Румянцевский зал, музыкальные шкатулки и позолоченные часы: музей Гомельского дворцово-паркового ансамбля празднует столетие

Падарожжа праз партал часу

Першыя экспазіцыі музея Гомельскага палацава-паркавага ансамбля адкрылі 7 лістапада 1919 года. За стагоддзе існавання фонды перажылі многае. Падчас вайны ў эвакуацыю вывезлі 7,5 тысячы экспанатаў, а вярнулі не больш за 500. Доўгія дзесяцігоддзі музей працаваў над стварэннем новай, падчас аўтэнтычнай калекцыі. Напярэдадні юбілею і Дня работнікаў культуры мы пазнаёміліся з самымі незвычайнымі, дарагімі і адметнымі прадметамі.

Цэнтральная частка палаца – помнік архітэктуры XVIII стагоддзя.

Амаль кожная ваза ў парку – частка гісторыі.

Зоркі вялізных зал

Старшы навуковы супрацоўнік Вадзім Барабанаў экскурсію пачынае традыцыйна з цэнтральнай часткі палаца, аднак прапануе адразу знаёміцца з будынкам:

— Фактычна ад былога палаца засталіся толькі сцены. Ён некалькі разоў падвяргаўся разбурэнню. Моцна пацярпеў у 1919 годзе падчас Стракапытаўскага бунту і ў гады Вялікай Айчыннай вайны.

Вадзім БАРАНАЎ.

Зараз інтэр’еры максімальна рэканструявалі, з унутранага боку купала нават нанесены гербы былых уладальнікаў маёнтка — Румянцавых і Паскевічаў. Напярэдадні юбілею музей прапануе наведвальнікам паглядзець праз час — да большасці экспазіцый дададзены архіўныя фотаздымкі. Прычым ілюструюць яны не толькі гісторыю Гомеля, але і лёс самога музея. У сучаснай зале прыёмаў калісьці была «залатая сталовая», а на месцы Румянцаўскай залы — экспазіцыя, прысвечаная Кастрычніцкай рэвалюцыі і савецкай уладзе.

Чырвоная гасціная — любімы пакой Ірыны ПАСКЕВІЧ, апошняй уладальніцы палаца.

Над аднаўленнем музея працавалі аддана, пацвярджае гэта Вадзім Барабанаў лічбамі:

— Зараз у нас 174 000 экспанатаў, і гэта толькі асноўны фонд. Але многае дагэтуль не вернута. Некаторыя рэчы з гомельскага палаца захоўваюцца нават у Эрмітажы.

Выразаныя з косці іконы — частка калекцыі ПАСКЕВІЧАЎ.

Сваёй зоркай можа пахваліцца кожная зала. На старых палотнах побач з уладальнікамі маёнтка можна знайсці выяву сціплага Пушкіна. У былой дамашняй царкве — іконы, выразаныя з косці маржа. У зале з падарункамі — незвычайныя музычныя шкатулкі былых часоў і сучасныя — са спевамі курскіх салаўёў. Побач — асабістыя рэчы Андрэя Грамыкі. А ў вежы палаца ёсць пасмяротны злепак рукі Івана Фёдаравіча Паскевіча.

Уваход у склеп.

Тут пахаваны восем прадстаўнікоў сям’і ПАСКЕВІЧ.

Паказвае музей не толькі жыццё арыстакратыі, але і тую частку гісторыі, якую зараз аднавіць могуць толькі археолагі. Самым цэнным экспанатам тут лічаць нават не пазалочаны гадзіннік 1810 года «Карыялан і Валумнія» вытворчасці французскай майстэрні Таміра, кошт якога, па чутках (а пра грошы ў музеі стараюцца не гаварыць), дасягае некалькіх дзясяткаў тысяч долараў. Большую значнасць для гісторыі мае размешчаны ў адной зале з косткамі маманта наканечнік стралы, знойдзены падчас раскопак у парку. Адносіцца ён да ХІІ—ХІІІ стагоддзя, наведвальнікам прапануюць праз лупу разгледзець нанесеныя на ім знакі Рурыкавічаў — знакаміты трызубец.

Такія фарфоравыя статуэткі калісьці ўпрыгожвалі пакоі палаца.

Чым здзіўляюць наведвальнікаў

Музей не абмяжоўваецца выключна заламі. І нават будынкамі былога цукровага завода, у якіх зараз размясціліся вежа агляду і зімовы сад плошчаю 245 квадратных метраў з дзясяткамі відаў субтрапічных раслін: магноліяй, пальмамі, лаўрам, авакада. Самая старая з іх — пальма веералістая, пасаджаная ў 1888 годзе. Гісторыя хаваецца літаральна пад кожным кустом парку. Паблізу дарожкі да набярэжнай, напрыклад, сустракаем гранітны п’едэстал пад скульптуру ХІХ стагоддзя і падстаўку для кветачніцы 100-гадовага ўзросту з двухбаковай выявай быка, якую знайшлі падчас работ у вусці яра Гамяюк.

Частка «чонкаўскага скарбу», знойдзенага ў Гомельскім раёне ў 1999 годзе.

Завяршае экскурсію Вадзім Барабанаў у не самым звычным для культурнага агляду месцы — капліцы-пахавальні, пабудаванай у 1870—1889 гадах. У магільным склепе знайшлі апошні прытулак восем прадстаўнікоў сям’і Паскевіч. Акрамя сакральнага значэння, гэта збудаванне нясе вялікую культурную памяць: разны камень, чырвоная непаліваная тэракота, смальтавая мазаіка і насценны роспіс. На адной са сцен захавалася мазаічнае пано з выявай серафімаў, вырабленае ў канцы XIX — пачатку XX стагоддзя вядомай пецярбургскай майстэрняй Фралова. Скляпенні аздоблены керамікай, якая нагадвае колаты камень са шкляной палівай. Выраблялі паблізу — на гуце каля сучаснай вёскі Наспа Буда-Кашалёўскага раёна. У пахавальню доступ адкрыты, а вось капліца пакуль на рэстаўрацыі. Вонкавы выгляд адноўлены, а над інтэр’ерам зараз працуюць лепшыя спецыялісты, таму хутка ў музеі з’явіцца яшчэ адно месца, якім можна здзіўляць наведвальнікаў.