«У наших синоптиков есть данные со спутников»: Белгидромет завершил переоснащение и расширение сети наблюдений

Надвор'е: погляд з зямлі і космасу

Пасля неаднаразовых заўваг Прэзідэнта сіноптыкі прыкметна павысілі дакладнасць прагнозу надвор'я. Аляксандр Лукашэнка, прымаючы з дакладам міністра прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Андрэя Худыка, адзначыў, што сіноптыкі на тры дні даюць абсалютна дакладны прагноз і нават на тыдзень амаль ніколі не памыляюцца. Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што раней крытыкаваў гідраметэаралагічную службу за недастатковую дакладнасць прагнозаў надвор'я і даваў даручэнне выправіць сітуацыю. З тых часоў праведзена каласальная праца. Белгідрамет павялічыў колькасць метэаралагічных станцый, пашырыў радыёлакацыйную сетку, мадэрнізаваў абсталяванне, пашырыў спектр назіранняў... Карэспандэнт «Р» пабывала на сучаснай метэастанцыі ў мінскім мікрараёне Уручча і даведалася, як мадэрнізуецца Белгідрамет.

Метэастанцыя Мінск — гэта сучасны комплекс метэаралагічных і аэралагічных назіранняў у раёне ваеннага гарадка Уручча, уведзены ў эксплуатацыю ў 2018 годзе.

Сваімі вачамі

Перад тым як сімпатычная дзяўчына па тэлевізары раскажа нам, дзе пройдуць дажджы, а дзе выпадзе снег, зроблена велізарная праца. І пачынаецца яна на метэаралагічных станцыях. Тут назіраюць за бягучым станам атмасферы. Шматлікія пагодныя датчыкі фіксуюць цэлы шэраг метэаралагічных параметраў — тэмпературу, атмасферны ціск, вільготнасць, хуткасць і напрамак ветру, стан ападкаў і іх колькасць... Усе звесткі кадзіруюць і адпраўляюць сіноптыкам, якія на іх аснове робяць аналіз існуючай сінаптычнай сітуацыі. У тэорыі як быццам усё зразумела, а што на практыцы?

Тут фіксуецца мноства дадзеных аб надвор'і — ад воблачнасці да колькасці сонечнай радыяцыі.

...За апошнія два гады ў Белгідрамеце было зроблена многае ў плане абсталявання, тэхнічнай мадэрнізацыі і прымянення новых тэхналогій. Адным з крокаў на шляху павышэння дакладнасці прагнозаў стала пашырэнне сеткі метэастанцый. Да прыкладу, метэаралагічная станцыя Мінска. Гэты сучасны комплекс метэа- і аэралагічных назіранняў у раёне ваеннага гарадка Уручча ўведзены ў эксплуатацыю ў 2018 годзе.

На ўваходзе нас сустракае тэхнік-метэаролаг Надзея Анісімава. З размовы з ёй я даведалася, што на станцыі ўпершыню ўкаранёны інтэграваны падыход да функцыянавання розных сетак назірання: прыземных метэаралагічных, актынаметрычных, гідралагічных і аэралагічных. Для правядзення закуплены і ўстаноўлены ўсе неабходныя прыборы і абсталяванне. Метэастанцыя перадае інфармацыю ў анлайн-рэжыме кожныя 10 хвілін па 12 параметрах. Тут фіксуецца мноства дадзеных аб надвор'і — ад воблачнасці да колькасці сонечнай радыяцыі.

Шматлікія пагодныя датчыкі фіксуюць цэлы шэраг метэаралагічных параметраў — тэмпературу, атмасферны ціск, вільготнасць, хуткасць і напрамак ветру, стан ападкаў і іх колькасць.

— Наш комплекс мае самае сучаснае абсталяванне беларускага вытворцы «Пеленг», а таксама сусветна вядомага вытворцы метэаралагічнага абсталявання фінскай кампаніі Vaisala, — распавядае Надзея Анісімава. — Сярод унікальнай тэхнікі — аўтаматычны тэмпературна-ветравы профілемер у мабільнай версіі. Ён на вышыні да тысячы метраў вымярае ключавыя параметры атмасферы.

Такое абсталяванне ў распараджэнні беларускай метэаслужбы аказалася ўпершыню. Яно дазваляе ў рэжыме рэальнага часу весці бесперапынны маніторынг параметраў ветру і тэмпературы ў ніжніх слаях атмасферы для прагназіравання небяспечных метэаралагічных з'яў, правядзення радыяцыйна-экалагічнага маніторынгу ў Мінску і на тэрыторыі БелАЭС.


Дакладна, як у аптэцы

Прыземныя метэаралагічныя назіранні на метэастанцыі вядуцца кругласутачна з дапамогай аўтаматызаванай інфармацыйнай вымяральнай сістэмы. Кожныя тры гадзіны спецыялісты перадаюць сіноптыкам дадзеныя назіранняў за станам, змяненнем і развіццём атмасферных працэсаў.  

— З уводам у эксплуатацыю комплексу аднавілася радыёзандзіраванне атмасферы ў Мінску, якое спынілася ў 1998 годзе з-за рамонту будынка абсерваторыі і дэмантажу абсталявання, — падключаецца да размовы аэролаг Ірына Рэпіна. — Адкрыццё трэцяга пункта зандзіравання ў цэнтры Беларусі (першыя два — у Брэсце і Гомелі. — Заўв. аўт.) дазваляе ахапіць тэмпературна-ветравым зандзіраваннем практычна ўсю тэрыторыю краіны.



