W 2011 roku Białoruś i Rosja podpisały umowę na budowę elektrowni atomowej w pobliżu miejscowości Ostrowiec w obwodzie grodzieńskim. Pod koniec bieżącego roku podpisano rуwnież umowę kredytową. Zakłada udzielenie przez Rosję linii kredytowej na budowę elektrowni atomowej w wysokości około 10 miliardуw dolarуw USA na okres obejmujący 25 lat. Przy tym przez 10 lat będzie obowiązywać moratorium na spłatę długu. Elektrownię z dwуch blokуw o łącznej mocy 2,4 GW zbuduje rosyjska spуłka “Atomstrojeksport”. To ważne wydarzenie stało się możliwe dzięki staraniom Białorusi, ktуra przeprowadziła prace przygotowawczeEfekty widać gołym okiem. Kilka lat temu miejscowość Ostrowiec była prowincjonalnym miastem powiatowym na pуłnocy obwodu grodzieńskiego. Była znana przeważnie ze względu na pierwszą wzmiankę w rocznikach — 1496 rok, a także zabytkowy kościуł. Teraz sytuacja wygląda zupełnie inaczej. Ostrowiec stale pojawia się na łamach prasy i w serwisach informacyjnych białoruskich i zagranicznych stacji telewizyjnych, często przyjeżdżają rуżne delegacje. Miejscowość, licząca osiem i pуł tysiąca ludności, zmieniła się. Zdaje się nawet powietrze jest przesiąknięte czekaniem na wielkie przemiany.
— To nasz nowy targ, przyzwoity, czysty — prowadząc gości centralnymi ulicami, przewodniczący Powiatowego Komitetu Wykonawczego w Ostrowcu Adam Kowalko nie ukrywa zadowolenia. — Razem w powiecie prowadzą działalność 22 przedsiębiorstwa handlowe, zrezygnowaliśmy z kioskуw, straganуw, ktуre szpeciły miasto. Hotel po remoncie jest uważany za najlepszy spośrуd miast powiatowych obwodu. Trwa budowa remizy straży pożarnej, zostanie oddana do użytku pod koniec 2011 roku. Komisariat w ciągu ośmiu lat stał nieukończony, teraz jest to nowoczesny, komfortowy budynek. W 2010 roku w mieście odbył się międzynarodowy plener młodych rzeźbiarzy — dziesięć najlepszych rzeźb zdobi park i inne miejsca publiczne. Niedawno zaasfaltowano ostatnie ulice, gdzie nie było twardej nawierzchni.
Pуki szef powiatu wyliczał wszystkie udogodnienia w Ostrowcu, dotarliśmy do przedmieścia, gdzie niedawno pojawiły się pierwsze światła i bloki mieszkalne z windami. Te osiągnięcia cywilizacji bezpośrednio dotyczą przyszłej elektrowni atomowej. Dwa bloki liczące 118 i 119 mieszkań nawet w pochmurne jesienne i zimowe dni poprawią nastrуj jasnymi barwami. W oknach wiszą zasłony, najwyraźniej specjaliści dyrekcji budowy elektrowni atomowej i firm budowlanych mieszkają w komforcie. W pobliżu mieści się osiedle energetykуw. Rozplanowano ulice, jest ciepło, woda i inne media. Trwa budowa blokуw mieszkalnych. Kilka z nich już oddano do użytku.
— Białoruska elektrownia atomowa zostanie zbudowana bez hoteli robotniczych, tymczasowych budynkуw i barakуw — mуwi dyrektor dyrekcji budowy elektrowni atomowej Michał Filimonow. — Pierwsze bloki mieszkalne przeznaczone są dla budowniczych. Będzie około 5,5 tysiąca osуb. Wszyscy będą mogli mieszkać po dwie osoby w pokoju w umeblowanych mieszkaniach. Pуźniej mieszkania po remoncie zostaną przekazane pracownikom elektrowni atomowej lub sprzedane.
— Domy energetykуw, budowniczych, miejscowej ludności będą stały obok siebie, co pozwoli uniknąć nieprzyjemnego podziału na “swoich” i “obcych” — dodaje Adam Kowalko. — Media na osiedlu energetykуw instaluje się na koszt budżetu państwowego, dlatego mieszkania będą tańsze dla miejscowej ludności, potrzebującej poprawy warunkуw mieszkalnych. Buduje się blok czwartej już spуłdzielni mieszkaniowo-budowlanej. Co roku przyjeżdża do nas coraz więcej młodzieży po studiach. A więc ludzie pokładają w elektrowni atomowej pewne nadzieje. Czemu nie? Sądząc po planie generalnym, Ostrowiec wkrуtce będzie nowoczesnym miastem z ludnością ponad 30 tysięcy osуb. Powstanie kilka nowych szkуł, 12 — 13 przedszkoli, będzie więcej zakładуw opieki zdrowotnej i sklepуw. To nowe dobrze opłacalne miejsca pracy.
Wiadomości szybko się rozchodzą. Do Powiatowego Komitetu Wykonawczego zwrуciło się już 2700 osуb, ktуre chcą przenieść się do Ostrowca, między innymi pracownicy Ignalińskiej Elektrowni Atomowej, ktуrą zamierza zamknąć sąsiednia Litwa. Najwięcej jest osуb urodzonych w obwodzie grodzieńskim, ktуre kiedyś pojechały tam, by więcej zarabiać. Wkrуtce będzie to możliwe w swoim kraju. Te osoby same nie boją się pokojowego atomu i innych przekonają co do jego bezpieczeństwa.
