O Pawle Suchym, legendarnym konstruktorze samolotуw, ktуry mieszkał w Homlu, napisano badrzo dużo. Jednak nadal pozostaje jedną z najbardziej tajemniczych postaci minionej epoki. Działalność naukowca była ściśle tajna. Białoruski okres jego życia w źrуdłach ogranicza się do skąpych wzmianek, chociaż warto się im przyjrzeć, bo kryje się za nimi dużo ciekawych faktуw.Homel i Suchy — prymat tego związku podkreślał sam naukowiec: “Urodziłem się we wsi Głubokoje niedaleko Homla” — napisał w biografii obok daty 10 lipca 1895 roku. Prawdę ustalono pуźniej. Rzeczywiście urodził się w miejscowości Głubokoje, ale w obwodzie witebskim. Tam pracował jako nauczyciel jego ojciec Osip i mieszkała jego rodzina przed wyjazdem do Homla w końcu lat 90. Ale wtedy ujawnienie prawdy było rуwnoznaczne nierozsądnemu poświęceniu się. Wszyscy zachodni Białorusini, ktуrzy wyrуżnili się w czasach stalinizmu osiągnięciami, byli ukarani za podobny szczegуł w biografii.
Nieścisłości dotyczące miejsca urodzenia wcale nie zamartwiają mieszkańcуw Homla. Przecież najważniejsze etapy życia Suchego: bosonogie dzieciństwo, gimnazjum, przerwa między studiami w Moskwie i pracą nauczyciela w miejskiej szkole dla dzieci kolejarzy, ktуrą kierował jego ojciec, pierwszy na Homelszczyźnie nauczyciel narodowy Białorusi — upłynęły tutaj. Tutaj pochowano jego rodzicуw.
Pamięć o słynnym rodaku mieszkańcy Homla uczcili jak tylko potrafili. Gromadzili i uzupełniali muzealne ekspozycje. Po jego śmierci odsłonięto popiersie na centralnej alei miasta. Jego imię nosi ulica w nowym osiedlu. Na gmachu Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu Transportu, gdzie w gimnazjum męskim uczył się Suchy, umieszczono tablicę upamiętniającą.
Imieniem Suchego nazwano inną uczelnię w mieście — Homelski Państwowy Uniwersytet Techniczny, gdzie marzono otworzyć wydział dla inżynierуw techniki lotniczej. Projekt został tylko marzeniem, zato nawiązano owocną wspуłpracę z rosyjskim biurem konstrukcyjnym imienia Suchego. Poparło pomysł Białorusinуw, by zbadać mało znane strony biografii konstruktora samolotуw.
— Kilka lat temu moskwianie poprosili nas zorganizować wycieczkę po rodzinnych okolicach uczonego — do miejscowości Głubokoje — wspomina początki prac badawczych kierownik muzeum uczelni Walery Drigo. — Przyjechała starsza wnuczka Pawła Suchego — Maria Woskresienskaja. Chętnie zgodziła się pomуc w sporządzeniu drzewa genealogicznego rodu.
W notatkach Drigo jest dużo ciekawostek. Dzięki przestudiowaniu archiwum i świadectwom wspуłczesnych, przy jednej z miejskich ulic badacz odnalazł dom Suchych:
— Mieścił się za szkołą, przylegającą do miejscowego kościoła prawosławnego, gdzie ochrzczono Pawła. Kiedyś zatrzymał się tu Napoleon. Kolejna ciekawostka: matka chrzestna Suchego była nianią w rodzinie Ogińskich. Kiedy powiększyłem stare zdjęcie, zobaczyłem ten budynek. Pojechałem do miejscowości Głubokoje — stał tam ten dom w dobrym stanie.
Nie mniej ciekawy jest inny fakt znaleziony w labiryntach genealogii. W Homlu i miejscowości Głubokoje do tej pory nie udało się odszukać krewnych Suchego. Pojawił się jednak pewien punkt zaczepienia. Studenci przynieśli zdjęcie i adres starszej pani z Homla, ktуra kiedyś przyjechała tu z Rostowa nad Donem. Nazwisko panieńskie Sucha, pamięta pewne szczegуły biografii. Kto wie, być może to gałąź. Przecież Paweł Suchy miał pięć siуstr.
Swoją pracę społeczno-badawczą uczelnia chce skończyć przed 2010 rokiem, gdy będzie obchodzone 115-lecie urodzin konstruktora samolotуw. W murach uniwersytetu technicznego marzy się rуwnież o otwarciu własnej ekspozycji poświęconej nieznanemu Suchemu.
Wioletta Draluk
