Станіслаў Стома можа ісці ўверх па службовай лесвіцы, але пікам кар`еры лічыць пасаду галоўурача працуючай як часы райбальніцы
ПЭЎНА, вялікае шчасце — жыць і працаваць там, дзе зроблены першыя крокі, дзе «з любой травінкай хочацца сябраваць». Выпускнік Віцебскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта Станіслаў СТОМА ў студэнцкія гады цвёрда вырашыў пасля заканчэння вучобы вярнуцца на родную Шаркаўшчыну. Працаваў рэаніматолагам, загадваў аддзяленнем, быў начмедам цэнтральнай раённай бальніцы. Трынаццаты год узначальвае яе. Патрабавальны да сябе і падначаленых, Станіслаў Тадэвушавіч згуртаваў высокапрафесійны калектыў медыцынскіх работнікаў, які прызнаны лепшым у вобласці, а галоўны ўрач — Чалавекам года Віцебшчыны.
Станіслаў СТОМА
ПААБАПАЛ умытых цёплымі майскімі дажджамі заасфальтаваных дарожак тэрыторыі Шаркаўшчынскай цэнтральнай раённай бальніцы зелянеюць акуратныя газоны, красуюцца пярэстымі пялёсткамі нарцысаў і цюльпанаў дагледжаныя кветнікі. Новы тыповы трохпавярховы корпус прыгожа ўпісаўся ў ціхі куточак райцэнтра. Яшчэ тры гады таму бальніца месцілася ў старых пасляваенных бараках. Зацягвалася будаўніцтва новага корпуса. Вось тут і праявіў характар галоўны ўрач. І не толькі паскорыў завяршэнне доўгабуда, але і дабіўся аснашчэння ўстановы сучасным медыцынскім абсталяваннем і неабходным бытавым інвентаром.
— На пачатку лістапада 2012 года ў нас было ўрачыстае адкрыццё новага корпуса раённай бальніцы, — канстатуе Станіслаў Тадэвушавіч. — Сапраўднае свята! Пасля старых памяшканняў перабрацца ў такі палац, дзе створаны максімальныя ўмовы для прыёму і лячэння пацыентаў! Будоўля была замарожана з-за недахопу сродкаў. Пры падтрымцы Міністэрства аховы здароўя, абласных улад, раённага выканаўчага камітэта фарсіравалі завяршэнне работ. Разам шукалі варыянты вырашэння фінансавых праблем. У аблвыканкаме выкраілі неабходныя сродкі. Да зімовых халадоў паспелі завяршыць унутраную аддзелку і паралельна добраўпарадкоўвалі тэрыторыю. Абсалютна ўсё — абсталяванне і мэблю — закупілі новае. Пасцельныя рэчы, бытавыя прыборы — халадзільнікі, тэлевізары, камп’ютары — новыя.
— Толькі калектыў медперсаналу застаўся той жа.
— Супрацоўнікі бальніцы ад урачоў да санітарак — наш залаты фонд, які фарміраваўся гадамі. Гэта дружны і працавіты калектыў. Ідзеш па бальніцы — і на тварах шчырасць і светласць. Мяккасць і інтэлігентнасць у адносінах паміж сабою і да пацыентаў. Правядуць куды неабходна, патлумачаць, дапамогуць. Гэта можа таму, што тут, у глыбінцы, адзін аднаго добра ведаем. Тут усё на віду.
Створаны максімальныя ўмовы для дыягностыкі і лячэння пацыентаў. Але пры гэтым варта адзначыць, што 70 працэнтаў поспеху ў лячэнні залежыць ад догляду хворага, ад працы сярэдняга медыцынскага персаналу. Калі не будзе добрасумленных працаўнікоў у гэтым звяне, то намаганняў урачоў мала. У нас няма падзелу паміж паліклінікай і стацыянарам. Такое не ўсюды існуе ў раённых бальніцах. Сярод палатнага корпуса размешчаны кабінеты дзіцячай кансультацыі і хірургіі. Нашы ўрачы, што працуюць у паліклініцы, займаюцца і лячэннем стацыянарных хворых. У калідорах паліклінікі ніколі няма чэргаў на прыём.
— Колькі ўрачоў працуе ў бальніцы?
— Разлічана яна на сто ложкаў. Працуе трыццаць шэсць урачоў. У параўнанні з іншымі рэгіёнамі Віцебшчыны, ды і Беларусі, забяспечанасць у нас меншая. Але абласныя спецыялісты пастаянна наладжваюць прыём пацыентаў.
Штогод у калектыў уліваюцца кадры з вышэйшай і сярэдняй спецыяльнай адукацыяй. Загадчык хірургічнага аддзялення Іван Вацлававіч Лаўрыновіч нядаўна адзначыў трыццацігоддзе. Ён — Чалавек года Шаркаўшчынскага раёна. Хірургу Паўлу Генрыхавічу Качану толькі 27 гадоў. Пасля Віцебскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта вярнуўся ў родныя мясціны, дзе галоўным урачом райбальніцы працаваў яго бацька — Генрых Мікалаевіч Качан. А карэнная віцябчанка Аксана Уладзіміраўна Селіванава па размеркаванні прыехала з маленькай дачкой і засталася тут.
