SSE “Homel-Raton” została utworzona dekretem prezydenta Białorusi z dnia 2 marca 1998 roku. Specjalne podatki i korzyści celne, bezprecedensowe uprzywilejowanie — to jest to, co przewidywała praca w granicach strefy.Głуwny cel jej utworzenia był taki: przyciągnięcie zagranicznych i krajowych inwestycji w zakresie rozwoju zorientowanego na eksport i zastępującego import przemysłu zaawansowanych technologii. A w rzeczywistości, oznaczało to tworzenie trwałej platformy dla odzysku regionu homelskiego. Znana prawda: bez stabilnej gospodarki są niemożliwe świadczenia socjalne, ktуre były szczegуlnie ważne dla ludzi w dotkniętym obwodzie. I specjalna strefa ekonomiczna miała zostać platformą, za pomocą ktуrej region może samodzielnie zapewniać sobie wszystko niezbędne. Koncepcją generalnego planu rozwoju SSE, założonej na 50 lat, były przewidziane trzy etapy: powstanie — lata 1998-2005, tworzenie podstawowej infrastruktury — lata 2005-2015, zrуwnoważony rozwуj — lata 2016-2048.
W okresie przygotowawczym trzeba było określić granice i stworzyć podstawy katastru terytorium SSE, jak rуwnież wykonać szereg prac dotyczących projektowania i uruchomienia niektуrych obiektуw infrastruktury strefy w jej pierwotnych granicach. W tym samym czasie podjęto wysiłki w celu poprawy ram prawnych regulujących działalność SSE, zwiększenia jej inwestycyjnej atrakcyjności dla inwestorуw zagranicznych i krajowych.
Pierwszymi rezydentami strefy ekonomicznej zostały krajowe republikańskie naukowo-produkcyjne przedsiębiorstwo “Raton” i spуłka akcyjna typu otwartego “Homelkabel”, jak rуwnież szereg zagranicznych przedsiębiorstw. Na początku 2001 roku, jako rezydentуw zostało zarejestrowanych 37 podmiotуw, w tym 25 — z udziałem kapitału zagranicznego, z ktуrych 13 zagranicznych i 12 wspуlnych przedsiębiorstw. Prawie wszyscy rezydenci SSE zaczynali swoją działalność od rozwoju rozładowanych, nieefektywnie wykorzystywanych terenуw przemysłowych, ktуre wcześniej przez lata stały puste.
Metry nie cierpią pustek
Dziesiątki tysięcy metrуw kwadratowych takich terenуw były na dużych przedsiębiorstwach “Raton” i “Koral”. Kiedyś giganci przemysłu w latach 90-ch okazali się bezczynni. Poważny odpływ personelu po katastrofie w Czarnobylu, zmiana warunkуw rynkowych... To wszystko nie w najlepszy sposуb wpłynęło na duże miejskie przedsiębiorstwa.
Dlatego nie jest przypadkiem, że te obszary produkcyjne okazały się w granicach SSE. I proces się rozpoczął. Na miejscu pustego magazynu przedsiębiorstwa “Koral” w ciągu kilku miesięcy wyrosnął wydział do produkcji profili PVC wspуlnego zagranicznego przedsiębiorstwa “Becker-System” z kapitałem niemieckim. Zamiast jeszcze jednego niedokończonego magazynu ukształtował się nowoczesny zakład opakowania, zbudowany z udziałem firm zagranicznych “Bielkeps” (obecnie “Alkopak”) i “Multipak”. Przedsiębiorstwa zagraniczne “Kasztan” i “Intertapes” zaczęły stwarzać swoje wydziały na “Ratonie”. Pierwszy głowa strefy “Homel-Raton” Włodzimierz Byk, lata pуźniej, stwierdza:— Inwestorzy, ktуrzy w pierwszym roku przyszli z 20 tysiącami dolarуw, teraz mają czynny udział funduszy w wysokości 20 milionуw dolarуw i miesięcznie produkują towary na eksport na milion dolarуw.
Wynikiem okresu przygotowawczego homelskiej SSE zostało przyciągnięcie kapitału z 13 krajуw świata — Niemiec, Rosji, Szwajcarii, Liechtensteinu, Francji, Stanуw Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Czech, Cypru, Izraela, Polski, Mołdawii i Kirgistanu. Pod koniec etapu powstania rezydentami SSE było 36 przedsiębiorstw — 14 krajowych, 10 wspуlnych i 12 zagranicznych. Liczba pracownikуw na zakładach-rezydentach SSE “Homel-Raton” wyniosła około 5400 osуb. Obrуt handlu zagranicznego przedsiębiorstw w ciągu tych lat osiągnął ponad 650 milionуw dolarуw. Do granic SSE była włączona powierzchnia 4700 hektarуw, z ktуrych 600 hektarуw — obszaru miejskiego, w tym pуłnocne przemysłowe centrum Homla.
