Штраф ад 490 рублёў: як мы разам з інспектарамі лавілі тых, хто гандлюе ў горадзе першацветамi

Па смаку нагадвае часнок, знешне падобны на ландыш, які яшчэ не расквітнеў. Гэту расліну называюць мядзведжай цыбуляй,  а прасцей — чарамшой. Ужо з сярэдзіны красавіка яна з’явілася ў лясах і на агародах. І кожны красавік у Мінпрыроды нагадваюць: чарамша занесена ў Чырвоную кнігу. Гэта рэдкая расліна, збор якой у лясах забаронены. Але ці спыняе гэта дзялкоў, якія зарабляюць ёю на рынках і ў пераходах? Карэспандэнт «Рэспублікі» адправілася ў рэйд са спецыялістамі, якія кожную вясну змагаюцца з тымі, хто не паважае прыроду.


Адразу расставім усе кропкі над «і». Закон абвяшчае, што самавольная канфіскацыя дзікарослых раслін, якія адносяцца да відаў, уключаных у Чырвоную кнігу краіны, продаж іх і здзяйсненне любых іншых дзеянняў, здольных прывесці да гібелі ці скарачэння колькасці такіх раслін, забараняюцца. Зрываючы, а пасля прадаючы першацветы, чалавек парушае яшчэ адзін закон — правілы гандлю. Калі не палохае тое, што сапсуеце сабе карму, як жартуе моладзь, то варта задумацца хаця б пра тое, што можна страціць кругленькую суму: за зрыванне «чырванакніжнікаў» пагражае штраф ад дваццаці да пяцідзесяці базавых велічынь! Перакладаем у лічбы: ад 490 да 1225 рублёў. Індывідуальны прадпрымальнік заплаціць ад дваццаці да ста пяцідзесяці базавых, а юрыдычная асоба — ад трыццаці да пяцісот базавых велічынь. 

Усе гэтыя штрафы тычацца не толькі чарамшы. Да першацветаў, якія лепш у лесе не чапаць, адносяцца і ландыш майскі, пралеска, прастрэл раскрыты і іншыя. Дарэчы, тыя самыя фіялетавыя пралескі, якія падчас вялікіх выхадных некаторыя людзі набралі ў лясах, выставілі фота ў Instagram, прывезлі ў Мінск, — гэта таксама першацвет. Так, яны не занесены ў Чырвоную кнігу, але гэта тыя расліны, якія павінны заставацца ў лесе. Калі вы іх зрывалі, то, канешне, заўважалі — яны вельмі хутка вянуць. Дык навошта іх ірваць?

— Мы хочам данесці да людзей, што першацветамі лепш любавацца ў лесе, дзе іх дом, дзе яны прыносяць карысць навакольнаму асяроддзю, — з такой філасофскай ноты пачынаецца наша знаёмства з Юліяй Міхнюк, галоўным спецыялістам аддзела аператыўнага кантролю па Маскоўскім, Ленінскім, Цэнтральным раёне Мiнска  Мінскага гарадскога камітэта прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя. Разам з ёю і яшчэ трыма спецыялістамі мы накіроўваемся ў рэйд.


Рынак «Серабранка» на вуліцы Пляханава, 89. Камісія, якая складаецца з прадстаўнікоў аддзела гандлю адміністрацыі Ленінскага раёна, РУУС Ленінскага раёна, Мінскага гарадскога камітэта прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя і цэнтра гігіены, правярае рынак — ці ёсць сярод радоў з агароднінай тая самая «чырванакніжная» чарамша. Калі парушальнікаў знойдуць, на іх будзе складзены пратакол. Нас адразу папярэджваюць: тыя, хто займаецца самавольным збіраннем кветак і іх продажам, маюць вочы як у арла — убачаць нас ды дадуць дзёру. 

Нярэдкі выпадак, калі чарамшой гандлююць у пешаходных пераходах. Правяраючыя задаюць прадаўцу пытанні ў ролі пакупнікоў: «Колькі каштуе, а дзе бераце?» Адказ: аддасць за два рублі за букецік, а ўзяў у лесе. Маўляў, людзі патапталі, не прападаць жа дабру — сабраў, вырашыў прадаць. Калі ж чалавек разумее, што гэта не простыя пакупнікі, думкі яго блытаюцца… Штраф за такі гандаль па арт. 12.17 КаАП — ад 5 да 10 базавых велічынь — мінімум 122,5 рубля за тавар, забаронены да продажу, плюс у не ўсталяваным для гандлю месцы. 

— На жаль, ні канфіскаваць чарамшу, ні даказаць, што парушальнік сарваў яе ў лесе, мы не можам, — тлумачыць Юлія Міх-нюк. — Штрафы за самавольнае выдаленне дзікарослых раслін могуць атрымаць тыя парушальнікі, якіх зловяць у лесе з доказамі віны супрацоўнікі раённых інспекцый.


На рынку мы нікога не знайшлі, і гэта добра. Адпраўляемся на вуліцу Малініна, 35, дзе знахо-дзіцца яшчэ адзін рынак — «Свелта». На шчасце, і там ніхто чарамшы не прадае. Цікавімся ў Юліі Міхнюк, а ці можна легальна прадаваць чарамшу, калі яна расце на сваім агародзе? 

— Вядома, калі чалавек вырошчвае ў сябе на градцы, гэта не парушэнне. Толькі трэба мець пры сабе даведку з сельсавета аб тым, што чарамша вырашчана на вашым прысядзібным участку.

Мы зноў накіроўваемся да пераходу, дзе могуць прадаваць чарамшу. На гэты раз знаходзім парушальніка: на кардонцы, якая імітуе столік, — пара букетаў чарамшы, побач — пакет, у якім таксама ляжыць чырванакніжны тавар. Прадавец трохі паводдаль, каб было поле для манеўру — збегчы. Не паспеў.

— Я ў першы раз выйшаў гандляваць, — апускае ён вочы.

— Дзе вы яе рвалі? 

— Не рваў, перакупіў. Тут, у пераходзе, — прызнаецца прадавец. — Прыходзьце сюды ў 17—18 гадзiн вечара, шмат яе прывозяць. Аддаюць за рубель, я прадаю за два. Я не ведаў, што яна ў Чырвонай кнізе. Вінаваты…

Тры бабулі ў гэтым жа пераходзе прадаюць бульбу, агуркі і... чарамшу. Толькі падышлі — бабулькі ўрассыпную. Тая, у якой была чарамша, патлумачыла, што ёсць у яе папера, якая пацвярджае, што чарамша з градкі. Праўда, паперу яна забылася. Праўда ці не? На гэты раз удзельнікі рэйду зразумелі  яе становішча. Спецыялісты кажуць, што, купляючы мядзведжую цыбулю, мы робім мядзведжую паслугу ўсяму гэтаму гандлю. Яны растлумачылі бабулям: вазьміце даведку ў сельсавеце і прыйдзіце на рынак, дзе дазволена пенсіянерам  сваёй прадукцыяй бясплатна гандляваць. І не трэба ні бегаць, ні хвалявацца. Канешне, калі не з лесу ўзялі першацвет. 

alinakasel@gmail.com