Na dziedzińcu zamku Radziwiłłów w Niaswiżu podczas festiwalu opery i baletu “Wieczory Teatru Wielkiego w zamku Radziwiłłów”
Środki na rozwój kultury przekazują również banki, operatorzy telefonii komórkowej, przedsiębiorstwa. Teraz jest jasne, że nie są to pojedyncze osoby, lecz spora grupa zamożnych ludzi i firm.
Państwo, które wcześniej w pojedynkę ponosiło odpowiedzialność za zachowanie dziedzictwa narodowego i wsparcie talentów, postanowiło odwdzięczyć się przedsiębiorcom. Ministerstwo Kultury ustanowiło nagrodę Mecenas Kultury Białorusi. W tym roku wręczono ją najbardziej hojnym prywatnym firmom kraju.
Jakie projekty zrealizowane w kraju przy wsparciu hojnych fundatorów były najciekawsze?
Brawa dla pana Tadeusza
W czerwcu 2014 roku w Paryżu odbyła się premiera spektaklu “Pan Tadeusz” Teatru Narodowego imienia Janki Kupały. Spektakl wystawiono według poematu o tej samej nazwie Adama Mickiewicza, polskiego poety urodzonego na Białorusi.
“Pana Tadeusza” Mickiewicz napisał w Paryżu. Tu właśnie poemat wydano — w 1834 roku. A w 1859 został przetłumaczony na język białoruski. Utwór opisujący zwyczaje szlacheckie ukazał się w 33 językach.
“Pan Tadeusz” w interpretacji teatru imienia Janki Kupały jest pierwszym w historii spektaklem białoruskiego reżysera wystawionym na paryskiej scenie. Impreza była zorganizowana z okazji 180-lecia napisania w Paryżu poematu przez Mickiewicza.
Spektakl obejrzało ponad 600 widzów. Został wystawiony w teatrze МС93 w języku białoruskim z napisami po francusku. W spektaklu wykorzystano tłumaczenie Jazepa Siemiażona, do przedstawienia tekstu po francusku — tłumaczenie Roberta Bourgeois.
Publiczność w ciągu 10 minut na stojąco oklaskiwała występ białoruskiego teatru w Paryżu.
Wszystko to byłoby niemożliwe bez wsparcia państwa i mecenasów. Ponad 10 firm współfinansowało projekt.
Teraz spektakl można obejrzeć w Minsku.
Tam, gdzie zbierają się przyjaciele
Od kilku lat we wsi Aleksandryja organizowany jest festiwal “Aleksandryja wita przyjaciół”. Impreza odbywają się na Kupale. Przyjeżdżają goście nie tylko z Białorusi, ale i z pobliskich regionów Rosji i innych państw. Na scenie występują znane gwiazdy estrady.
W malowniczej miejscowości nad Dnieprem odbywa się Aleksandryjskie Targi Rzemieślników, w ramach których organizowane są warsztaty i wystawy. Jest mnóstwo wycieczek, występują zespoły ludowe.
W imprezie chętnie uczestniczy prezydent Alaksandr Łukaszenka. Według niego miejsce dla ogólnobiałoruskiego Kupala wybrano nie przez przypadek: “Święto Kupale i sama rzeka Dniepr, nad brzegiem której odbywa się, jednoczy trzy narody słowiańskie — Białorusi, Rosji i Ukrainy”.
W ubiegłym roku przyjechało 60 tysięcy osób. Postarano się zapewnić im maksymalny komfort. Dużo zrobiły miejscowe władze, wsparcia udzielili również biznesmeni.
Dzieło Skaryny kontynuują potomni
W 2017 roku Białoruś będzie obchodzić 500-lecie wydania pierwszej białoruskiej drukowanej książki. Dokonał tego w Pradze urodzony w Połacku Francysk Skaryna.
Prezentacja i uroczyste przekazanie wydania faksymilowego “Dziedzictwo książkowe Francyska Skaryny” odbywa się w wielu miastach kraju
Za sprawą Białoruskiej Biblioteki Narodowej i banku ukaże się pełny zbiór książek, wydanych kiedyś przez Skarynę.
Prezentacja i uroczyste przekazanie wydania faksymilowego “Dziedzictwo książkowe Francyska Skaryny” obecnie odbywa się w wielu miastach kraju, gdzie są uczelnie wyższe. Celem jest zaopatrzenie ich bibliotek w komplet pierwszych białoruskich książek.
Jako pierwszy w prezencie wydanie faksymilowe otrzymał Połacki Uniwersytet Państwowy. Według wicedyrektora Biblioteki Narodowej Alesia Suszy cykl prezentacji nie przez przypadek rozpoczęto od Połacka:
— W tym mieście urodził się Francysk Skaryna. Wszystkie książki wydane przez Skarynę w Pradze (1517-1519) i Wilnie (1522-1525) ukażą się do 2017 roku. W projekcie wykorzystywane są kopie elektroniczne najlepiej zachowanych książek ze zbiorów bibliotek i muzeów Białorusi, Rosji, Ukrainy, Niemiec. Książki zaopatrzone są w komentarze uczonych. Po raz pierwszy przedmowy i posłowia Skaryny zostały przetłumaczone na współczesny język białoruski, rosyjski i angielski. Nakład każdej książki stanowi tysiąc egzemplarzy, sto z nich wydano w skórzanej oprawie.
W zasobach Białoruskiej Biblioteki Narodowej znajduje się zaledwie 10 “praskich” Biblii Skaryny, razem na świecie odnaleziono około 360 drukowanych egzemplarzy tego unikatowego wydania.
