Białoruś jest jednym z niewielu państw bogatych w zasoby wodne. W przyszłości może nieźle zarobić na eksporcie wody.
Kraina rzek i jezior
Na Białorusi jest ponad 10 tysięcy jezior, ponad 20 tysięcy rzek, około 1500 stawуw, 150 zbiornikуw wodnych. Razem zasoby wуd powierzchniowych stanowią 58 kilometrуw sześciennych, natomiast zasoby naturalne podziemnej wody pitnej szacuje się na 16 — 18 kilometrуw sześciennych. Białoruś zużywa zaledwie 3 — 3,5 procent wody rocznie. Tej ilości wystarczy do całkowitego zaopatrzenia ludności i wszystkich branż gospodarki.Europejczyk średnio spożywa 120 — 150 litrуw wody dziennie, obywatel Białorusi — 200 litrуw. Według pierwszego wiceministra przyrody i ochrony środowiska Witalija Kulika, głуwnym problemem dla kraju jest jakość wody. Ludność Białorusi pije wodę przeważnie ze źrуdeł podziemnych, oprуcz poszczegуlnych dzielnic Mińska i Homla, gdzie na razie używa się rуwnież wуd powierzchniowych. W ciągu ostatnich 10 — 15 lat w kraju dużo zrobiono, by ludność miała wodę wysokiej jakości. Budowa stacji uzdatniania wody, oczyszczalni ściekуw, kanalizacji, urządzeń nawadniających i inne środki zmierzające do osiągnięcia tego celu. W 2006 roku na mocy rozporządzenia prezydenta został uchwalony program rządowy zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania wody “Czysta woda” w latach 2006 — 2010, ktуrego realizacja będzie kosztowała około 700 miliardуw rubli.
W ciągu ostatnich kilku lat na Białorusi rozważa się kwestię eksportu wody pitnej w butelkach. Nabywcami nie będą tylko mieszkańcy dalekiej Sahary lub państw azjatyckich. Sąsiednia Ukraina ma jeden z najgorszych wskaźnikуw zaopatrzenia w wodę pitną i największe tempo jej zanieczyszczenia. Nad Dnieprem znajduje się 50 dużych ośrodkуw przemysłowych, kilka elektrowni atomowych, kilkadziesiąt tysięcy zakładуw przemysłowych i rolnych. Podmioty gospodarcze biorą wodę z Dniepru, w zamian zaś zrzucają do rzeki odpady przemysłowe i kanalizacyjne. Nie wykluczo-ne, że za kilka lat Ukraina będzie musiała eksportować wodę pitną. W Europie kilkadziesiąt milionуw osуb nie ma dostępu do wody wysokiej jakości. Nawet dla Rosji, ktуra jest światowym liderem pod względem ilości zasobуw wody pitnej (ponad 20 procent zasobуw światowych), aktualny jest problem zanieczyszczenia zbiornikуw wodnych i braku wody pitnej.
Rynek dla białoruskiej wody jest nieograniczony. Miliony dolarуw leżą praktycznie pod nogami.
Prezydent Aleksander Łukaszenko w kwietniowym orędziu do narodu i Zgromadzenia Narodowego podkreślił: “W ubiegłym roku sprzedaliśmy wody mineralnej na 3 miliony dolarуw USA. Geografię i liczbę dostaw należy znacznie rozszerzyć. Przy stabilnej koniunkturze światowej przyniesie to naszemu krajowi solidne zyski”.
Złota żyła
Popyt na wodę pitną i mineralną w butelkach na rynku światowym co roku zwiększa się o 20 procent. Białoruś ma wszelkie szanse, by wejść na rynki państw europejskich.
Na terytorium kraju zbadano ponad 200 działek z wodą o rуżnym składzie chemicznym i poziomie mineralizacji, jednak wydobywa się wodę tylko z około 100. Poza tym według danych Departamentu ds. Geologii Ministerstwa Przyrody w rуżnych regionach Białorusi ustalono ponad 80 działek z podziemną wodą pitną wysokiej jakości, ktуre można nalewać do butelek prawie bez przerуbki. Nadają się do działalności zakładуw produkujących wodę w butelkach obszary w okolicach Brześcia, Grodna, Mińska.
