Miejsce w ciasnym świecie

“Rosyjska gazeta”: Aleksandrze Grigoriewiczu, jak Pan dzisiaj, po upіywie prawie 15 lat po rozpadzie ZSRR, ocenia miejsce Republiki Biaіoru¶ na mapie politycznej ¶wiata wobec bliskich i dalekich krajуw zagranicznych, jak wygl±daj± stosunki Biaіorusi z s±siadami? Traktuje Pan Biaіoru¶ jako czк¶ж wspуlnego europejskiego domu albo Biaіoru¶ wci±ї idzie jak±¶ wіasn±, szczegуln± drog±?

Aleksander Јukaszenko: Byі Zwi±zek Radziecki, jeden kraj, i kraj ten zajmowaі okre¶lone miejsce w systemie stosunkуw miкdzynarodowych. I nagle po rozpadzie ZSRR na tej przestrzeni geopolitycznej pojawia siк piкtna¶cie nowych paсstw. Ale nie da siк ich poі±czyж drog± arytmetyczn± i miejsca Zwi±zku Radzieckiego w polityce miкdzynarodowej rуwnieї nie da siк przydzieliж wszystkim. Powstaіy nowe paсstwa, a w tym ciasnym ¶wiecie, їe siк tak wyraїк, wszystkie miejsca s± juї zajкte. Oczywi¶cie pod tym wzglкdem Rosja ma іatwiej: byіa ona spadkobierc± Zwi±zku i zajкіa jego miejsce.

“RG”: Ale razem ze wszystkimi problemami i dіugami ZSRR…

Aleksander Јukaszenko: Zgadza siк. Ale wszystkie inne republiki tym nie mniej straciіy miejsce pod sіoсcem. A teraz proszк sobie wyobraziж: stoi ciasny szereg przyci¶niкtych do siebie ludzi i nagle pojawia siк jeszcze 15 osуb, ktуre teї potrzebuj± miejsca. Na pewno kogo¶ raczej “zepchnкli¶my”, kogo¶ “zaczepili¶my” ramieniem. Przecieї takiego kraju jak Biaіoru¶ nie byіo — absolutnie samodzielnego, niezaleїnego, prowadz±cego wіasn± politykк zewnкtrzn±, posiadaj±cego swoje interesy, wіasne spojrzenie na ¶wiat. Rzecz jasna — musieli¶my szukaж sobie miejsca. Pod wzglкdem geograficznym wszystko jest elementarne. Pan Bуg o tym zadecydowaі…

“RG”: Biaіoru¶ to centrum Europy.

Aleksander Јukaszenko: … Tak, Biaіoru¶ jest w centrum Europy. Koniec kropka. Nie musimy zastanawiaж siк nad tym, czy jeste¶my “z Europ±, czy bez Europy”. Nasza lokalizacja geograficzna jest nasz± rzeczywisto¶ci±. Natomiast paсstwo ze wszystkimi jego atrybutami i instytucjami wіadzy musieli¶my tworzyж. I go stworzyli¶my. Rуwnieї trzeba byіo wbudowaж go w system stosunkуw ¶wiatowych i miкdzynarodowych.

“RG”: I ¶wiat musiaі zaakceptowaж Biaіoru¶?

Aleksander Јukaszenko: Na tym polega najwiкkszy kіopot. ¦wiat musi nas zaakceptowaж, ale proces ten trwa nadal. Jest to rzecz obiektywna. Dlatego wіa¶nie co niektуrzy nas krytykuj± — poniewaї kogo¶ tam, powtarzam, ramieniem “zaczepili¶my”…

Ale proces ten skoсczy siк. Przecieї nie demonizujemy go i nie krzyczymy, їe nas tutaj “bij± i kln±”… Jest to proces naturalny i obiektywny. To minie. Juї mija. Biaіoru¶ bez po¶piechu, ale gruntownie zajmuje wіasne i godne miejsce w ¶wiecie. To dlatego, їe prowadzimy uczciw±, otwart±, dumn± i godn± naszego narodu politykк.

¦wiat siк zmieniі, i dzisiaj jeste¶my paсstwem europejskim. Nie najwiкkszym, ale dosyж duїym. Nie pretendujemy na rozwi±zanie jakich¶ globalnych kwestii, ale u¶wiadamiamy swoj± rolк w odbywaj±cych siк procesach. I walcz±c o interesy Biaіorusinуw oraz naszego paсstwa bкdziemy robiж wszystko, co niezbкdne. Niech tutaj nikt na nas siк nie obraїa. Bкdziemy nadal przeprowadzaж uczciw± i niezaleїn± politykк.