Solo w zamku
“Wieczory Teatru Wielkiego w zamku w Niaswiżu” to już tradycyjna impreza kulturalna, która odbywa się na dziedzińcu dawnej rezydencji Radziwiłłów, najbardziej wpływowych magnatów Europy Wschodniej. Wspiera projekt nie tylko państwo, ale i bank, jeden z operatorów telefonii komórkowej.
Ten projekt kulturalny, kontynuujący na Białorusi popularną w innych krajach europejskich tradycję festiwali pod gołym niebem, przez lata swojego istnienia nabył indywidualny styl i stał się kultowy dla miłośników muzyki i teatru, jak również turystów i miłośników odpoczynku na łonie natury w historycznym otoczeniu.
W 2010 roku parter na dziedzińcu zamku liczył zaledwie 600 miejsc, a w 2014 — ponad półtora tysiąca. Koncerty i spektakle Teatru Wielkiego w Niaswiżu oglądają goście z Białorusi i zagranicy.
Uładzimir Hrydziuszka, dyrektor generalny Teatru Wielkiego Opery i Baletu, powiedział, że zainteresowanie spektaklami i koncertami w Niaswiżu z każdym rokiem rośnie:
— Programy koncertowe, wieczory artystyczne solistów Teatru Wielkiego, spektakle operowe i baletowe białoruskich, rosyjskich i europejskich kompozytorów — paleta imprez dla miłośników wypoczynku kulturalnego podczas wieczorów zawsze jest niezwykle różnorodna.
Warto dodać, że jeszcze w XVIII wieku Franciszka Urszula Radziwiłłowa założyła w Niaswiżu jeden z pierwszych na Białorusi teatrów.
Nowa ekspozycja “Muzeum wojny — terytorium pokoju” w twierdzy w Brescie
Know-how dla twierdzy
W 2014 roku w twierdzy w Brescie (w południowo-wschodniej części koszar) otwarto nową ekspozycję. Nosi tytuł “Muzeum wojny — terytorium pokoju”. Jej autorami są wicedyrektor ds. nauki zespołu muzealnego Łarysa Bibik i malarz Juryj Suchaŭ. Ważną rolę w stworzeniu nowej ekspozycji odegrał sponsor, bez którego idea zostałaby jedynie na papierze. Jest to jedna z dużych spółek branży gazowej. Przekazała na realizację projektu 15 miliardów białoruskich rubli.
W nowej ekspozycji wykorzystano najnowocześniejsze formy prezentacji materiału: ekrany dotykowe, efekty dźwiękowe, instalacje.
Według dyrektora zespołu muzealnego Ryhora Bysiuka w ubiegłym roku twierdzę w Brescie zwiedziło prawie 400 tysięcy osób.
* * *
Tradycje mecenatu na Białorusi sięgają głębi wieków. Święta Jefrasinnia Połacka w XII wieku zleciła kijowskiemu jubilerowi Łazarzowi Bohszy krzyż z metali szlachetnych dla Cerkwi Przemienienia Pańskiego w Połacku. Zamożni mieszkańcy Wilna finansowali wydanie książek Francyska Skaryny w Wilnie na początku XVI wieku. Jan Łuckiewicz na początku ХХ wieku za własne pieniądze kupował rarytasy, które stały się podstawą zbiorów Białoruskiego Muzeum w Wilnie działającego w latach 1921-1944. Dzięki wsparciu sponsorów w naszych czasach starodruki wzbogacają Muzeum Historii Mahilowa, obrazy — Narodowe Muzeum Sztuki, rarytasy — Narodowe Muzeum Historyczne w Minsku. Prywatni darczyńcy przekazują środki na renowację dawnych dworów, świątyń. Przykładów wsparcia przez bogatych obywateli ogólnonarodowych projektów kulturalnych jest mnóstwo. Kiedyś o tych hojnych darczyńcach napisane będą książki. Podobne czyny nie zostają niezauważone. Dziś dziękuje im państwo, jutro — potomni i historycy. Prawdziwe wartości i czyny pozostają w pamięci.
Opinia
Minister Kultury Barys Swiatłoŭ:
— Mecenat to przykład partnerstwa państwowo-prywatnego, dla wielu osób partnerstwo to stało się ważną misją w życiu. Państwo jest wdzięczne zespołom i obywatelom za hojność i ogromną odpowiedzialność społeczną. Nazwiska tych osób zostaną wpisane do najnowszej historii Białorusi. W 2014 roku pomoc sponsorska stanowiła prawie 50 miliardów białoruskich rubli. Na środki przekazane przez sponsorów zrealizowano duże projekty kulturalne: Gwiazdkowe Forum Operowe, festiwal Teart, wystawę “10 stuleci sztuki Białorusi”, odbyły się premiery spektakli w teatrach. Bazar Słowiański w Wiciebsku, festiwal filmowy Listapad, Festiwal Międzynarodowy Jurija Baszmieta — to wspaniałe przykłady współpracy państwa i biznesu. Jak możemy odwdzięczyć się tym ludziom? Darząc szacunkiem i uznaniem za wkład, który wnieśli w rozwój kultury białoruskiej.
Wiktar Babaryka, dyrektor banku:
— Mecenat i dobroczynność to własny wybór każdego. Niektórzy uczestniczą w akcjach charytatywnych kierując się współczuciem, inni — fanaberią, jeszcze inni mają nadzieję, że im się odpłaci. Każdy rozsądny motyw zmuszający człowieka do pomagania innym społeczeństwo powinno wykorzystać. Jest to w zasadzie próba zmiany świata na lepsze. Dziedzictwo kulturalne świata powstało albo na środki zamożnych zleceniodawców albo w bogatych społeczeństwach. Bogactwo społeczeństwa jest źródłem bogactwa kultury.
Wiktar Korbut
