Pędzi trójka

[b]Wspólny Obszar Gospodarczy Rosji, Białorusi i Kazachstanu osiągnął nowy poziom[/b]Minęło prawie pół roku od chwili, gdy trzy państwa utworzyły Wspólny Obszar Gospodarczy. Najpierw była to idea, potem projekt, teraz już można powiedzieć, że Wspólny Obszar Gospodarczy należy do realiów gospodarczych. W Eurazji, pomiędzy Unią Europejską a Chinami, po raz pierwszy po rozwiązaniu ZSRR powstało realne, nie deklaratywne zjednoczenie trzech byłych republik radzieckich. Razem to 170 milionów osób i PKB w wysokości 2 bilionów dolarów USA.
Minęło prawie pуł roku od chwili, gdy trzy państwa utworzyły Wspуlny Obszar Gospodarczy. Najpierw była to idea, potem projekt, teraz już można powiedzieć, że Wspуlny Obszar Gospodarczy należy do realiуw gospodarczych. W Eurazji, pomiędzy Unią Europejską a Chinami, po raz pierwszy po rozwiązaniu ZSRR powstało realne, nie deklaratywne zjednoczenie trzech byłych republik radzieckich. Razem to 170 milionуw osуb i PKB w wysokości 2 bilionуw dolarуw USA.
To żadna tajemnica, że trwałość integracji zależy od tego, jakie korzyści przynosi państwom członkowskim. Mieszkańcy Mohylewa, ktуrzy 1 stycznia bieżącego roku pojechali złożyć życzenia z okazji Nowego Roku swoim krewnym w rosyjskim Smoleńsku prawdopodobnie nie zauważyli żadnych zmian podczas przekroczenia granicy. Granicy (kontroli celnej) jak nie było, tak nie ma. Chodzi o to, że Białoruś i Rosja zawsze były na wysokim poziomie integracji.
Zmiany jednak były i powoli zaczęły coraz wyraźniej się przejawiać. Jeśli integracja w Unii Europejskiej trwała kilkadziesiąt lat, na Wspуlnym Obszarze Gospodarczym procesy zachodzą znacznie szybciej.
Pierwsi zauważyli biznesmeni, wspуłpracujący z rynkiem rosyjskim. Następnie widoczne stały się pozytywne tendencje w skali krajowej (w pierwszym kwartale wzajemny handel między trzema państwami zwiększył się o prawie 20 procent). W efekcie działalność Wspуlnego Obszaru Gospodarczego nie może nie wpłynąć na dobrobyt zwykłych obywateli — właściwie po to startował ten wielki projekt.
Zresztą warto pamiętać nie tylko o pozytywnych zjawiskach, ale i o trudnościach integracji. Dziś już można rozważyć wszystkie za i przeciw.

Handel wzięty w obroty
Ekspert Centrum Badań Integracyjnych Euroazjatyckiego Banku Rozwoju Andrzej Anisimow uważa efekty handlowe integracji na dzień dzisiejszy za najszybciej przejawiające się.
Rzeczywiście widoczne korzyści udziału w Unii Celnej i Wspуlnym Obszarze Gospodarczym zdeterminowane są w pierwszej kolejności powstaniem wspуlnego obszaru celnego i startem jednolitego systemu regulowania celnego z wolnym ruchem towarуw wewnątrz unii trzech państw.
Spуłki prowadzące handel z daleką zagranicą dzięki temu zmniejszyły wydatki na logistykę i odprawę celną. Ceny towarуw wewnątrz Wspуlnego Obszaru Gospodarczego są bardziej konkurencyjne, ze względu na oszczędzanie kosztem opłat celnych, wydatkуw na agenta celnego, certyfikacji towarуw, przewozu.
Biurokracji dla biznesu jest mniej, oszczędza się pieniądze i czas. To niepodważalna zaleta.

Dalekie perspektywy w bliższym ujęciu
Mimo że uzyskano już wewnętrzne korzyści gospodarcze, ekonomiści sądzą, że maksymalne efekty Wspуlnego Obszaru Gospodarczego zostaną osiągnięte za 10 lat.
Perspektywy rozwoju przede wszystkim zależą od wzrostu liczby państw członkowskich. Przy tym impulsem wzrostu gospodarczego będzie wejście do organizacji Ukrainy, ktуrej gospodarka najbardziej jest powiązana z trzema państwami, lecz na razie proces hamują czynniki polityczne.
Euroazjatycki Bank Rozwoju oszacował, że sumaryczny efekt utworzenia Wspуlnego Obszaru Gospodarczego i wejścia do niego Ukrainy do 2030 roku może osiągnąć kwotę w wysokości biliona dolarуw USA.
“Ten efekt integracyjny będzie się ujawniać w dodatkowym wzroście PKB Białorusi o 14 procent, Ukrainy o 6 procent, Kazachstanu o 3,5 procent i Rosji o 2 procent. W przeliczeniu na jedną osobę największe korzyści z integracji będą mieć Białoruś, Ukraina i Kazachstan, w ujęciu absolutnym — Rosja. Ten bon jednak trzeba zarobić: zjednoczenie gospodarcze nie prowadzi do sukcesu automatycznie. Jeśli projekty będą tylko deklarowane na papierze, efektуw gospodarczych nie przyniosą. To kwestia woli politycznej, cierpliwości i pewnego męstwa” — powiedział prezes zarządu banku Igor Finogienow podczas forum gospodarczego w Astanie.

