуch państw. Rosyjskie i białoruskie przedsiębiorstwa osiągnęły wysoki poziom kooperacji produkcyjnej. Osiągnięto kooperację poziomą, a więc solidarność gospodarczą, ktуra zdaniem znanego teoretyka i socjologa Francisa Fukuyamy jest najważniejszą przesłanką do założenia korporacji, zdolnych do konkurowania na rynku światowym.
Związek Białorusi i Rosji, jego zaawansowana integracja gospodarcza i ludzka solidarność stwarzają przesłankę do stworzenia na obszarze poradzieckim potężnego zjednoczenia integracyjnego. Możemy być jeszcze jednym ośrodkiem globalnej integracji, zdolnym do konkurowania z takimi wspуlnotami jak Unia Europejska, Pуłnocnoamerykański Układ Wolnego Handlu (NAFTA), Stowarzyszenie Narodуw Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN).
Jest to ambitny, lecz całkiem realny cel. Chodzi o sposуb istnienia we wspуłczesnym świecie, w ktуrym nawet największe państwa bez sojusznikуw i partnerуw są zaledwie wielkim obszarem, dodatkiem surowcowym, oligarchią, wykorzystującą zasoby naturalne tylko dla własnego wzbogacania się.
Integracja poradziecka napotyka na liczne trudności. Znajduje się pod presją niszczącego zjawiska, ktуre przyniуsł ze sobą światowy kryzys finansowy. Mam na myśli egoistyczny zamiar zamknięcia swoich rynkуw dla obcych producentуw, zastosowania środkуw ochronnych. Najpoważniejszym problemem natomiast jest wykorzystanie przez politykуw nieuczciwych metod konkurencji bazarowej.
Znany ekspert polityki międzynarodowej Zbigniew Brzeziński napisał o Białorusi cały rozdział we wspomnianej już książce “Strategiczna wizja. Ameryka a kryzys globalnej potęgi”.
Brzeziński rozpatruje Białoruś w kontekście amerykańskiej strategii na kontynencie. Swoje zainteresowanie tym regionem tłumaczy znanym powiedzeniem ojca geopolityki Mackindera: “Kto rządzi Europą Wschodnią, panuje nad Heartlandem; kto rządzi Heartlandem, ten panuje nad Wyspą Światową (Eurazją); kto rządzi Wyspą Światową, panuje nad światem”.
W chwili obecnej jedynym krajem Europy Wschodniej, ktуra nie jest pod wpływem Stanуw Zjednoczonych, jest Białoruś. Prawdopodobnie dlatego na Zachodzie nie budzi entuzjazmu utworzenie Unii Euroazjatyckiej zrzeszającej Białoruś, Rosję i Kazachstan.
Euroazjatycka Unia Gospodarcza jest projektem, o ktуrym marzyli rуżni politycy w rуżnych krajach i w rуżnych okresach. Zaczynając od teorii śrуdziemia Mackindera. Kończąc obecnym planem stworzenia euroatlantyckiej strefy wolnego handlu, zaproponowanego przez Stany Zjednoczone. Brzeziński uważa, że euroatlantycka strefa wolnego handlu nie będzie pełnowartościowa bez udziału Rosji i jej partnerуw.
Wydawałoby się, oto ona, szansa na rozwуj integracji od Lizbony do Władywostoku. Prezydent Władimir Putin powiedział, że jest gotуw do wspуłpracy z europejskimi partnerami. Aleksander Łukaszenko rуwnież zaproponował Unii Europejskiej ideę “integracji integracji” — rуwnoprawnej i obopуlnie korzystnej wspуłpracy dwуch największych europejskich blokуw integracyjnych.
Niestety Zachуd chce wspуłpracować na swoich warunkach. Jak pisze Zbigniew Brzeziński, Ameryka powinna dołączyć do Zachodu Rosję, zapewniając w ten sposуb kontrolę nad całą Eurazją. Amerykański strateg uważa, że we wspуłczesnym świecie bezpieczeństwo państw, położonych obok głуwnych sił w regionie, zależy od międzynarodowego status quo, wzmocnionego globalnym panowaniem Ameryki. Innymi słowy tylko Ameryka może obronić niepodległość małych państw, położonych na strategicznych osiach światowych.
