Адна з самых мілагучных
Паспрабуйце прамовіць некалькі слоў тыпу “пяшчо-о-ота”, “мі-і-іласць”, “натхне-е-енне”, а яшчэ лепш прачытайце верш Рыгора Барадуліна “Матылёк”, і вы ўпэўніцеся ў справядлівасці гэтага сцвярджэння:
Лілею млявы плёс люляе,
З-пад злежаных аблок здалёк
Ляціць, віхлясты і бялявы,
Пялёстак лёгкі — матылёк...
Існуе і навуковае тлумачэнне беларускамоўнай мілагучнасці. Яна абумоўлена ў першую чаргу мяккасцю, якая перадаецца ад суседніх гукаў, вялікай колькасцю адкрытых складоў, наяўнасцю ў мове адметнага санорнага гука “ў”, а таксама падаўжэннем многіх зычных: адцен-н-не, шматгалос-с-е, завугол-л-ле...
Адна з самых багатых
Калі ў літаратурнай беларускай мове налічваецца дзесьці 250—500 тысяч слоў, што таксама досыць унушальна, то ў дыялектнай — каля двух мільёнаў! На тэрыторыі Беларусі існуюць сотні гаворак. Што цікава, часам адрозніваюцца гаворкі не толькі суседніх вёсак, але і двух канцоў адной вёскі. Напрыклад, у пачатку вёскі могуць казаць “шапа”, “пляшка”, “лаўка”, “калодзезь”, а праз некалькі хат — “шафа”, “бутэлька”, “крама”, “студня”.
Адна з самых меладычных
Гэта можна прасачыць па колькасці песень у беларускай мове. Кажуць, ёй няма роўных у свеце ні па разнастайнасці мелодый, ні па іх самабытнасці. Да прыкладу, зборнік песень, запісаных у вёсцы Феліксава Лідскага раёна “Цёплыя вечары ды халодныя ранкі... czyli Сo spiewano w Feliksowie” стаў сапраўднай з’явай у еўрапейскім мастацтве. Нашы народныя песні так уразілі музычных італьянцаў, што яны нават “перахрысцілі” іх у “Песні Атлантыды”.
mila@sb.by