“RG”: Teraz takie pytanie: gospodarka Rosji i gospodarka Biaіorusi. Po rozpadzie Zwi±zku Radzieckiego gospodarka Rosji poszіa w jednym kierunku, gospodarka Biaіorusi za¶ — w innym. Istnieje opinia, rуwnieї w¶rуd czк¶ci ludno¶ci, їe w Rosji gospodarka jest bardziej rynkowa, ktуra ma swoje strony dodatnie i ujemne, na Biaіorusi za¶ — bardziej administracyjno-rozkazowa, kiedy duї± rolк odgrywaj± paсstwo i Prezydent. W jakim stopniu rуїnica gospodarek lub gospodarczych drуg rozwoju hamuje tworzenie wspуlnego paсstwa? Niektуrzy uwaїaj±, їe jest to wrкcz niemoїliwe, to znaczy, je¶li dwie gospodarki nie mog± byж poі±czone, nie moїe byж mowy o budowaniu Unijnego Paсstwa.

Aleksander Јukaszenko: Wie Pan, nie wyobraїam sobie, w jaki sposуb te dwie gospodarki musz± zostaж “poі±czone”. S± przedsiкbiorstwa, ktуre stanowi± moc gospodarcz± kaїdego paсstwa. Maj± Paсstwo przedsiкbiorstwa prywatne? Bez liku. A czy Biaіoru¶ je ma? Rуwnieї. Maj± Paсstwo spуіki akcyjne z udziaіem paсstwa oraz caіkiem prywatne? Maj±. My teї mamy. Maj± Paсstwo przedsiкbiorstwa wіasno¶ci paсstwowej, komunalne, federalne? Tak jest. Rуwnieї mamy przedsiкbiorstwa wіasno¶ci republikaсskiej i komunalnej. Paсstwo po prostu nie wiedz±, їe dzisiaj u nas spуіki akcyjne produkuj±, moim zdaniem, ponad poіowк caіej produkcji. Ale nawet nie o to chodzi. Kiedy¶ Den Siaopin powiedziaі: “Jaka jest rуїnica, jaki kolor ma kotka, je¶li іapie myszy?”. I Chiny to zademonstrowaіy. Ale mam do Paсstwa wsteczne pytanie: a z czego Paсstwo s± dumni? Z tego, їe to, co powinno kontrolowaж paсstwo, oddali¶cie kilku osobom? Z tego, їe najlepsze kawaіki gospodarki oddano 5 procentom ludno¶ci Rosji i to oni dzisiaj pіywaj± jak p±czek w oleju, natomiast 95 — to їebracy? Byж moїe pујniej jednak bкdziecie musieli jak w gospodarce, tak rуwnieї w niektуrych innych sprawach, za przeproszeniem, wzorowaж siк na Biaіorusi? Chкtnie przekaїemy swoje do¶wiadczenie. W ci±gu 10 lat podwoili¶my produkt krajowy brutto. Przed rokiem 2010 potroimy go do poziomu 1995 roku. Oto “gospodarka”!

“RG”: Biaіoruski Parlament podj±і decyzjк o przeprowadzeniu wyborуw Prezydenta Biaіorusi 19 marca 2006 roku. Co spowodowaіo przeprowadzenie wyborуw 4 miesiкcy wcze¶niej od ustalonego terminu i na czym Pan zamierza skupiж siк w trakcie kampanii wyborczej? Czy bкdzie to w ogуle kampania wyborcza? Przecieї nikt nie w±tpi, їe to Pan wygra wybory.

