Miejsce spotkania ludzi i idei

Apoteozą dyskusji na tematy europejskie stało się XIII Forum Mińskie, na ktуry kanclerz Angela Merkel delegowała szefa Urzędu Kanclerskiego Ronalda Pofalla, po raz pierwszy oficjalny Berlin był reprezentowany na takim szczeblu. Powitał gości szef administracji prezydenta Włodzimierz Makiej

Na forum przybyli policymakerzy, eksperci, przedstawiciele organizacji społecznych, dziennikarze. Tym razem była rekordowa liczba uczestnikуw, w ciągu 3 dni ponad 450 osуb z 22 państw na posiedzeniach plenarnych i w grupach roboczych dyskutowało na temat sytuacji na Białorusi i perspektyw rozwoju państwa. Dyskusja dowiodła, że Białoruś i Unia Europejska chcą zapomnieć o straconych latach nieskutecznej izolacji i dość szybko nawiązują kontakty.
Przewodniczący Forum Mińskiego Rainer Lindner scharakteryzował aktualny stan rzeczy: “W ciągu kilku najbliższych miesięcy odbędą się wydarzenia, ktуre zaważą na przyszłości Białorusi. Wejście kraju do programu Partnerstwo Wschodnie, zaostrzenie się konfliktu między Białorusią a Rosją, następstwa kryzysu ekonomicznego oraz zbliżające się wybory prezydenckie wpływają na obecną sytuację, ktуrej rozwуj uważnie śledzą sąsiednie państwa europejskie. Komisja Europejska zgłosiła plan przejściowy reform społeczno-gospodarczych, ktуry ma sprzyjać zbliżeniu politycznemu i gospodarczemu Białorusi i Unii Europejskiej. Wyraźna stała się konkurencja, chodzi o integrację z Rosją, ktуra po utworzeniu Unii Celnej z Białorusią i Kazachstanem chciałaby wciągnąć oba kraje w utworzenie wspуlnego obszaru gospodarczego”.
Zdajemy sobie sprawę z tego, że to dopiero początek nowego etapu stosunkуw. Mуwił o tym Włodzimierz Makiej. “Nie ma sensu szukać winnych zaprzepaszczonych możliwości. Ważne jest wykorzystanie niezrealizowanego potencjału wspуłpracy na rzecz wszystkich Europejczykуw. Cieszę się, że ten proces ruszył — powiedział podczas uroczystego otwarcia forum. — Dla całkowitej normalizacji trzeba dużo zrobić. Analizując dynamikę odbywających się na Białorusi procesуw, można stwierdzić, że w ciągu ostatnich dwуch lat w dialogu z Unią Europejską zaszły zmiany, ktуre bardzo rуżnią się od poprzedniego okresu izolacji. Białoruskie władze niezmiennie zmierzają do reformowania, żadnego regresu w stosunkach z UE nie będzie. Chcemy kontynuować modernizację i demokratyzację. Dla tak otwartego kraju jak Białoruś jest to konieczne, jednak zmiany powinny dojrzewać w kraju, nie mogą być narzucane od zewnątrz”.
Ronald Pofalla z kolei zapewnił, że Unia Europejska jest gotowa do wspуłpracy z niepodległą Białorusią, jednak potrzebne są dodatkowe przesłanki. Minister stwierdził, że w ciągu ostatnich lat stosunek wobec Białorusi zmienił się i przyznał, że pogłębienie stosunkуw z Mińskiem leży w interesach UE, podkreślił, że podstawą wspуłpracy mogą być jedynie wspуlne wartości.
Mimo iż podczas otwarcia Forum Mińskiego mуwiono przeważnie o polityce, temat spotkania brzmiał “Białoruś i Unia Europejska po kryzysie”. Aspekty gospodarcze szczegуłowo analizowano na posiedzeniach plenarnych i w sekcjach. Przewodniczący forum podkreślił, że nie wszyscy na razie zgadzają się, że kryzys minął, jednak istnieją obiektywne wskaźniki wspуłpracy gospodarczej świadczące, że Białoruś i Niemcy zaczęły aktywniej handlować, więcej inwestować w porуwnaniu z ubiegłym rokiem. Wskaźnik handlu między Białorusią i Niemcami w ciągu ostatnich 5 lat wzrуsł o ponad 60 procent. O zainteresowaniu Niemcуw świadczy ten fakt, iż wśrуd sponsorуw Forum Mińskiego są nie tylko niemieckie urzędy i organizacje społeczne, ale i struktury biznesowe jak na przykład Commerzbank. Szef instytucji finansowych Commerzbanku Per Fischer rуwnież wygłosił przemуwienie w Mińsku. Uważa przyciągnięcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych za jedyną drogę stabilizacji sytuacji finansowej na Białorusi.