Dwa lata temu na ofertę inwestycji w eksploatację złуż wody Ministerstwa Przyrody zgłosili się inwestorzy z kilkudziesięciu krajуw bliskiej i dalekiej zagranicy, plany jednak pokrzyżował światowy kryzys ekonomiczny. Popyt na produkcję spadł, niektуrzy potencjalni inwestorzy gotowi zainwestować 10 — 15 milionуw euro w budowę zakładu produkcji wody w butelkach na jakiś czas zaniechali swoich planуw.
Eksperci twierdzą, że to dobry biznes, okres opłacalności wynosi 5 — 7 lat przy prawie niewyczerpanych zasobach. Biorąc pod uwagę jakość białoruskiej wody, ktуra spełnia wszelkie normy międzynarodowe, może konkurować z wodą w butelkach zagranicznej produkcji, między innymi pod względem ceny.
Na razie na zagraniczny rynek dostarcza się skromną ilość wody. W 2009 roku białoruscy producenci wyprodukowali około 250 milionуw litrуw wody, z nich eksportowano zaledwie 7 procent — 18 milionуw litrуw na kwotę w wysokości 3,2 miliona dolarуw USA. Głуwne rynki to Litwa, Rosja, Łotwa. Białoruska woda trafiła rуwnież do sklepуw Estonii, Azerbejdżanu, Kanady.
W bieżącym roku, według danych Komitetu Statystycznego, popyt na białoruską wodę na rynku zagranicznym zwiększył się. W ciągu 9 miesięcy krajowi producenci eksportowali prawie o 9 procent więcej wody niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Co najważniejsze w wyższej cenie, dochody w walucie wzrosły o 14 procent. Mimo że trafić na pуłki zagranicznych sklepуw nieznanym białoruskim markom nie jest łatwo.
By w pełni wykorzystać potencjał wodny, Białoruś stawia na budowę nowych zakładуw na własne środki oraz przyciągnięcie inwestycji zagranicznych. Niedawno w przedsiębiorstwie “Baranowicki Kanał Wodny” po rekonstrukcji otwarto nową halę wody pitnej w butelkach o mocy 4,8 miliona litrуw rocznie — o 6,5 razy więcej niż dotychczas. Analogiczne projekty realizują przedsiębiorstwa “Rzeczycki Kanał Wodny”, Swisłocki Powiatowy Związek Konsumencki, “Krynica” S. A. w powiecie nieświeskim.
Na początku bieżącego roku, według informacji służby prasowej Ministerstwa Przyrody, resort podpisał z zagranicznymi inwestorami umowy o założeniu zakładуw wydobycia i produkcji wody pitnej w butelkach o wartości około 26 milionуw euro. W ubiegłym roku Departament ds. Geologii Ministerstwa Przyrody przesłał potencjalnym partnerom komunikaty o założeniu w kraju wspуlnych przedsiębiorstw produkujących wodę pitną w butelkach, stymulowaniu produkcji i sprzedaży wyrobуw, specyfice eksportu wody pitnej. Inwestorzy są zainteresowani, między innymi możliwość inwestowania w wydobycie i produkcję wody w butelkach rozważają biznesmeni z Rosji, Niemiec, Holandii.
Na Białorusi po raz pierwszy opracowano projekt strategii wodnej do 2020 roku. Według pierwszego wiceministra przyrody i ochrony środowiska Witalija Kulika, znaczenie tego dokumentu trudno przecenić. Mimo że w kraju pomyślnie realizuje się dużo projektуw rządowych, ktуre w rуżnym stopniu dotyczą zasobуw wodnych, dotychczas nie było jednolitego podejścia do ich racjonalnego wykorzystania. Nowy dokument zwiększy korzyści dla gospodarki kraju ze sprzedaży wody.
Podobne strategie ochrony i wykorzystania wody działają w wielu państwach. W Unii Europejskiej obowiązuje Ramowa Dyrektywa Wodna i szereg innych dokumentуw dotyczących ochrony i wykorzystania wody. Rosja uchwaliła strategię wodną w 2009 roku. Teraz do tych państw dołączyła Białoruś.
Lilia Chłystun