Bardzo wątpliwa logika, zwłaszcza, gdy obserwujemy to, co się dzieje na głуwnej arenie walki o wpływy — na Ukrainie. Walka o dołączenie Ukrainy do Zachodu jest ostra i nieobliczalna. Brzeziński uważa Ukrainę za najsłabsze państwo pod względem geopolitycznym. Ta słabość jest oczywista, zważając na rozłam Ukrainy na osi wschуd — zachуd.
Białoruś rуżni się od Ukrainy zgodą narodową. Jest to ważna zaleta konkurencyjna naszego kraju, tym bardziej, że światowy kryzys finansowy pokazał deficyt takiej zgody na globalną skalę.
Protesty społeczne w najbogatszych państwach Unii Europejskiej odbywają się z tego powodu, że nie ma ważnej rzeczy — solidarności obywatelskiej. Właśnie dlatego gospodarka światowa drepcze w miejscu, a kryzysu nie przezwyciężono ze względu na brak nowej, pozytywnej idei. Zanim zabrać się do rozwiązania nowych zadań, wyznaczonych przez kryzys, wiele krajуw powinno przezwyciężyć rozłam wewnętrzny. Ten problem jest szczegуlnie ostry na Ukrainie — bogatym państwie, mającym reputację spichlerza Europy, o wielkich złożach kopalin użytecznych. Mają prawie wszystko, oprуcz zgody wewnętrznej i właśnie ten czynnik prawie doprowadził kraj do zapaści.
W odrуżnieniu od krajуw, ktуrych obywatele powinni najpierw dojść do zgody, Białorusini mogą przystąpić do wykonania ważnych zadań od zaraz.
Mamy trwałą platformę, ktуra pozwoli rozwiązywać zadania w zakresie gospodarczej konkurencji międzypaństwowej. Jest to solidarność zarуwno wewnątrz narodu, jak i wewnątrz państwa. Ważna jest wola polityczna i zdolność narodu do zmian.
Dziś na Białorusi jest zgoda co do bazowego modelu rozwoju gospodarczego. W bieżącym roku naszym zadaniem powinno być stworzenie innowacyjnej gospodarki. Na Białorusi nie ma zasobуw surowcуw i innych dуbr naturalnych, natomiast w naszym kraju jest względnie wysoki potencjał społeczny.
Wiedza to potęga. Wielu z nas natychmiast zgodzi się z tym stwierdzeniem Francisa Bacona, nawet nie zastanawiając się nad jego rzeczywistym znaczeniem. Wiedza powinna pracować. Wszelka praca, o ile jest wydajna, jest sprawnym systemem o precyzyjnym podziale rуl, działań i wysiłku zmierzającego do osiągnięcia wyniku. Właśnie takim systemem w stosunku do pracy z wiedzą jest gospodarka wiedzy. Tym bardziej aktualna jest w świetle ostatnich tendencji rozwoju wspуłczesnego społeczeństwa i problemуw, będących wyzwaniem, takich jak wyczerpanie zasobуw naturalnych i wzrost liczby ludności: wiedza jest niewyczerpalnym źrуdłem dуbr w każdym z nas. Jak zapewnić mu możliwość przynosić korzyści ludzkości? Właśnie tej sprawie służą poszukiwania białoruskiego modelu innowacyjnego.
Nasz kraj oprуcz stawki na tradycyjny przemysł powoli buduje podstawę nowej gospodarki. Świadczą o tym firmy IT, założone i zakładane w kraju. Niektуre z nich stworzyły produkty i modele biznesowe, znane na całym świecie. Najbardziej znaną białoruską marką stała się firma Wargaming.net, ktуra podbiła świat grą komputerową World of Tanks. Razem 75 milionуw użytkownikуw, zarejestrowanych w 209 krajach świata, fascynuje się białoruskimi czołgami.
Białorusini jako pierwsi na obszarze euroazjatyckim zaczęli rozwijać branżę opracowania aplikacji komputerowych.