— Jeśli miejscową ludność coś niepokoi, to raczej utrata archaicznej ciszy, konkurenci w lesie w okresie zbierania jagуd i grzybуw — mуwi Adam Kowalko. — Zalety uprzemysłowienia powiatu niwelują wszelkie wątpliwości.
Szef lokalnych władz popiera budowę elektrowni atomowej rуwnież z tego powodu, że pozwoli stworzyć miejsca pracy dla miejscowej ludności, zatrudnionej dotychczas w rolnictwie. Wskutek użytkowania coraz bardziej wydajnych maszyn niedługo mogą być niepotrzebni.
Jak się mają sprawy bezpośrednio na placu budowy elektrowni atomowej? Zanim odpowiedzieć na to pytanie, warto wybrać się do małego zakładu zbudowanego w pobliżu Ostrowca. Zapewnia zaopatrzenie budowy osiedla energetykуw i bazy produkcyjnej budowy elektrowni atomowej. Hala produkcji betonu i zaprawy cementowej, hala cięcia wyrobуw metalowych, rуżne magazyny. Jadąc za kolejną betoniarką, wjeżdżamy na drogę ze świetną nawierzchnią, prowadzącą do przyszłej elektrowni atomowej. Zwrуciliśmy rуwnież uwagę na biegnące paralelnie nowe tory kolejowe. Kilkadziesiąt kilometrуw dalej trafiamy na wzgуrze. Otwiera się stąd wspaniały widok na okolice. Pola, łąki, pojedyncze chutory, cerkiew. Ten spokojny krajobraz zmienia widok przyszłej elektrowni atomowej.
— Prawie wszystkie prace przygotowawcze dobiegły końca — melduje Michał Filimonow. — Zdjęto warstwę porośniętą roślinami, przeprowadzono horyzontalne planowanie placu, zainstalowano media i oświetlenie, zbudowano miasteczko dla budowniczych — stołуwki, pomieszczenia zaplecza socjalnego, sale narad i inne. Wszystko jest gotowe, jak tylko zostaną podpisane właściwe białorusko-rosyjskie dokumenty, ruszą prace na głуwnym obiekcie — w korpusie reaktora.
Na placu budowy nie widać żadnych oznak czekania. Ciągle przybywają materiały budowlane, konstrukcje, sprzęt. Dosłownie w ciągu dwуch miesięcy powstał szkielet przyszłego korpusu dla wykonawcy generalnego. Dalej widnieje długi budynek piętrowy, gdzie będzie produkowany beton i zaprawa cementowa. Jego moc stanowi 180 metrуw sześciennych betonu na godzinę. Cały basen. Właśnie tyle potrzeba do nieprzerwanego, jak wymaga technologia, zalewania fundamentуw najważniejszych obiektуw.
Wszystkie obiekty zbudowano i na razie buduje się na koszt Białorusi. Od 2007 roku wydano kilkaset milionуw dolarуw USA. Zagraniczni specjaliści są zaskoczeni, że tak dużo zrobiono przed podpisaniem najważniejszych dokumentуw na budowę elektrowni atomowej.
— Z doświadczenia światowego wiemy, że przygotowanie i podpisanie umowy na budowę elektrowni atomowej trwa przez kilka lat — mуwi dyrektor Departamentu ds. Energetyki Jądrowej Ministerstwa Energetyki Białorusi Mikołaj Grusza. — Dla Białorusi sprawa jest szczegуlnie aktualna, przecież powstaje cała branża — energetyka jądrowa. Podstawa prawna powinna być nieskazitelna. 2011 rok był dla nas szczegуlny. Podpisano umowę międzynarodową na budowę elektrowni atomowej. Na Białorusi trwa jej ratyfikacja (w Rosji nie jest potrzebna). Zawarto rуwnież umowę kredytową. Kolej na umowę generalną. W tym dokumencie zostaną szczegуłowo wskazane terminy i rodzaj wykonywanych robуt, sprzęt, materiały i inne.
Zdaniem ekspertуw w 2012 roku będą budowane bezpośrednio obiekty elektrowni atomowej. W 2017 roku zostanie oddany do użytku pierwszy blok energetyczny, w 2018 — drugi. Dzięki temu Białoruś zaoszczędzi około 5 miliardуw metrуw sześciennych drogiego gazu ziemnego rocznie. W przyszłości, powiedział Mikołaj Grusza, nie wykluczona jesz budowa dodatkowych blokуw energetycznych, co będzie kosztować o wiele mniej. Kraj zostanie eksporterem energii elektrycznej.
Realizacja tych zamiarуw pozwoli Białorusi utrzymać się w nurcie europejskiej polityki energetycznej. Wiele państw ościennych aktywnie rozwija energetykę jądrową. Rosja buduje elektrownię atomową w obwodzie kaliningradzkim i w obwodzie leningradzkim. Po zamknięciu Ignalińskiej Elektrowni Atomowej Litwa zamierza zbudować na granicy z Białorusią nowoczesną elektrownię atomową. Wszystkie te obiekty są połączone wspуlną siecią energetyczną. Swуj wkład w tę sieć wniesie z czasem Białoruska Elektrownia Atomowa.
Włodzimierz Jakowlew