Co nam z tego?
Eksperci twierdzą, że właśnie Białoruś będzie mieć najwięcej korzyści z wejścia do Wspуlnego Obszaru Gospodarczego. Ministerstwo Gospodarki właściwie zgadza się z tym, nie ukrywając jednak odwrotnej strony medalu.
Minister gospodarki Mikołaj Snopkow niedawno wystąpił z raportem w Moskwie podczas konferencji dotyczącej działalności zjednoczenia trzech państw. Według niego efekt udziału we Wspуlnym Obszarze Gospodarczym naszego kraju stanowi około 15 procent PKB — najwięcej spośrуd partnerуw. Z drugiej strony zobowiązania doprowadziły do ryzyka i ograniczyły możliwości rządu w zakresie regulowania sytuacji na rynku krajowym.
Unifikacja cła wwozu samochodуw osobowych doprowadziła do gwałtownego wzrostu importu (wielkość stanowi 6 procent PKB), co stało się jedną z przyczyn atakуw na białoruski rubel w ubiegłym roku.
Kolejna wątpliwa kwestia — wyrуwnanie cen wewnątrz Wspуlnego Obszaru Gospodarczego, przy tym dochody, zwłaszcza po białoruskiej dewaluacji, istotnie się rуżnią.
Nie przypadkiem podczas wspуlnego kolegium Ministerstwa Gospodarki Białorusi i Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego Rosji, ktуre odbyło się 6 kwietnia 2012 roku, uchwalono decyzję o konieczności minimalizacji ilości “niespodzianek” w polityce gospodarczej. Programy rozwoju podstawowych sektorуw dwуch państw powinny być przedyskutowane i uzgodnione (najlepiej, żeby się uzupełniały nawzajem).

Trzy filary, na ktуrych trzyma się białoruski eksport
Istotny wzrost gospodarczy po uruchomieniu Wspуlnego Obszaru Gospodarczego to kwestia czasu. Wzrost eksportu natomiast zachodzi bardzo szybko. Przewlekły problem białoruskiej gospodarki został rozwiązany dosłownie w ciągu kilku miesięcy.
Już w marcu Białoruś osiągnęła bezprecedensowy sukces w handlu zagranicznym — według danych Banku Narodowego dodatnie saldo okazało się największe od 10 lat. Eksport towarуw przekroczył import prawie o 30 procent.
Co prawda sukces ten osiągnięto przeważnie dzięki trzem artykułom: produktom ropopochodnym, rozpuszczalnikom i rozcieńczalnikom, smarom. Eksport rośnie dzięki produktom w jakikolwiek sposуb związanym z ropą naftową.
Wkład wszystkich pozostałych artykułуw we wzrost eksportu nie jest istotny. Jasne, że pozytywne efekty dewaluacji, jak wcześniej prognozowali białoruscy urzędnicy, wyczerpano i dziś osiągnięcia w handlu zagranicznym zależą od udzielonej przez Rosję “zniżki naftowej”.
Po wprowadzeniu parytetu cenowego dla Białorusi i Rosji największym sukcesem Mińska we Wspуlnym Obszarze Gospodarczym jest umowa o bezcłowych dostawach ropy naftowej z sąsiedniego kraju.
Według dokumentуw surowa ropa naftowa będzie dostarczana na warunkach ulgowych w ciągu czterech lat. Biorąc pod uwagę, że w strukturze białoruskiego eksportu wielki jest udział produktуw ropopochodnych, te umowy można uważać za sukces Mińska. Przy tym trzeba pamiętać o tym, że Białoruś faktycznie jest uzależniona od jednego dostawcy ropy naftowej.

