23 października z platformy mińskiej stacji kolejowej odchodzi symboliczny pociąg Organizacji Narodów Zjednoczonych “Ekspres ONZ-70 na Białorusi dla promowania Celów Zrównoważonego Rozwoju”. W ten sposób rozpoczęła się unikatowa akcja. Niezwykły projekt został wspólną inicjatywą organizacji systemu ONZ i Ministerstwa Spraw Zagranicznych Białorusi. Jego głównym celem była chęć “przywieść” ONZ do wszystkich centrów obwodowych kraju i opowiedzieć ludziom o istotcie zrównoważonego rozwoju.
Na prezentacji koncertu ONZ w Grodnie. (Od lewej strony do prawej) przewodniczący Grodzieńskiego Obwodowego Komitetu Wykonawczego Władimir Krawcow, Stały Koordynator ONZ na Białorusi Sanaka Samarasinha i Zastępca Ministra Spraw Zagranicznych Walentin Rybakow
Prawie trzy czwarte wieku temu z popiołów straszliwej katastrofy ludzkości — II wojny światowej — urodziło się marzenie o utworzeniu instytutu, który będzie w stanie utrzymać choć kruchy, ale pokój na świecie. To marzenie stało się koniecznością, bo żaden człowiek przy zdrowych zmysłach nie chciał powtarzania okropieństw, doświadczanych przez miliony. Konieczność utrzymania pokoju i porządku zjednoczyła narody, aby przez wspólne wysiłki osiągnąć cel. Pragnienie wspólnoty międzynarodowej, aby żyć w harmonii doprowadziły do stworzenia Organizacji Narodów Zjednoczonych, bez której trudno wyobrazić sobie dzisiejszy świat. W tym roku, 24 października, w dniu przyjęcia Karty Narodów Zjednoczonych, obchodziliśmy 70. rocznicę ONZ, która nadal odgrywa rolę gwaranta pokoju i głównego rozjemcy dla 193 krajów i narodów.
Białoruś (w tym czasie Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka) była jednym z 50 krajów, które podpisały Kartę Narodów Zjednoczonych w czerwcu 1945 roku. I tuż po II wojnie światowej została stworzona Organizacja, przeznaczona zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych:
- uchronić przyszłe pokolenia od klęski wojny;
- przywrócić wiarę w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość osoby ludzkiej, w równe prawa mężczyzn i kobiet oraz równe prawa wielkich i małych narodów;
- ustalić warunki, w których mogą być utrzymane sprawiedliwość i poszanowanie zobowiązań, wynikających z umów i innych źródeł prawa międzynarodowego;
- popierać postęp społeczny i poprawę warunków życia w warunkach większej wolności.
Ale jak wojny nadal zmuszają miliony ludzi do opuszczenia swoich domów, ubóstwo wciąż jest rzeczywistością na wszystkich kontynentach, terroryzm stał się poważnym problemem dla społeczności światowej, choroby z łatwością przekraczają granice państw, a zmiana klimatu zagraża całej naszej egzystencji, nie można bez zrozumienia odnosić się do obaw wielu ludzi na temat możliwości osiągnięcia światowego pokoju i dobrobytu. Ale mimo wszystkich przeszkód i wyzwań, Organizacja Narodów Zjednoczonych wierzy w konieczność zachowania wszystkiego, co jednoczy planetę w jedną cywilizację. Od tego przekonania w dużej mierze zależy przetrwanie ludzkości. “Z silną ONZ świat staje się coraz lepiej” — bez wątpienia wspieramy to hasło.
Organizacja Narodów Zjednoczonych działa na Białorusi od 1992 roku. Obecnie w kraju prowadzą działalność stałe przedstawicielstwa ośmiu agencji ONZ i szereg agencji ONZ bez stałych przedstawicielstw, które pracują razem z rządem Białorusi w dziedzinie rozwoju. Kierunki tej pracy, innymi słowy, punkty przyłożenia wspólnych starań są bardzo zróżnicowane: problemy zmian klimatu, ochrona środowiska i efektywność energetyczna; kwestie migracji; rozwój gospodarczy i lokalny; handel ludźmi i przemoc w rodzinie; problemy zdrowotne i, w szczególności HIV/AIDS, gruźlica, a ostatnio niezakaźne choroby; ochrona dzieci; demokratyczne zarządzanie i prawa człowieka; skutki katastrofy w Czarnobylu, równość płci.
