Чамусьцi ўсё, што ён робiць людзям добрага, не застаецца ў памяцi Святаслава Вольчына, як усё роўна правальваецца некуды ў нябыт. Толькi адзiн учынак назаўсёды ўрэзаўся ў памяць. I калi цяжка на душы, калi нешта не ладзiцца ў жыццi, яму адразу прыходзiць на памяць адна жанчына з дзiцём, i ў вушах чуецца выразна, як i тады, яе даволi адчайны, надрыўны, з прымессю плачу голас:
— Назавiце iмя сваё!..
Было гэта не так даўно, як цяпер любяць казаць, у шчаслiвыя застойныя гады, калi як быццам усе былi багатыя i шчаслiвыя. У той дзень i Святаслаў быў ледзь не самы шчаслiвы чалавек. Перад гэтым у касе папярэдняга продажу ўдалося, як тады казалi, дастаць бiлет на аўтобус у Полацк. I Святаслаў быў апошнi шчаслiвец. Тым, хто стаяў за iм, бiлетаў ужо не хапiла. А ў дзень ягонага ад’езду ўдалося купiць каўбасы i нават апельсiнаў дочкам. I таму яму было страшэнна радасна на душы, што не прапала дарэмна доўгае стаянне ў чэргах i што ў намечаны час прыедзе дамоў, ды яшчэ з гасцiнцамi.
У такiм шчаслiвым настроi Святаслаў i прыйшоў на аўтастанцыю. Прыйшоў загадзя з нейкiм трывожным страхам, што можа сарвацца па нейкай прычыне рэйс цi, не дай бог, запознiцца.
Быў лiпень. Стаяла нясцерпная гарачыня. Духата. I людзей на пероне процьма, таўкатня, нейкая надрыўная гамана, крыкi.
Святаслававага аўтобуса яшчэ не было, а людзей на прыпынку стаяла вельмi шмат. Ясна, што шчаслiўцаў з бiлетамi было яўна палавiна. Як “абiлечаны”, ён не захацеў працiскацца ў натоўп, стаў ззаду, дзе было крыху вальней.
I раптам недалёка за яго спiнай пачуўся надрыўны, з плачам крык дзiцяцi.
— Мама, ма-а-а-мачка! Хачу да бабу-у-у-лi!
— Што, я цябе на сабе панясу? Хiба не бачыш, колькi людзей! – адразу ў адказ пачуўся iстэрычны крык жанчыны. – Паедзем назад!
А хлопчык усё мацней плакаў, прасiўся да бабулi. Святаслаў чуў, як жанчына пляснула дзiця некалькi разоў па шчацэ, i той заплакаў, залямантаваў яшчэ мацней. Святаслаў прымусiў сябе нейкi момант не звяртаць увагi, як i ўсе, што былi вакол, на гэту непрыемную для ўсiх сцэну. Але калi жанчына ўдарыла дзiця зноў i тое закрычала яшчэ больш адчайна, роспачна, ён не вытрымаў, працiснуўся на голас, бо нiколi не вытрым-лiваў, калi хто плача, асаблiва дзiця. Перад лаўкай, на самым краёчку якой нейкiм чынам удалося прыткнуцца i сесцi светлавалосай, у лёгкай паркалёвай сукенцы жанчыне, стаялi два даволi ладныя клункi, на адным з якiх сядзеў хлопчык гадоў сямi i плакаў.
— Навошта вы б’яце дзiця? – цяпер недалiкатна запытаў Святаслаў.
— А што я магу зрабiць? Бiлетаў няма. Самой хоць пад колы кладзiся. А тут ён яшчэ: да бабулi, да бабулi.
I жанчына сама заплакала ледзь не наўзрыд.
— Ну не плачце, — ужо мякчэй, далiкатней сказаў Святаслаў. – Можа, як-небудзь удасца яшчэ сесцi.
— Удасца! – скрозь слёзы злосна ўсмiхнулася жанчына. – Мы з самага ранку ўжо тут. Тры аўтобусы пайшлi на Полацк. А мы як тырчэлi, так i тырчым.
I жанчына зноў гаротна заплакала, абхапiўшы галаву рукамi. А потым, зыркнуўшы на Святаслава неяк нядобра, як усё роўна ён быў у нечым вiнаваты, дадала:
— З самага Днепрапятроўска едзем цэлых двое сутак. А людзей, самi бачыце, колькi! Ледзь не ўсю дарогу стаялi. I ўсё праз яго, — ужо гэтак жа злосна, як i на Святаслава, блiснула вачыма на малога. – Заладзiў: да бабулi, да бабулi. А як дабрацца да той бабулi? I я, дурная, паслухалася.