У бальніцы створаны ўмовы і для стажыроўкі будучых урачоў і сярэдняга медперсаналу. Тром інтэрнам Віцебскага медуніверсітэта, якія праходзяць у нас спецыялізацыю па тэрапіі, выдзелілі жыллё. Яны выхадцы з нашага раёна. Мы зацікаўлены, каб яны засталіся. Райвыканкам забяспечвае жыллём і выпускнікоў медвучылішчаў.
— Станіслаў Тадэвушавіч, знешняя чысціня і парадак і на бальнічнай тэрыторыі, і ў карпусах характарызуюць высокую культуру. Медыцынскія кабінеты аснашчаны сучаснымі апаратамі і прыборамі. Усё, як у самай прэстыжнай сталічнай клініцы.
— Па многіх параметрах бальніца абсталявана лепш, чым некаторыя сталічныя клінікі. Мы абслугоўваем людзей з захворваннямі, якія звычайна прынята лячыць амбулаторна. Вяскоўцам дабірацца да нас штодзённа дорага. Таму кладзём іх у стацыянар. Некалькі дзён абследуем, ставім дыягназ, прызначаем лячэнне і выпісваем. Вясковы чалавек за гэты час адаптуецца, асвоіць, як прымаць лекі, і пад амбулаторным наглядам работнікаў ФАПа праходзіць лячэнне на месцы.
Усталявалі прыборы для калонаскапіі, відэаэндаскоп — зонд, ці так званы фібрагастраскоп, сучаснае аперацыйнае абсталяванне. Хірургі на месцы выконваюць планавыя аперацыі.
— Асноўныя медпаслугі сфакусіраваны ў райцэнтры. Ці засталіся вясковыя ўстановы аховы здароўя?
— Акрамя кіраўніцтва раённай бальніцай, на мяне ўскладзена і каардынацыя дзейнасці трох амбулаторый у буйных вёсках і сямнаццаці ФАПаў.
Германавіцкая амбулаторыя летась заняла трэцяе месца ў рэспубліцы і першае — на Віцебшчыне. Шмат гадоў кіруе ёю сапраўдны земскі ўрач Аляксандр Маісеевіч Стасевіч. Амбулаторыя размешчана на скрыжаванні дарог. Пацыентам няма неабходнасці па дробных праблемах ехаць у раён. У аграгарадку Лужкі дзейнічае бальніца сястрынскага догляду на сорак ложкаў. Раней яна была разлічана на большую колькасць пацыентаў, але з уводам новага корпуса адпала неабходнасць моцна загружаць Лужкоўскую бальніцу. У райцэнтры сканцэнтравана больш вузкіх спецыялістаў і значна пашыраны спектр аказання медыцынскай дапамогі. У вёсках наладжана пярвічнае аказанне дапамогі. За гады маёй працы галоўным урачом мы ні адзін ФАП не скарацілі. Нават пакінулі там, дзе пражывае ўсяго каля сотні састарэлых сялян.
— Як вам гэта ўдалося?
— Аргументаваў сацыяльнай неабходнасцю. Сотня жыхароў маленькіх вёсачак і хутароў усё жыццё працавала на гэтай зямлі, ім вельмі цяпер патрэбен ФАП. У вобласці мяне падтрымалі, людзі засталіся задаволенымі.
ФАПы планава рамантуем. Урачы тут на выязных прыёмах рэгулярна аглядаюць хворых і даюць кансультацыі. Мы працуем у адной счэпцы. Усе медыцынскія ўстановы раёна камп’ютарызаваны і карткі пацыентаў электронныя.
— Станіслаў Тадэвушавіч, што вам больш па душы: быць адміністратарам ці ўрачом?
— Безумоўна, па стану душы я ўрач. Асэнсавана выбіраў прафесію, хаця ў дзяцінстве мроіў, як і іншыя равеснікі, стаць касманаўтам, лётчыкам. З чатырнаццаці гадоў рос без бацькі, якога ад цяжкай працы ў калгаснай кузні рана не стала. І дзед мой быў лепшы каваль у наваколлі. І я да бацькі забягаў, мяхі раздуваў, трымаў у руках цяжкі молат.