Grodzieńskie Centrum Młodzieżowe podświetlone w niebieski kolor ONZ
Białoruś, jako założyciel Organizacji Narodów Zjednoczonych, a także jako jeden z jej najbardziej niezawodnych zwolenników, w rzeczywistości pomaga ONZ wzmacniać jej pozycje na arenie międzynarodowej. W tym samym czasie, skuteczna współpraca między ONZ a rządem białoruskim przyniosła wymierne korzyści dla kraju.
We wrześniu tego roku, w przededniu 70. rocznicy założenia ONZ, światowi przywódcy przyjęli cele zrównoważonego rozwoju, które mają być osiągnięte do 2030 roku. Należy przypuszczać, że ich realizacja doprowadzi do znaczących transformacji dla wszystkich ludzi, żyjących dziś na świecie, jak również dla przyszłych pokoleń. W rozwoju nowych celów globalnych brali udział miliony ludzi na całym świecie, co pozwoliło stworzyć ogólny obraz przyszłości, której chcemy. I teraz, aby przełożyć te cele w rzeczywistość, musimy działać razem. Wtedy będziemy mogli osiągnąć ich osiągnięcia.
Sam pomysł nowych celów narodził się na konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zrównoważonego Rozwoju, znanej również jako Szczyt Rio+20 w 2012 roku. Jej wynikiem stał się kompleksowy końcowy dokument polityczny “Przyszłość, której chcemy”, który zawiera jasne i praktyczne działania. Coś w rodzaju “przewodnika” dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju.
Również tam, w Rio de Janeiro, kraje członkowskie zgodziły się rozpocząć proces rozwoju Celów Zrównoważonego Rozwoju, czyli globalnych celów, które będą oparte na koncepcji Milenijnych Celów Rozwoju i zostaną programem porządku dziennego w dziedzinie rozwoju po 2015 rok.
MCR stanowiły ograniczone w czasie cele, których zadaniem było wyeliminowanie skrajnego ubóstwa w różnych jego przejawach (niski poziom dochodów, głód, choroby, itp), promując równość płci, edukację i rozwój środowiska. Globalne cele, które zastąpiły MCR, zakończyły 15-letni cykl wysiłków społeczności międzynarodowej. Niestety, do roku 2015 osiągnąć wszystkie postawione cele się nie udało i zadanie pozostało niespełnione dla milionów ludzi. Teraz jest czas, aby rozpocząć nową drogę i iść do końca.
Akcja “Ekspres ONZ-70 na Białorusi dla promowania Celów Zrównoważonego Rozwoju” została jeszcze jednym wspólnym marzeniem — tym razem ONZ oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych kraju. Akcja ta stała się ważnym wydarzeniem, dzięki wszystkim, którzy spotykali się, aby współpracować. Są przekonani, że Cele Zrównoważonego Rozwoju mogą być osiągnięte tylko w razie istnienia współpracy. Tak, są potrzebne wysiłki, jeśli żądać zmian, które niosą pokój, szczęście i dobrobyt ludziom na naszej planecie.
W ciągu ośmiu dni podróży, która rozpoczęła się w Mińsku w dniu 23 października i zakończyła się w dniu 30 października, “Pociąg ekspresowy ONZ-70 na Białorusi dla promowania Celów Zrównoważonego Rozwoju” odwiedził siedem miast i stał się swoim dla ponad 150 tysięcy ludzi, którzy wzięli udział w tej akcji. I dla milionów — dzięki mediom, które szeroko oświetlały przebieg akcji. Działania obejmowały pokazy filmowe, koncerty, zawody sportowe, talk show, seminaria, wystawy, klasy mistrzowskie, a nawet międzynarodowe show kulinarne.