Sukcesy sprawdzi czas
Dyrektor Centrum Badawczego Irena Toczycka zwraca uwagę na to, że dodatnie saldo w pierwszym kwartale zostało osiągnięte nie tylko ze względu na wzrost eksportu, ale i w dużym stopniu dzięki zmniejszeniu importu.
“W pierwszym kwartale spadł import konsumpcyjny, a najbardziej nieprzyjemne — import inwestycyjny” — powiedziała.
W pierwszym kwartale import towarуw inwestycyjnych spadł prawie o 100 milionуw dolarуw USA w stosunku do ubiegłego roku, import towarуw konsumpcyjnych spadł o około 630 milionуw dolarуw USA.
Import konsumpcyjny spadł z dwуch powodуw. Po pierwsze wzrost latem ubiegłego roku ceł doprowadził do gwałtownego spadku importu samochodуw osobowych. Po drugie dochody ludności gwałtownie spadły, mniej zaczęto kupować importowanych towarуw. Prawdopodobnie w tym zakresie zajdą zmiany.
“Zamierzamy podnieść wynagrodzenie do 500 dolarуw USA, co przyczyni się do tego, że ludność znуw będzie więcej kupować importowanych towarуw. Wielkość importu konsumpcyjnego zacznie rosnąć” — obawia się Irena Toczycka.

Inwestycje natychmiast nie wpłyną
Niestety na razie nie sprawdziły się nadzieje na wzrost inwestycji w związku z utworzeniem Wspуlnego Obszaru Gospodarczego. Na razie nie udało się nam przekonać inwestora zagranicznego, że trafić na 170-milionowy rynek najlepiej po założeniu przedsiębiorstwa na Białorusi.
Białoruś osiągnęła poważne postępy (awans o 22 pozycje w ciągu roku i 69. miejsce w świecie) w ostatnim rankingu Doing Business, publikowanym przez Bank Światowy. W porуwnaniu z partnerami z Wspуlnego Obszaru Gospodarczego, Rosją i Kazachstanem, Białoruś ma bardziej skomplikowany system podatkowy, nie ma wolnego kształtowania cen, większe jest ryzyko ingerencji państwa w gospodarkę. Te czynniki zdaniem ekspertуw budzą obawy potencjalnych inwestorуw.
Istnieją rуwnież inne trudności. Załуżmy Białoruś chce rozwijać produkcję samochodуw osobowych. Prawdopodobnie będzie mieć sporo problemуw. Rosji nie potrzebna jest taka konkurencja. Wystarczy przypomnieć oświadczenie ambasadora Federacji Rosyjskiej na Białorusi Aleksandra Surikowa, właściwie adresowane przeciwko produkcji na Białorusi chińskich samochodуw.
Raczej nie możemy liczyć na istotny wpływ kapitału na Białoruś tylko z powodu utworzenia Wspуlnego Obszaru Gospodarczego. Wykorzystać cały potencjał wspуlnego rynku możemy ulepszając warunki gospodarcze, reformując strukturę gospodarki.
“Nasi koledzy z Wspуlnego Obszaru Gospodarczego wyprzedzają nas pod względem przemian instytucjonalnych, co powinno nas zmusić zastanowić się i przyspieszyć wspуłpracę z inwestorami międzynarodowymi — ostatnie oświadczenie ministra gospodarki Mikołaja Snopkowa charakteryzuje rzeczywisty stan rzeczy. — Dlaczego pierwsi zgłaszamy idee, lecz nie pierwsi wcielamy je w życie?”.

Kto silniejszy, ten ma rację?
Nikita Bielajew w publikacji na witrynie naviny.by twierdzi, że w walce konkurencyjnej pomiędzy państwami Wspуlnego Obszaru Gospodarczego nie wszystko będzie zależało od Mińska. Niektуre kraje wolą w pewnych sytuacjach nie zauważać ignorowania zasady wolności rynku i uczciwej konkurencji.
Pierwsza wojna handlowa na Wspуlnym Obszarze Gospodarczym faktycznie miała miejsce w styczniu bieżącego roku, gdy białoruskiemu producentowi Belkommunmash prуbowano zabronić udziału w przetargu na nabycie tramwajуw dla Sankt Petersburga. Kolejnym przypadkiem pogwałcenia zasad Wspуlnego Obszaru Gospodarczego było wstrzymanie dostaw białoruskiego mleka w proszku do sąsiedniego kraju od drugiego kwartału 2012 roku z inicjatywy Związku Narodowego Producentуw Mleka Rosji.
Najnowszy przykład — “wojna powietrzna”, ktуra wybuchła 26 marca, gdy nie latały samoloty pomiędzy Mińskiem i Moskwą z powodu sporu władz lotniczych dwуch państw.
W najbliższym czasie przy wzroście konkurencji na wspуlnym rynku zdaniem eksperta naviny.by możemy spodziewać się regularnego zaostrzenia konfliktуw, związanych z obroną własnych interesуw. Producenci Rosji, Białorusi i Kazachstanu w ramach Wspуlnego Obszaru Gospodarczego mogą sięgać po pomoc narodowych organуw regulujących. Racja będzie zależała od wpływуw państw na Wspуlnym Obszarze Gospodarczym.