Як гэта працуе? Абалонка, запоўненая вадародам, падымае зонд на вышыню да 30 кіламетраў. Ён перадае на Зямлю інфармацыю аб тэмпературы, вільготнасці, ціску, ветры на вышыні. Гэтыя дадзеныя выкарыстоўваюцца для складання больш дакладных прагнозаў. Яны таксама дазволілі пашырыць прысутнасць Беларусі ў міжнароднай сетцы абмену аэралагічнай інфармацыяй.

Капрызы нябеснай канцылярыі

Перамяшчаемся ў Белгідрамет. Менавіта сюды сцякаюцца дадзеныя з усіх метэастанцый краіны. Адсюль жа інфармацыя адпраўляецца спажыўцам. Праца многіх з іх — супрацоўнікаў МНС, энергетыкаў, электрыкаў, фермераў, ды і ўсіх вадзіцеляў, — вельмі залежыць ад метэапрагнозаў.



Калі ў адрас Белгідрамета пачалі паступаць заўвагі на дрэнны прагноз, у ведамстве ў 2017 годзе распрацавалі план мерапрыемстваў (дарожную карту),  у які прапісалі далейшыя крокі па павышэнні якасці прагнозаў на бліжэйшыя гады. У 2020-м Мінпрыроды завяршыла рэалізацыю дарожнай карты па ўдасканаленні прагназіравання надвор'я на кароткатэрміновую і сярэднетэрміновую перспектывы.


Намеснік начальніка службы метэаралагічных прагнозаў Таццяна Чатырко — аб праведзенай працы па ўдасканаленні гідраметэаралагічнай службы:

— За апошнія тры гады ў нас значна пашырылася сетка прыземных метэаралагічных назіранняў. Калі ў 2017 годзе была 51 метэастанцыя, то сёння іх ужо 67. Чым гушчэйшая сетка, тым больш ясная карціна ў сіноптыка перад вачамі. Значна пашырылася і радыёлакацыйная сетка. Сёння ў нашым распараджэнні пяць сучасных метэаралагічных радыёлакатараў — у Брэсце, Віцебску, Гомелі, Гродне і Мінску. Для параўнання: у 2017 годзе іх было ўсяго тры. Што гэта дае? Мы можам выявіць неспрыяльныя метэаралагічныя з'явы яшчэ на подступах да тэрыторыі нашай краіны і своечасова скласці папярэджанне. У нас таксама заключаны пагадненні аб супрацоўніцтве з некаторымі сумежнымі дзяржавамі па абмене дадзенымі. Напрыклад, сумесна з расійскімі калегамі распрацаваны праект праграмнага забеспячэння па абмене дадзенымі метэаралагічных радыёлакацыйных назіранняў паміж Расгідраметам і Белгідраметам.

Паспяховасць любой гідраметслужбы залежыць ад прымянення сучасных тэхналогій. Таццяна Чатырко адзначыла, што важным этапам стала тэхнічная мадэрнізацыя ў службе прагнозаў і спадарожных службах, якія займаюцца апрацоўкай метэададзеных. Дзякуючы мадэрнізацыі сервераў атрымалася павялічыць хуткасць апрацоўкі інфармацыі, што ва ўмовах працы з вялікім аб'ёмам дадзеных было жыццёва неабходна.

Зонд перадае на Зямлю інфармацыю аб тэмпературы, вільготнасці, ціску, ветры на вышыні.

У дарожнай карце была адзначана і неабходнасць стварэння сеткі прыземных назіранняў для пераходу ад ручных да аўтаматычных пунктаў назірання, якія абслугоўваюцца аддалена, чаго на той момант у краіне не было зусім. Зараз у Беларусі працуе 16 аўтаматычных пунктаў назірання, сем з іх — у Мінску.

Перамяшчаемся ў месца, дзе непасрэдна складаюцца прагнозы надвор'я, — аддзел кароткатэрміновых прагнозаў надвор'я, небяспечных і неспрыяльных з'яў. Тут устаноўлена некалькі вялікіх манітораў для зручнасці сіноптыкаў. На адным з іх адлюстроўваюцца дадзеныя з усіх метэаралагічных станцый краіны і Мінска, якія абнаўляюцца ў 10-хвілінным рэжыме. Яшчэ на адным табло назіраем тое самае радыёлакацыйнае поле. Ужо зараз бачым, што з тэрыторыі Польшчы да нас рухаецца атмасферны фронт. Выканаўшы разлікі, сіноптыкі ацэняць верагодную колькасць ападкаў і зробяць прагноз, аб якім мы з вамі хутка даведаемся са зводкі навін. Апраўдвальнасць сутачных прагнозаў надвор'я па абласцях расце. Напрыклад, за 2020 год яна склала 98,2 працэнта, для параўнання: у 2018-м — 97,1 працэнта.



— З развіццём тэхналогій у галіне прагназіравання надвор'я распрацоўваюць новыя сістэмы аналізу, а працэсы аўтаматызуюцца, — дадала напрыканцы Таццяна Чатырко. — Акрамя прыземных станцый метэаназіранняў і радыёлакацыйнай сеткі, у распараджэнні нашых сіноптыкаў ёсць звесткі са спадарожнікаў. Усё гэта дазваляе дэталёва ацэньваць сітуацыю. Наша важнейшая задача — гідраметэаралагічная бяспека краіны. Нам неабходна своечасова скласці папярэджанне аб неспрыяльных і небяспечных метэаралагічных з'явах і давесці іх да зацікаўленых дзяржорганаў і арганізацый для прыняцця правільных рашэнняў па мінімізацыі пагоднай рызыкі.

gorbatenko@sb.by
Полная перепечатка текста и фотографий запрещена. Частичное цитирование разрешено при наличии гиперссылки.
Заметили ошибку? Пожалуйста, выделите её и нажмите Ctrl+Enter