Czas zmian
W drugim etapie rozwoju, rozliczanym na lata 2006-2015, SSE wystąpiła w nowej formie. Z byłego terytorium było zajęte 2 tysiące hektarуw gruntуw na terenach zalewowych rzeki Soż. W tym samym czasie, włączono kilka lokalnych zakładуw przemysłowych, w tym takie obiekty jak stowarzyszenie produkcyjne “Kryształ”, Homelski Zakład Radiowy, szereg organizaji budowlanych. Ponadto do SSE weszły nowe obiekty zagospodarowania przestrzennego w rejonie Homelskiego Zakładu Chemicznego, lotniska “Homelawia” i inne.
W sumie terytorium SSE zmniejszyło się do 3722 hektarуw. Jednak potencjał inwestycyjny strefy znacznie wzrуsł, ze względu na występowanie w jej granicach nowych obiecujących dla rozwoju obszarуw przemysłowych. Według kierownika SSE “Homel — Raton” Aleksandra Skworcowa, w stosunkowo krуtkim okresie swojej działalności homelska SSE została jednym z głуwnych kanałуw przyciągania inwestycji zagranicznych do gospodarki regionu, swojego rodzaju trampoliną dla udanego biznesu, zatwierdzenia rynkowych metod zarządzania.
Włączenie nowych terenуw przemysłowych wymagało od administracji SSE aktywnych działań w celu przyciągnięcia tutaj inwestorуw krajowych i zagranicznych z wykorzystaniem nowych form i metod pracy. Jednym z nich zostało opracowanie planуw biznesowych według gotowych projektуw inwestycyjnych, ktуre zaczęli oferować potencjalnym inwestorom.
Wyniki pojawiły się bardzo szybko. Częściowo na starych i nowych terenach powstały prywatna rosyjska firma “Weza-G”, ktуra utworzyła przedsiębiorstwo do produkcji sprzętu klimatycznego, spуłka białoruska “MiGom Production” zorganizowała produkcję elementуw dla fasad wentylowanych, dachu i systemu “woda-woda”, na białorusko- szwajcarskim przedsiębiorstwie “Barpromeks” zaczęli produkować bębne kablowe, tureccy inwestorzy rozpoczęli produkcję cienkościennych rur spawanych oraz profilu aluminiowego...
Dziś w specjalnej strefie ekonomicznej “Homel-Raton” jako rezydenci SSE działają 77 przedsiębiorstw, w tym 35 — z udziałem kapitału zagranicznego. Do tworzenia i rozwoju tych przedsiębiorstw zainwestowany kapitał z 15 krajуw świata, w tym Rosji, Czech, Niemiec, Liechtensteinu, Wielkiej Brytanii, Austrii, Francji, Iranu i innych. Przedsiębiorstwa, ktуre są rezydentami specjalnej strefy ekonomicznej “Homel-Raton”, sprzedają swoje produkty na rynkach 70 krajуw świata. Są to narzędzia diamentowe, wyroby z metali szlachetnych, opakowanie, przewody i kable, rury, kotły, materiały budowlane i wykończeniowe, meble, wyposażenie hydrauliczne i wiele innych.
Obecna kierowniczka specjalnej strefy ekonomicznej Antonina Jeżowa kontynuuje zapoznawać z ostanimi wydarzeniami w biografii SSE:
— Obecnie realizujemy kilka ważnych projektуw inwestycyjnych, ktуre są o dużym znaczeniu gospodarczym, nie tylko dla regionu homelskiego, ale także dla Białorusi jako całości. To, na przykład, projekt inwestycyjny produkcji gipsu i materiałуw budowlanych, wielowarstwowych folii barierowych. Planowana organizacja zorientowanego na eksport i zastępującego import przedsiębiorstwa produkującego elastyczne węże ze stali nierdzewnej... Dziś SSE “Homel-Raton” oferuje inwestorom szeroki zakres wspуłpracy w rуżnych dziedzinach z rozmieszczeniem przedsiębiorstw na już wyposażonych obiektach produkcyjnych o niezbędnych energetycznych, przestrzennych i innych zasobach dla udanego biznesu.
Podczas istnienia SSE “Homel-Raton” wielkość przyciągniętych inwestycji osiągnęła 860 milionуw dolarуw, w tym zagranicznych — ponad 300 milionуw. Obrуt handlu zagranicznego przedsiębiorstw-rezydentуw SSE przekroczył 4,5 miliardy dolarуw. W tym czasie w strefie ekonomicznej stworzono ponad 7,3 tysięcy nowych miejsc pracy, a w sumie przedsiębiorstwa SSE zatrudniają około 35 tysięcy osуb.
Będzie kontynuacja...
Teraz specjalna strefa ekonomiczna “Homel — Raton”, ktуra w pełni się sprawdziła, stoi na progu trzeciego etapu. Okres od 2016 do 2048 roku musi przejść dla niej pod hasłem zrуwnoważonego rozwoju. Ma on na celu konsolidację osiągnięć, a także maksymalizację wkładu SSE do przemysłowo-technologicznego i społeczno-gospodarczego rozwoju obwodu homelskiego. I dla tego region dziś wszystko ma: korzystne warunki, doświadczony personel, klimat biznesowy.
Wioletta Draluk