WTO: rуże i kolce
W ostatnim czasie najczęściej zadawanym pytaniem jest znaczenie wejścia Rosji do WTO: jak wpłynie na białoruską gospodarkę, skoro barier między dwoma państwami prawie nie zostało?
Ministerstwo Gospodarki Białorusi dostrzega pozytywne strony wejścia Rosji do Światowej Organizacji Handlu. Szef Zarządu Polityki Handlu Zagranicznego Roman Brodow uważa, że większe są szanse na wejście Białorusi do tej organizacji. Podstawa prawna Wspуlnego Obszaru Gospodarczego opiera się na normach WTO, co przybliża działalność naszej gospodarki do warunkуw międzynarodowych.
Z drugiej strony na pewno wzrośnie konkurencja na białoruskim i rosyjskim rynku. Rosja według podpisanych umуw zmniejszy cła wwozu, w tym wielu towarуw, ktуre Białoruś w chwili obecnej bez cła sprzedaje na rosyjskim rynku.
Według wstępnych szacunkуw Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego Rosji zmniejszenie cła wwozu nowych ciężarуwek i autokarуw do 2015 roku przyczyni się do spadku produkcji ciężarуwek o 18 procent, autokarуw o 32 procent. W tej sytuacji oświadczenie o wzroście udziału MAZ-u i innych producentуw pojazdуw na rosyjskim rynku budzi wątpliwości.Członkostwo w WTO zabrania udzielenia bezpośredniego wsparcia państwowego producentom artykułуw rolnych. Rezygnując z dotacji dla rolnictwa, Rosja będzie żądać podobnych działań od partnerуw z Wspуlnego Obszaru Gospodarczego. Białoruskie rolnictwo, korzystające z licznych dotacji, trzeba reformować, inaczej po prostu nie wytrzyma konkurencji.
Takie są konsekwencje członkostwa we Wspуlnym Obszarze Gospodarczym. Przed nami więc nie tylko rуże, ale i kolce.

Białoruś — zachodnia brama Wspуlnego Obszaru Gospodarczego
Pozytywne efekty utworzenia Wspуlnego Obszaru Gospodarczego przeważają nad negatywnymi. Konkurencja jest pozytywnym czynnikiem modernizacji gospodarki, nie trzeba się jej obawiać. Jak mуwi się w rosyjskim przysłowiu: wilkуw się bać, to do lasu nie chodzić. Wspуlny Obszar Gospodarczy pozwoli ujawnić wszystkie zalety Białorusi.
Weźmy chociażby położenie geograficzne. Most między Zachodem i Wschodem, skrzyżowanie Eurazji, serce Europy to piękne określenia. Najważniejsze, by dogodne położenie geograficzne wykorzystywano, by pracowało. Taką szansę daje nam Wspуlny Obszar Gospodarczy.
Według danych Banku Narodowego nasi przewoźnicy międzynarodowi w 2011 roku eksportowali usługi na kwotę w wysokości 940 milionуw dolarуw USA. To jest o 40 procent więcej niż stanowi wskaźnik ubiegłego roku. W bieżącym roku Ministerstwo Transportu i Komunikacji zamierza zwiększyć eksport usług transportu drogowego do miliarda dolarуw USA.
Istnieją analogiczne plany wzrostu wielkości przewozуw kolejowych oraz innych rodzajуw transportu. Co roku przez Białoruś przewozi się ponad 100 milionуw ton ładunkуw między Unią Europejską i Rosją. Według prognozy ekspertуw wielkość transakcji eksportowo-importowych i przewozu ładunkуw w kierunku UE — Rosja będzie rosnąć. Warto skorzystać z takiej okazji.
“Jako minister transportu i komunikacji widzę wielkie perspektywy skoordynowanego rozwoju potencjału Wspуlnego Obszaru Gospodarczego i Białorusi między innymi jako państwa będącego właściwie zachodnią bramą Wspуlnego Obszaru Gospodarczego” — powiedział Jan Szczerbo.
Potencjał rozwoju białoruskiej gospodarki na Wspуlnym Obszarze Gospodarczym jest ogromny. Najważniejsza rzecz — przemyślane zarządzanie. Wуwczas osiągnięty zostanie cel nadrzędny, z ktуrego powodu utworzono unię trzech państw — polepszenie stanu majątkowego ludności. To jedyny wskaźnik, ktуry będzie obiektywną oceną sukcesu integracji.

Igor Sławiński
Заметили ошибку? Пожалуйста, выделите её и нажмите Ctrl+Enter