Ідэя, якая дазволіць сумесна падарожнічаць пажылым людзям і моладзі, узнікла некалькі гадоў таму, але з’явіўся праект толькі ў верасні
З 34-гадовай Марыяй Мунцян сустракаюся ў кафэ ў цэнтры Мінска. Яна адразу дастае смартфон, каб падзяліцца фатаграфіямі. На іх нейкія дамы абдымаюцца на фоне невядомай мне славутасці.
— Гэта Адэльгейда Мікалаеўна. Ёй 76 гадоў. Зараз пенсіянерка. Побач — валанцёр Кацярына Іванова. Ёй 33. Працуе ў хуткай дапамозе. Разам яны адправіліся ў каляднае падарожжа ў Гданьск, Польшчу, — Марыя ўводзіць у курс справы, хто ёсць хто.
Зараз гэтыя дзве вандроўніцы — сяброўкі. Да падарожжа адзін аднаго нават не ведалі. Пазнаёміў іх сацыяльны праект «Пенсія. Неба. Самалёт», ініцыятарам стварэння якога і стала Марыя Мунцян.
— Ідэя, якая дазволіць сумесна падарожнічаць пажылым людзям і моладзі, узнікла некалькі гадоў таму. А пачала яна рэалізоўвацца толькі з мінулага верасня, — узгадвае Марыя. — Як усё было. Мне на той момант споўнілася 32 гады. Я — маці трох дзяцей. Сем гадоў сядзела дома. Адчувала сябе сацыяльна ізаляванай. І тут піша знаёмая сям’я з Нарвегіі: «Бяры старэйшую дачку, прыязджай». Хм, чаму б і не?
Тая паездка паказала Марыі, што падарожнічаць няцяжка, ды і не так ужо дорага, калі падысці да справы з розумам. Яна працягвае:
— Яркім момантам стаў паход у горы, дзе мы ўбачылі пару пенсіянераў са скандынаўскімі палкамі ў руках. Яны зараджалі пазітывам! Але як толькі вярнуліся на радзіму і ўжо ехалі са Смаргоні на Мінск ад бацькоў на электрычцы, я ўбачыла іншыя твары старых: быццам за спіной цягнуць мех бульбы. «Трэба выпраўляць становішча», — вырашыла я.
Першая спроба пагаварыць са знаёмымі пажылымі людзьмі не мела поспеху. Аказалася, што бар'ер перад падарожжамі — не ў грашах, а хутчэй, у псіхалогіі. Як ім даказаць, што здаровая сітуацыя — гэта не ахвяраваць сабой, быць шчаслівым? Перастала аб гэтым думаць… Паўгода таму сяброўка нагадала аб ранейшай задуме. Перш за ўсё Марыя напісала ў сацыяльнай сетцы Facebook: «Каму будзе цікава?»
І панесліся каментарыі: «Класная ідэя!» Марыя Мунцян падала заяўку на рэспубліканскі конкурс сацыяльных праектаў Social Weekend. І прайшла ў фінал. Гаворыць, конкурс вельмі дапамог у рэалізацыі задумкі. Перад ім яна адправілася ў першае падарожжа, сутнасць якога — пазнаёміць пенсіянера з новай краінай, ды і самой на яе паглядзець. Адкуль браць грошы? Дапамог дырэктар адной сялянска-фермерскай гаспадаркі. Выдзеліў 200 рублёў. Іх хапіла на квіткі на самалёт для 72-гадовага пенсіянера Аляксандра — бацькі сяброўкі і Марыі, якая выступала ў ролі валанцёра. Ужо 20 верасня яны вылецелі на 4 дні ў Стакгольм. З сабой — таксама 200 рублёў, віза, якую дапамагла зрабіць за свае грошы знаёмая, гарбата, кава, арэхі, сухафрукты, аўсянка. Галоўнае — трапіць у бясплатныя музеі, пагуляць па горадзе. А дзе жылі? Праз сайт каўчсёрфінга (прадастаўленне начлегу падчас падарожжаў) знайшлі студэнта Стакгольмскага ўніверсітэта, які даў месца ў сваім пакоі, увесь час суправаджаў гасцей.
— Гэты хлопец нават вывучыў нашую «Купалінку», — паказвае відэа Марыя. — Дзядзуля пабачыў Швецыю, я пагутарыла з гэтым сталым, мудрым чалавекам. Усё гэта добры прыклад для будучых пакаленняў: павага да старых, якімі мы таксама будзем.
Пытаюся, ці не страшна было ехаць з пажылым чалавекам? Раптам здароўе падвяло б. Па-першае, ёсць страхоўка. Па-другое, усе гэтыя пытанні загадзя з дзядулем абмеркавалі. А потым што было? З’явілася галоўнае — сайт, у каманду прыйшлі шэсць валанцёраў — настаўнікі, урачы, студэнты, якія вывучаюць мовы.
— Пасля конкурсу праектаў да нас сталі звяртацца пенсіянеры. Жадаючых ужо 30 чалавек: з іх 4 дзядулі, яшчэ 2 чалавекі гатовыя самі аплачваць паездку, толькі быў бы кампаньён. Многія, мяркую, думалі, што мы «на халяву» даём падарожжа. Ад гэтай ілюзіі спрабуем людзей пазбавіць, — тлумачыць Марыя. — Таму просім рабіць візы самім — трэба ўносіць які-ніякі свой уклад. А ўжо спонсары аплацяць паездку, дадуць падарункі для сустракаючага боку. Важная матывацыя — убачыць свет, а не скарыстацца намі.
Добрым прыкладам, калі чалавек разумее, што адправіць у фактычна бясплатнае падарожжа, выканаць мару іншага — гэта няпроста, стала 76-гадовая Адэльгейда Мікалаеўна. Яна да гэтага часу вядзе актыўны лад жыцця, але ніколі да паездкі ў Гданьск не была за межамі СССР.
— Памятаю, тэлефануе: «Тата шмат падарожнічаў, прывозіў паштоўкі з розных краін «для дачкі Адачкі». А я ўсё працавала…» Яна не ведала, як рабіць візу, купляць квіткі і іншае, — з сумам усміхаецца Марыя. — А наша валанцёр думала, як сустрэць навагоднія канікулы. Пазнаёміліся. Пасля сумеснай паездкі Каця заявіла: «Ада Мікалаеўна — партнёр мары!» Абедзве спартыўныя, вясёлыя, абышлі ў Гданьску ўсё, што можна. Каця навучыла пенсіянерку карыстацца электроннай поштай, а яшчэ тая загарэлася вывучаць англійскую мову.
Камандзе Марыі Мунцян, якая стала фіналістам конкурсу праектаў, вылучылі сродкі на шэраг падарожжаў і 15 гадзін юрыдычнай дапамогі. Цяпер яны займаюцца вызначэннем статусу праекта, прапісваннем абавязкаў і правоў, пошукам прымаючых бакоў. Вядома, плануюць наступныя паездкі: у лютым, напрыклад, будуць рымскія канікулы. Чакае гасцей наша суайчынніца, якая вучыцца ў Каталіцкім універсітэце.
alinakasel@gmail.com
Фота з архіва герояў