Aleksander Јukaszenko: Pan mуwi, їe zostaі wyznaczony “wcze¶niejszy” termin wyborуw. Jako¶ nie my¶laіem o tym, dopуki nie powiedziano o tym w prasie. Po prostu nie zastanawiaіem siк nad tym: “wcze¶niej, pујniej”. Nasz Parlament wyznaczyі datк wyborуw zgodnie z Konstytucj±, ktуra przewiduje, їe data wyborуw powinna byж wyznaczona nie wcze¶niej niї piкж miesiкcy przed upіywem terminu kadencji aktualnego prezydenta. Powiem szczerze: w ogуle byіem zwolennikiem przeprowadzenia wyborуw w lecie. 9 lipca to dzieс wolny. Pod wzglкdem technologii wyborczych wszystko ukіadaіoby siк jak najlepiej. Juї wysialiby¶my zboїe i to na pewno byіaby wzorowa kampania. Zorganizowaliby¶my j± jak najlepiej.
Kwestiк tк rozwi±zywano w Parlamencie, swoje opinie wypowiedzieli rуwnieї posіowie opozycyjni. Sergiusz Gajdukiewicz, alternatywny wobec mnie kandydat, wyst±piі jako pierwszy, jeszcze list do mnie wysіaі: “Dlaczego przeprowadzamy wybory w lipcu, a nie w marcu? Przecieї ludzie wiosn± bкd± mieli wolny czas…”. Ogуlnie rzecz bior±c, posіowie podjкli tak± decyzjк.

“RG”: Na temat Prezydenta Biaіorusi istniej± bardzo rуїne opinie i Pan o tym doskonale wie. Jedni traktuj± Pana z sympati±, nazywaj± siln± osob±…

Aleksander Јukaszenko: … ostatnim dyktatorem w Europie.

“RG”: Inni za¶, tak jest, “ostatnim dyktatorem”. Pan o tym doskonale wie. Czy da siк poі±czyж w kraju mocn± i skuteczn± wіadzк i demokracjк?

Aleksander Јukaszenko: Po pierwsze, co do dyktatury. Pan nigdy nie uwaїaі, їe je¶li nawet to jest dyktatura, to przede wszystkim to proces, kiedy czіowiek bierze na siebie bardzo wiele, prawie wszystkie gіуwne funkcje administracyjne i zdecydowanie rz±dzi paсstwem. Przecieї je¶li czіowiek ten wzi±і na siebie takie uprawnienia, to ponosi za nie odpowiedni± odpowiedzialno¶ж. Czy duїo Pan widziaі kierownikуw, ktуrzy ot tak wіa¶nie — bez zastrzeїeс — wziкli na siebie odpowiedzialno¶ж? Nie. Niektуrzy moi koledzy uciekaj± siк do rуїnych sposobуw: je¶li wszystko idzie јle — to niby to parlament podejmuje takie ustawy, a rz±d je јle wciela w їycie, natomiast jak co¶ dobrego siк stanie — to wszystko moja, prezydenta, zasіuga. U nas tego nigdy nie byіo. Tak, u nas Prezydent zgodnie z Konstytucj± koordynuje i ukierunkowuje dziaіalno¶ж wszystkich gaікzi wіadzy — i wykonawczej, i s±dowej, i ustawodawczej. Ale nie oznacza to, їe ja pracujк za Parlament i tyko i wyі±cznie ja przyjmujк ustawy. U nas podejmuje siк ustawy w ten sam sposуb jak w Federacji Rosyjskiej oraz w innych paсstwach, zgodnie z odpowiednimi procedurami. Prezydent ma prawo do przedstawienia projektu ustawy, wypowiedzenia zastrzeїeс, naіoїenia weta lub podpisania ustawy. Zgodnie z Konstytucj± jest on Gіow± paсstwa, lecz nie gіow± wіadzy wykonawczej. Ja koordynujк dziaіalno¶ж wszystkich gaікzi wіadzy. Tak? Narуd na referendum zaakceptowaі tк Konstytucjк. Moїe Pan powiedzieж, no co tam, ten narуd, on “siк nie zorientowaі”, Јukaszenko zaproponowaі, to on zaakceptowaі. Dobrze, niech tak bкdzie. Ale przede wszystkim wzi±іem na siebie odpowiedzialno¶ж. Dlatego proszк nie my¶leж, їe je¶li kto¶ tam nazywa mnie “dyktatorem”, to jest to naj¶wiкtsza prawda. Prezydent Biaіorusi to osoba posiadaj±ca ogromne uprawnienia i ponosi za to odpowiedzialno¶ж, w tym karn±. Nie jestem doїywotnim Prezydentem. Dobra, dzisiaj mnie nikt nie poci±gnie mnie do odpowiedzialno¶ci s±dowej, ale je¶li “rozzuchwalк siк” — bкdк odpowiadaі pујniej. I kaїdy gіowa paсstwa o tym wie. Wcale tego siк nie bojк, poniewaї prowadzк w interesach narodu normaln± politykк i nie mam їadnych powodуw do “poci±gniкcia mnie do odpowiedzialno¶ci”.