Крыху супакоiўшыся, жанчына сказала, што едзе да мацi ў Себеж. У Полацку жыве яе сястра, там i збiраецца пераначаваць, а назаўтра ўжо дабiрацца на сваю радзiму.
Хлопчык, як бы адчуўшы Святаслававу спагаду да яго, а мо i нейкую падтрымку, раптоўна заплакаў гучней:
— Мамачка, паедзем. Паедзем да бабулi... Мамачка.
— Едзь! Ну едзь! Бачыш, як мы едзем, — раптоўна ўскочыўшы са свайго месца, скрозь плач закрычала жанчына i зноў ударыла па шчацэ хлопчыка. Той ускрыкнуў, ускочыў з клунка i хацеў некуды ўцякаць. Але жанчына паспела схапiць яго за руку.
У Святаслава кальнула ў пяты. Чамусьцi, калi ён бачыць, што некаму балiць, яму заўсёды коле ў пяты.
— Пачакайце, пачакайце. Я журналiст. Я, можа, i дапамагу вам, — мiжволi смела схапiў Святаслаў жанчыну за руку.
Жанчына з недаверам, i як яму здалося, са страхам зiрнула на Святаслава. Ён зразумеў, што жанчына i сапраўды яго баiцца, не верыць. I ён хуценька дастаў з нагруднай кiшэнi свой журналiсцкi бiлет, паказаў ёй. Убачыўшы дакумент, жанчына крыху супакоiлася.
— Нiкуды адсюль не iдзiце. Я пастараюся вам дапамагчы, — ужо на хаду сказаў Святаслаў i подбегам накiраваўся ў будынак вакзала.
Нi ў касах, нi ў дзяжурнага вакзала ён не знайшоў дапамогi. Дабраўся да начальнiка вакзала, ведаючы, што ў таго заўсёды ёсць бронь. Але i тут не пашанцавала. Начальнiка не было на месцы. Бегам, прадзiраючыся праз натоўп, iмчаўся да аўтобуснага прыпынку, ведаючы, што па часе пасадка павiнна быць у самым разгары. Ён аж задыхаўся ад думкi, што жанчына можа палiчыць яго за падманшчыка, аферыста цi больш таго.
Жанчыну, i праўда, заспеў ужо з клункамi ў руках. Яна не плакала, не плакаў i хлопчык. На iх тварах быў цень нейкай абыякавасцi, бязвыхаднасцi.
— Iдзiце садзiцца, — выпалiў ён. – Вось бiлет! Мой.
Жанчына аж акамянела. Нейкiм дзiўным позiркам уставiлася ў Святаслава, нiбы стараючыся зазiрнуць у душу. Потым паўшэптам перапытала:
— Ваш?.. А вы?..
— Я тут усё ведаю, я i на спадарожных дабяруся, — i не чакаючы згоды жанчыны, уклаў у далонь ёй бiлет i, узяўшы клункi, першы пайшоў да аўтобусных дзвярэй, якiя вось-вось гатовы былi зачынiцца. У дзвярах жанчына запынiлася, спрабуючы расшпiлiць сумачку, вiдаць, каб заплацiць за бiлет, але Святаслаў прапусцiў уперад хлопчыка, паставiў на прыступкi сумкi i амаль сiлай упiхнуў жанчыну ў салон.
Аўтобус яшчэ крыху затрымаўся, бо нехта з безбiлетнiкаў адчайна хацеў убiцца ў яго, але шафёр, даволi малады хлопец, не дазволiў.
У Святаслававым бiлеце было пазначана i месца. I ён убачыў праз акно аўтобуса, што жанчына хоць i з цяжкасцю, але працiскаецца да яго.
I калi аўтобус ужо адправiўся, у адчыненым акне паказалася галава жанчыны, i Святаслаў пачуў яе радасны, вельмi цёплы, поўны слёз голас: “Назавiце iмя сваё!”
— Бог назаве! – крыкнуў Святаслаў наўздагон аўтобусу i ледзь не заплакаў сам ад нейкай лёгкасцi на душы, нейкай раней не адчуванай радасцi.
У той дзень яму пашчасцiла. Ён удала сеў на спадарожную машыну i шчаслiва даехаў да свайго Полацка...