У нашай сям’і падрасталі яшчэ дзве сястры. Пасля смерці бацькі ўсе мужчынскія клопаты ляглі на мае плечы. Па гаспадарцы спраўляўся і ў школе добра вучыўся. Настаўніца хіміі Іза Ісідораўна Хоміч прывіла любоў да прадмета, а фізіку нам даступна выкладаў дырэктар Германавіцкай сярэдняй школы Мікалай Мікалаевіч Жураў. Пасля атрымання атэстата дзядзька Станіслаў сагітаваў мяне і яшчэ дваіх сваякоў паступаць ва Уфімскае вышэйшае ваеннае вучылішча верталётчыкаў. Экзамены здалі паспяхова, але праз тры тыдні збеглі дамоў. Адчулі, што памыліліся ў выбары прафесіі. Пайшоў у армію. Служыў на Балтыйскім флоце. Вярнуўся дамоў у марской форме, і ў Германавіцкім сельскім клубе стройная дзяўчына запрасіла на танец. Прыглянулася. Пасля двух гадоў сяброўства з Людмілай пажаніліся. Пайшоў на падрыхтоўчыя курсы ў Віцебскі медінстытут. Выкладчыкі цудоўныя. Людміла вучылася ў Віцебскім педінстытуце імя Машэрава. Адным цягніком дамоў дабіраліся. Па гаспадарцы ўпраўляўся: араў соткі, калоў дровы. Дзень гаспадарыў, а на ноч назад у Віцебск вяртаўся. Адсыпаўся ў цягніку, а адпачываў на занятках.
Пасля вучобы мы з Людмілай намерваліся вяртацца толькі дамоў. Тым больш што ў Шаркаўшчынскай райбальніцы патрэбен быў рэаніматолаг. У мяне ўпарты характар, калі што надумаў, ніхто не пераканае. Інтэрнатуру прайшоў у Наваполацку, дзе адначасова ўладкаваўся на станцыю хуткай дапамогі. Шэсць гадоў крочыў да сваёй мэты стаць урачом і вельмі даражу дыпломам. Да нас прыязджаюць маладыя спецыялісты, і некаторыя адразу просяць адмацаванне. Свой дыплом не цэняць. Такім у медыцыне няма чаго рабіць. Імкнуцца да вялікіх грошай у фірмах па рэалізацыі медпрэпаратаў. Губляюць прафесіяналізм, ляцяць у горад і там раствараюцца. Атрымліваецца, што выпускаюць тысячы спецыялістаў, а на месцы іх не стае. У медыцыне застаюцца тыя, для каго галоўнае — маральныя прынцыпы клятвы Гіпакрата, дзе ў прыватнасці сказана, «...у які б дом я не ўвайшоў, я ўвайду туды дзеля карысці хворага».
— Калі вас прызначалі галоўным урачом раённай бальніцы, не хваляваліся, што згубіце навыкі спецыялізацыі?
— Да гэтага я працаваў ужо начмедам і ўрачом заставаўся. У вялікай клініцы кіраўнік займаецца толькі адміністраваннем, а я маю магчымасць працягваць лячэбную справу. Асабіста курырую цяжкахворых у рэанімацыі. Імкнуся не адысці ад практычнай медыцыны. Інакш навошта было вучыцца...
Нашы пацыенты ніяк не могуць прызвычаіцца да цудоўных умоў новай бальніцы. Раней і не чулі пра водалячэбніцу, не бачылі лячэбных ванн. Асвойваюць новыя віды працэдур. Дзейнічаюць у нас кабінеты масажу, прыстасаванне для выцягвання спіны і выроўнівання яе, ёсць парафінатэрапія для людзей сталага ўзросту.
— Абноўленая бальніца адрозніваецца ад суседніх?
— Бытавымі ўмовамі і разнастайнасцю метадаў лячэння. З пацыентамі пастаянна гутару пра здаровы лад жыцця. Арганізавалі школу здароўя. Развіваем валеалогію. Тыя, хто любіць зазірнуць у чарку, пабойваюцца мяне. Выцягваем іх з бутэлечнага дна, імкнёмся дапамагчы. Тэстатэрапію праводзіць урач-псіхатэрапеўт. Біч сённяшняй вёскі — алкаголь. Па тэстатэрапіі працуем трэці год. Едуць да нас за вопытам з суседніх раёнаў.
Рэгулярна праводзім комплексны агляд працаздольнага насельніцтва з удзелам розных спецыялістаў. Дыягностыка дазваляе на ранняй стадыі выяўляць захворванні. Найбольш складаныя пытанні па дыягностыцы вырашаем з удзелам вузкіх спецыялістаў абласнога дыягнастычнага цэнтра, куды пацыентаў адвозім сваім транспартам. Імкнёмся максімальна падтрымліваць здароўе хранічнаых хворых, каб не атрымалі інваліднасць, а мелі магчымасць працаваць.
— Станіслаў Тадэвушавіч, пра што вы марыце?
— Кажуць, што кожны чалавек з пэўнага сузор’я. Я не рамантык, а прагматык. І пра планы лепш памаўчу, каб была большая верагоднасць іх здзяйснення.
— Што параілі б міністру аховы здароўя ў першую чаргу?
— Нічога не ламаць у сістэме аховы здароўя. Атрымліваецца, што пастаянна нешта перабудоўваем, перайначваем.
— Вам і зараз паступаюць самыя розныя заманлівыя прапановы з медустаноў. Што вас трымае на Шаркаўшчыне?
— Мая любімая жонка Людміла і медыцына.
Уладзімір СУБАТ, «СГ»
Фота аўтара