Jednym z kluczowych momentów można nazwać sadzenie przez prezydenta Republiki Białoruś Aleksandra Łukaszenkę w Łoszyckim Kompleksie Zagrodowo-Parkowym Mińska Drzewa Pokoju i Zrównoważonego Rozwoju. Znaczącymi również zostały otwarcie wystawy, poświęconej historii 70-letniej współpracy ONZ i Białorusi, gaszenie marki, poświęconej 70. rocznicy ONZ, podpisanie programu ramowego ONZ w sprawie pomocy Białorusi w celu rozwoju na lata 2016-2020 oraz podpisanie przez przewodniczących obwodowych komitetów wykonawczych Deklaracji oddaności do celów zrównoważonego rozwoju, prezentacja w Mohylewie Narodowego Raportu o Rozwoju Człowieka, pokaz w kinach filmów, poświęconych 70. rocznicy ONZ i CZR, mobilne międzynarodowe targi kultury i inne.
Program ramowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNDAF) w celu wspierania Republiki Białoruś na rzecz rozwoju na lata 2016-2020 jest drugim dokumentem, który określa wspólną strategię działalności organizacji systemu ONZ na Białorusi. Dokument przygotowany przez Zespół Krajowy ONZ we współpracy z rządem Republiki Białoruś, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, przedstawicieli sektora prywatnego, słabszych grup społecznych, krajowych i międzynarodowych partnerów w celu promowania i ochrony praw człowieka w Republice Białoruś oraz w celu poprawy jakości życia jej mieszkańców i obywateli.
Podpisanie Programu Ramowego na rzecz pomocy Białorusi w celach rozwoju na lata 2016-2020
Ogólny kierunek działalności i współpracy w interesach rozwoju między organizacjami systemu ONZ a rządem Republiki Białoruś na najbliższe pięć lat ma następujące priorytety:
- Operacyjne i podlegające kontroli zarządzanie państwowe.
- Zrównoważony rozwój gospodarczy.
- Zachowanie korzystnego środowiska i zrównoważone wykorzystanie potencjału przyrodniczego w oparciu o “zielone” zasady ekonomii.
- Zrównoważony rozwój kapitału ludzkiego: przede wszystkim ochrona zdrowia, edukacja, integracja społeczna i ochrona, wszechstronny rozwój po katastrofie w Czarnobylu.
Realizacja dokumentu w latach 2016-2020 będzie opierać się na wspólnym planie roboczym Zespołu Krajowego ONZ, Krajowych Ram Współpracy i programów poszczególnych agencji systemu ONZ w porozumieniu z rządem Republiki Białoruś i w kontekscie Programu Ramowego.
24 października w Grodzieńskim Obwodowym Teatrze Dramatycznym, w dniu 70. rocznicy ONZ, odbył się koncert z muzycznymi i tanecznymi numerami, reprezentującymi ponad 20 krajów. Publiczność usłyszała również prawdziwe historie przedstawicieli szczególnie narażonych grup, takich jak uchodźcy, osoby niepełnosprawne, osoby, żyjące z HIV, działaczy, walczące z przemocą w rodzinie i handlem ludźmi — wszystkich tych, którym pomaga ONZ. W ramach akcji “Pomaluj świat w niebieski kolor ONZ” znakowe białoruskie budynki, takie jak Biblioteka Narodowa w Mińsku i Grodzieński Obwodowy Teatr Dramatyczny, zostały podświetlone na niebiesko. W tej akcji na całym świecie uczestniczyły takie zabytki jak Wielkie Piramidy w Gizie w Egipcie, Pomnik Chrystusa Odkupiciela w Rio de Janeiro, Wielki Mur Chiński, Ermitaż w Rosji i starożytne miasto Petra w Jordanii.
W każdym mieście po drodze symbolicznego pociągu ekspresowego ONZ mówili o różnych celach zrównoważonego rozwoju: o zdrowym stylu życia — w Grodnie, o jakościowej edukacji i równości płci — w Brześciu, o eliminacji nierówności — w Homlu, o eliminacji ubóstwa i głodu, godnej pracy i wzroście gospodarczym, a także o zrównoważonych miastach — w Mohylewie, o łątwo dostępnej i czystej energii, odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji, walce ze zmianami klimatu — w Witebsku.
