Обзор книг «Зямля бацькоў, зямля святая. Зборнiк вершаў пра малую Радзiму» и Альбера Камю «Бунтующий человек»

Зямля бацькоў, святая... Зборнiк вершаў пра малую Радзiму. 
Мiнск, Мастацкая лiтаратура, 2018.

Серыя «100 вершаў» выдавецтва «Мастацкая лiтаратура» чытачамi была прынятая ўхвальна. Iдэя серыi — паяднанне паэзii i мастацтва. 100 лепшых вершаў аўтара суправаджаюцца рэпрадукцыямi вядомага мастака. У гэтым жа зборнiку — амаль тры дзясяткi паэтаў, толькi тэма адна, самая дарагая. Мясцiны, дзе кожны з творцаў пабачыў свет.

Дзе мой край? Там, дзе вечную песню пяе Белавежа,
там, дзе Нёман на захадзе помнiць варожую кроў,
Дзе на ўзвышшах Наваградскiх дрэмлюць суровыя вежы
i вiшнёвыя хаты глядзяцца ў шырокi Дняпро.

Пазнаеце? Велiчная «Беларуская песня» Уладзiмiра Караткевiча. Але вы пабачыце не толькi панарамы. Той жа Караткевiч запросiць у Оршу — «Яна не блiшчыць хараством, а ў сэрца навек запала з паркам сваiм змарнелым, з сваёй Кабыляцкай гарой». У Рыгора Барадулiна — Вушаччына, дзе «запахла багунамi ды жывiцаю, хмель забрадзiў у баравых iмхах». Янка Сiпакоў здзяйсняе падарожжа не толькi па летуценнай Сiнягорыi, але i па старажытным Тураве: «Як прысеў ты, драўляны горад! З крэктам з замкавай споўз гары». А дапаўняюць вершаваныя радкi цудоўныя пейзажы Аркадзя Астаповiча, Апалiнарыя Гараўскага, Вiтольда Бялынiцкага–Бiрулi, Барыса Аракчэева, Леанiда Шчамялёва, Меера Аксельрода... Герой верша Алеся Бадака купляе бiлет на цягнiк да края свету... Але апынаецца ў знаёмых мясцiнах.

— А як жа абяцаны вамi край,
Край свету?! — я крычаў услед вагонам.
Птушыны грай узняўся над перонам,
i скрозь яго пачуў я:
«Вось ваш край!»
Цi, можа, «рай» крычалi мне з вагона?
О родны кут любовi i журбы!
Я без яго
У свеце заблудзiўся.
Вярнуўся — нiбы зноўку нарадзiўся,
Успомнiў, як даўно я тут не быў
i ўжо на ўсё астатняе забыўся.

Гэты зборнiк падобны да таго мiстычнага цягнiка, якi змушае ўбачыць сусвет — у родным куце.

Альбер Камю. Бунтующий человек. Падение. Изгнание и царство. Записные книжки (1951 — 1959). 
NEO–классика, АСТ, Москва, 2018.

Альбер Камю философом себя не считал — образования соответствующего не было. И экзистенциалистом тоже. Высмеивал парижские «экзистенциалистские кафе», где обязательно устраивали черный потолок — а как еще посетителю настроиться на тоску и тошноту от жизни? «Бунтующий человек» — серьезное исследование, но написанное не ученым, а большим художником. И в качестве материала он обращается не только к философским школам, но и к литературе. История идеи бунта против несправедливости... Возможно ли оправдать убийство во имя высокой цели? Ответ у Камю не совсем такой, как у Достоевского: поскольку всем правит абсурд, преступно и убийство, и самоубийство, ведь жизнь каждого человека — уникальный источник смысла. Ну а записные книжки известного человека — это всегда интересно. Случайно пришедшие в голову мысли, наброски сюжетов, наблюдения... «Ответ на вопрос, какие у меня самые любимые десять слов: «Мир, боль, земля, мать, люди, пустыня, честь, нищета, лето, море». «Не бывает двух талантов: один для жизни, другой для творчества. Одного достаточно и на то и на другое. И можно быть уверенным, что если этого таланта хватило лишь на произведение искусственное, неподлинное, то и жизнь ему была под силу лишь пустая и ничтожная».

Издания для обзора предоставлены книжным магазином «Академическая книга», Минск, пр-т Независимости, 72.