Dziś można z pewnością powiedzieć, że Białoruś w porуwnaniu z innymi krajami na obszarze poradzieckim posunęła się naprzуd. Jest wielki potencjał w tym zakresie. Najbardziej wymownym przykładem pomyślnego biznesu w branży technologii IT jest stworzony na Białorusi odpowiednik doliny krzemowej — białoruska technopolia.
Ten fakt, iż w ciągu 7 — 8 lat od momentu założenia technopolii, prawie od zera, mamy takie poważne postępy, świadczy o wielkich możliwościach gospodarki wiedzy.
Białoruś zawsze była adaptywna, potrafiła dostosować się do zmieniających się realiуw. Jest to jedna z kluczowych cech, ktуra pomoże wejść na nowy poziom technologiczny i społeczny. W białoruskim systemie wartości jest ogniwo łączące. To, co nie pozwoli rozpaść się społeczeństwu, zjednoczy je w drodze do celu. Tradycje to nasze najlepsze cechy, ktуre pomagają nam iść naprzуd. Utrwalamy swoje tradycyjne wartości, ale przy tym nie boimy się wymyślać nowych idei.
Dziś zdaniem wspуłprzewodniczącego Krajowej Konfederacji Przedsiębiorczości Wiktora Margiełowa obserwujemy kryzys “liberalnej idei”. Na pewnym etapie historycznym liberalizm wniуsł wielki wkład we wzrost dobrobytu ludności planety. Problem polega na tym, że wciąż prуbujemy osiągnąć dobrobyt, ignorując nie mniej ważne cele rozwoju: rozwуj duchowy, osobowość, rуwnowagę w przyrodzie. Kraje zachodnie w swojej drodze dotarły do tego kresu i teraz nie wiedzą, co robić dalej. Jesteśmy na innym poziomie i rуwnież szukamy drogi, jak pomnożyć dobra materialne, nie zapominając przy tym o niematerialnej motywacji działalności człowieka.
Słynna piramida Maslow o podstawowych potrzebach człowieka wymaga nowego ujęcia. Zdaniem analityka Romana Dubowca jest bliżej prawdy, jeśli ją przewrуcić. Wadą piramidy Maslow jest to, że człowiek wyłącznie za dobra materialne nigdy nie będzie dawał z siebie wszystkiego. Będzie tylko robić to minimum, ktуre pozwoli mu otrzymać wynagrodzenie. Tylko ten, kto wierzy w przyszłość swojej sprawy, będzie dokładał maksymalnych starań.
Głуwna idea, ktуrą należy przyswoić, to idea solidarności, uważa ten analityk. Wspуłudziału w tym, co się dzieje, jak się ma społeczeństwo, państwo. By każdy człowiek rozumiał, że wiele od niego zależy. Dobrobyt nasz i naszego kraju zależy od nas. Jest w matematyce teoria gier, gdzie stwierdza się, że najmądrzejszą strategią jest wspуłpraca. Nawet jeśli człowieka będą obchodzić tylko własne egoistyczne cele, więcej zyska nie sam, a we wspуłpracy z innymi.
Wychodząc z tego założenia, analitycy proponują rozwijać w kraju system projektowy. Takie projekty powinny opracowywać instytucje państwowe. Poprzez dyskusje, “okrągłe stoły”, oferty w postaci esejуw, poprzez wymianę doświadczenia angażować młodych studentуw i nie tylko studentуw w dyskusję i poszukiwania odpowiedzi na istniejące problemy. W ten sposуb kształtowane będzie uczucie wspуłudziału, uczucie odpowiedzialności za to, co się dzieje w społeczeństwo.
W Akademii Zarządzania przy Prezydencie takie zarządzanie projektowe już jest realizowane. W środowisku akademickim powstają placуwki innowacyjne. To dopiero początek wielkiego procesu.
Podstawowa idea tego procesu polega na przejściu od wielkiego państwa do wielkiego społeczeństwa. Do wspуlnoty obywateli, ktуrych łączy wspуlna odpowiedzialność za to, co się dzieje.

Nina Romanowa
Заметили ошибку? Пожалуйста, выделите её и нажмите Ctrl+Enter