Zainspirowani duchem obchodów bogatej 70-letniej przeszłości, jak również duchem ambitnych celów, które należy osiągnąć do 2030 roku, pracownicy Biura ONZ w Mińsku byli wdzięczni wszystkim, którzy odbyli tę historyczną podróż po Białorusi z nimi. A tym, którzy ją nie odbyli, oni symbolicznie mówią: jest jeszcze wiele do zrobienia, co oznacza, że jest jeszcze czas, aby wejść do “pociągu Celów Zrównoważonego Rozwoju”. Przecież każdy głos jest ważny. Jak ważne wszystkie marzenia. Konieczne jest, aby rozwiać obawy, zidentyfikować luki i ujawnić potencjał każdego. Poprzez dialog, który sam w sobie ma na celu wzajemne zrozumienie, można bez żadnych wątpliwości stworzyć świat, który będzie lepszy niż ten, który był. Świat, który zostanie osiągnięty, w tym przy wsparciu Organizacji Narodów Zjednoczonych.
Ciepłe przyjęcie uczestników “Ekspresu ONZ-70 na Białorusi dla promowania Celów Zrównoważonego Rozwoju” w Mińsku
Kiedy ta niesamowita podróż zakończyła się w Mińsku, niemożliwie było nie zadać kilka pytań inspiratorowi i koordynatorowi akcji “Ekspres ONZ-70 na Białorusi dla promowania Celów zrównoważonego rozwoju” Sanace Samarasinhowi, Stałemu Koordynatorowi ONZ na Białorusi.
— Przez cały tydzień pod koniec października Białorusini zostali świadkami codziennych wiadomości o wyjątkowej inicjatywie — “Ekspresie ONZ-70 na Białorusi dla promowania Celów Zrównoważonego Rozwoju”. Dlaczego pociąg? Jak powstał ten pomysł?
— Ponad 16 lat temu, podczas pierwszego tygodnia pracy w ONZ, w swoim biurze znalazłem książkę o Pekińskim Ekspresie. W 1995 roku 200 kobiet przejechały 8000 kilometrów pociągiem z Warszawy przez Brzeście i Mińsk do Pekinu, aby wziąć udział w 4. Światowej Konferencji ONZ w sprawie Kobiet. Inicjatywa została zorganizowana przez Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych. Zainspirowały mnie historie tych, którzy, mając wspólne wartości, dołączyli się do tego pociągu. Wtedy powiedziałem sobie, że pewnego dnia zrobię coś podobnego. W tym czasie nie wiedziałem, czemu ekspres będzie poświęcony. Podobają mi się pociągi, i byłem pewien, że, jeśli uda nam się przekonać ludzi, aby spędzić kilka dni razem, uda nam się poznać siebie. Oczywiście, skuteczna realizacja inicjatywy nie byłaby możliwa bez naszych partnerów: Ministerstwa Spraw Zagranicznych Białorusi, Białoruskiej Kolei, szeregu ministerstw i wszystkich obwodowych komitetów wykonawczych. Jestem wdzięczny pomocy sponsorów: Mobilne TeleSystemy Sp. z o. o., produkcyjnemu unitarnemu przedsiębiorstwu “Coca-Cola Beverages Białoruś”, Priorbank SA, Renaissance Mińsk Hotel SA, firmie “EPAM Systems”, Bielorusskij Narodnyj Bank SA, firmie “Conte Spa”, agencji ewentowej “Event Studio Bonbon”, firmie “Onega”, fabryce cukierków “Slodych”, firmie “Samsung”, firmie “Soundcafe”, prywatnemu przedsiębiorstwu “Nagesh Impeks”, klubu języka angielskiego “Mulberry Club”. Jestem wdzięczny całemu szeregu międzynarodowych agencji i organizacji, takich jak Szwedzka Międzynarodowa Agencja Współpracy na rzecz Rozwoju (SIDA), Fundacja Marii Szarapowej, Agencja USA Rozwoju Międzynarodowego, Światowa Organizacja Handlu, Ambasada Federacji Rosyjskiej na Białorusi, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Unia Europejska, Światowy Fundusz na rzecz walki z HIV/AIDS, Globalny Fundusz Środowiska, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej. Dziękuję partnerom medialnym. I, oczywiście, nie możemy pozostawić bez uwagi naszych wolontariuszy i studentów, którzy dokonali ogromny wkład w przygotowanie i realizację akcji “Ekspres ONZ-70 na Białorusi”.