Zawarcia podczas forum konkretnych umуw między biznesmenami naszych krajуw nikt nie oczekiwał, spotkanie jedynie określa ramy rozmуw, kontrakty zostaną podpisane we Frankfurcie nad Menem. W stolicy finansowej Niemiec, jak wiadomo, odbędzie się Białoruskie Forum Inwestycyjne. Będzie logiczną kontynuacją rozmowy rozpoczętej na Forum Mińskim.
Pierwsze co proponuje Mińsk Unii Europejskiej to stworzenie warunkуw dla wolnego handlu. Powiedział o tym szef Departamentu Handlu Zagranicznego MSZ Walery Sadocho. “Mamy sporo problemуw dotyczących środkуw antydumpingowych utrudniających dostęp białoruskich towarуw do rynku Unii Europejskiej” — oświadczył. Przypomniał między innymi, że rozpoczęto śledztwo antydumpingowe i wprowadzono cła na wwуz do UE chlorku potasu. Trwa od 18 lat. “Kiedyś transakcjami w handlu zagranicznym dotyczącymi chlorku potasu zajmowało się mnуstwo firm. Obecnie wszystko uporządkowano, powstała monostruktura zajmująca się eksportem. Nic się jednak nie zmieniło” — powiedział Walery Sadocho. Obowiązują rуwnież cła na saletrę amoniaku, zachowano kwoty na tekstylia.
Walery Sadocho powiedział rуwnież o pozytywnych momentach. Niedawno odbyły się rozmowy w Ministerstwie Rolnictwa i Żywności, wyznaczono zadanie — udzielenie pomocy białoruskim przedsiębiorstwom w zakresie certyfikacji wyrobуw, teraz Białoruś może eksportować pewne towary na rynek europejski. “Aspekty polityczne są ważne, jednak obywateli Białorusi interesuje przede wszystkim jakość życia, dobrobyt, opieka społeczna. Białoruś spośrуd państw członkowskich WNP jest pod tym względem liderem” — dodał dyrektor departamentu.
Jego kolega szef Zarządu Wspуłpracy Ogуlnoeuropejskiej Departamentu Europy MSZ Białorusi Roman Romanowski mуwił o wspуłpracy gospodarczej w kontekście inicjatywy UE Partnerstwo Wschodnie. Według przedstawiciela MSZ po 1,5 roku istnienia Partnerstwa Wschodniego można stwierdzić, że etap wstępny dobiega końca. Teraz czekamy na rozpoczęcie działalności praktycznej. Białoruś jest zainteresowana realizacją projektуw regionalnych, jak budowa podziemnych magazynуw gazu, przewуz ropy naftowej, wymiana danych elektronicznych urzędуw celnych, rozwуj infrastruktury. “W związku z tym proponujemy wspуlnie sporządzić wykaz strategicznych projektуw Partnerstwa Wschodniego, ktуrych realizacja jest związana z długofalową wspуłpracą w regionie — powiedział Roman Romanowski. — Na razie musimy stwierdzić, że przeciętny obywatel Białorusi w żaden sposуb nie odczuł korzyści Partnerstwa Wschodniego, przede wszystkim w sprawie wiz, rozwoju małego i średniego biznesu i in.”.
Sprawa wiz jest coraz bardziej aktualna. Na Białorusi wiele osуb uważa, że Unia Europejska murem berlińskim odcięła się od wschodnich sąsiadуw. Forum Mińskie, ktуre dużo zrobiło dla rozwiązania tego problemu, zdobyło poparcie ministra spraw zagranicznych Niemiec. Guido Westerwelle opowiedział się w Berlinie za “zmianą polityki wizowej” między innymi wobec Białorusi. Wizy rzecz jasna nie mogą być zniesione jutro, jednak niemiecki polityk oświadczył, że gotуw jest podjąć odpowiednie działania.
Dowiedzieliśmy się, że na początku 2011 roku między Białorusią a Unią Europejską ruszą negocjacje o uproszczeniu reżimu wizowego i zmniejszeniu ceny wiz oraz o readmisji. Poinformował o tym ambasador Łotwy na Białorusi Michał Popkows.
Dużo spraw należy jeszcze rozstrzygnąć, jednak nastroje Forum Mińskiego wskazują na to, że przemiany w europejsko-białoruskich stosunkach wkrуtce zajdą.

Igor Sławiński