— Co do zasady, działania ONZ — seminaria, warsztaty — przeprowadzą się w Mińsku. Dlaczego tym razem postanowiliście udać się do regionów?
— Misja “Ekspres ONZ-70 na Białorusi dla promowania Celów Zrównoważonego Rozwoju” miała na celu zebranie działaczy razem i udzielenie im możliwości porozmawiania ze sobą. Biorąc pod uwagę fakt, że ludzie, których chcielibyśmy przyciągnąć do udziału w tej akcji, byli zupełnie różni, początkowo wiedziałem, że niektórzy z nich nigdy nie będą mieli szansy, aby nawet ze sobą porozmawiać, nie mówiąc już o bliskiej znajomości. Ponadto, naszym celem było również zbliżenie ONZ i CZR do mieszkańców innych miast Białorusi, oprócz jej stolicy. Bo Cele Zrównoważonego Rozwoju zostały wyznaczone szeroką społecznością, nie tylko ekspertami i politykami. Cały świat pomagał sformułować te cele poprzez przeprowadzenie wielu wywiadów i badania “Mój Świat”, w ramach którego ludzie sami określali, w jakim świecie chcieliby żyć w 2030 roku. Ponad 15000 osób z Białorusi wzięli udział w tych wywiadach i ankietach. Jeśli chcemy osiągnąć te cele, musimy działać razem, nie tylko rządy i organizacje międzynarodowe. Dlatego ważne było, aby omówić z ludźmi na całej Białorusi sposoby rozwiązania tego globalnego problemu.
— A kto brał udział w waszych działaniach w drodze ekspresu z jednego centrum obwodowego do drugiego?
— Tysiące uczestników z ponad 40 krajów. Zaczął całą inicjatywę prezydent Republiki Białoruś w czasie sadzenia Drzewa Pokoju i Zrównoważonego Rozwoju na cześć 70-lecia ONZ. Prezydent również wziął udział w ceremonii podpisania Programu Ramowego Narodów Zjednoczonych do wspierania Republiki Białoruś w celu rozwoju na najbliższe pięć lat. Ponadto, w tej prawdziwie historycznej podróży wzięli udział ministrowie i inni przedstawiciele organów państwowych, parlamentarzyści, gubernatorzy wszystkich obwodów, ponad 100 organizacji pozarządowych, ponad 25 partnerów z sektora prywatnego, ponad 30 ambasad, studenci, dziennikarzy, przywódcy wszystkich wyznań, przedstawiciele niezabezpieczonych grup: osoby niepełnosprawne, ludzie żyjące z HIV, ofiary przemocy w rodzinie i handlu ludźmi, młodzież zagrożona, uchodźcy i osoby wewnętrznie przesiedlone (OWP), a także ponad 240 pracowników agencji ONZ, w tym Specjalny Wysłannik Sekretarza Generalnego ONZ do spraw młodzieży.
— Co dalej? Jakie nowe kroki zostaną podjęte po zakończeniu akcji “Ekspres ONZ-70 na Białorusi dla promowania Celów Zrównoważonego Rozwoju”?
— Musimy zacząć spełniać te obietnicy, które złożyliśmy do siebie nawzajem. W każdym mieście udokumentowaliśmy większą część z tego, co zostało powiedziane o konkretnych wyzwaniach i możliwościach, odnoszących się do różnych celów rozwoju. Ponadto, gubernator każdego obwodu podpisał zobowiązanie do współpracy z ONZ w celu osiągnięcia tych celów do 2030 roku. Wkrótce odbędzie się konferencja, na której będziemy opowiadać urzędnikom państwowym wszystkich poziomów opinii publicznej Białorusi i, w oparciu o opinie uczestników inicjatywy, dokładnie przeanalizujemy: co należy skorygować w programach, realizowanych przez państwo i rząd? Jednocześnie będziemy wspierać Białoruś w tworzeniu krajowego mechanizmu monitorowania postępów w realizacji CZR. Będzie zawierał interaktywny mechanizm angażowania społeczeństwa w celu umożliwienia obywatelom pełnego udziału w rozwoju swoich społeczności i kraju. Pociąg był dopiero początkiem!
Wiktor Michajłow
