Лужки — родина создателя современного иврита

Здалёк уражваюць шпілямі белакаменных хрысціянскіх храмаў Шаркаўшчынскія Лужкі. У пісьмовых крыніцах паселішча ўпершыню пазначана ў 1514 годзе як уладанне заможнага роду Сапегаў. Працяглы перыяд гаспадарылі тут шляхецкія роды Жабаў, Чапскіх, Плятэраў. 


У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе Лужкі — валасны цэнтр Дзісненскага ўезда Мінскай, а праз некаторы час Віленскай губерні Расійскай імперыі. Мястэчка ўпрыгожыла праваслаўная царква Раства Багародзіцы, якая ніколі не закрывалася і дзейнічае сёння. 

У Лужках адкрылася земскае народнае вучылішча. Дзейнічалі вадзяны млын, конная паштовая станцыя, малітоўны дом, больш дзясятка розных крам. 

На пачатку мінулага стагоддзя першых навучэнцаў прыняла царкоўна-прыходская школа.


У Вялікую Айчынную вайну нямецка-фашысцкія акупанты стварылі тут гета. Больш як 900 вязняў зверскі знішчылі. Мемарыяльным помнікам ушанаваны ахвяры вайны. 

Лужкі — радзіма Эліэзэра Бэн-Іегуды, стваральніка сучаснага іўрыта. У гэтых мясцінах нарадзіўся народны артыст СССР Генадзь Цітовіч.

Мае шляхі-дарогі за больш як чатыры дзесяцігоддзі журналісцкіх вандровак чамусьці міналі размешчаныя на мяжы з Глыбоцкім раёнам шаркаўшчынскія Лужкі. Ад райцэнтра да аграгарадка больш за тры дзясяткі кіламетраў. Аўтадарога перасякае невялікія вёскі, не падобныя на выцягнутыя на некалькі кіламетраў населеныя пункты паўднёвай і заходняй часткі рэспублікі. І палі на Віцебшчыне непрасторныя — перамежваюцца з нізінамі, парослымі хмызняком. 


Спрытна кіруючы легкавіком, Таццяна Краснадубская ўзгадала сваю вёсачку Вялікія Грыдзюшкі. Мо некалі і былі яны вялікія, а цяпер там не болей двух дзясяткаў падворкаў. Адтуль яна паехала вучыцца ў Полацкае педвучылішча. Вышэйшую педагагічную адукацыю атрымала завочна ў Віцебскім педінстытуце імя П. М. Машэрава. Настаўнічала ў Верацееўскай базавай школе. Дзясяты год кіруе мясцовай уладаю. Муж Віктар Васільевіч узначальвае сельгас­прадпрыемства «Гарадзец». Сын Андрэй і дачка Святлана атрымалі вышэйшую адукацыю і працуюць у сталіцы. Таццяна Мікалаеўна і Віктар Васільевіч забралі да сябе ў аграгарадок аўдавелую маці Ксенію Пятроўну. Летам яна любіць агарод даглядаць, на кухні дапамагае ўпраўляцца. 


На полі ва ўрочышчы Кліна­вае сустрэліся з кіраўні­ком гаспадаркі. Віктар Красна­дубскi адзначыў, што пасля рэар­ганізацыі гаспадаркі машынна-трактарны парк папоўніўся двума «Кіраўцамі-744». Камбінат хлебапрадуктаў закупіў сучасныя глебаапрацоўчыя і пасяўныя агрэгаты. 


Механізатар Расціслаў Жынгель на МТЗ-82 рыхтаваў глебу пад веснавую сяўбу. У гаспадарку ён прыйшоў амаль 40 гадоў таму. Пасля заканчэння Лужкаўскай сярэдняй школы прафесію трактарыста-машыніста атрымаў у Глыбоцкім прафтэхвучылішчы механізацыі. Некалькі гадоў таму пайшоў на льготную пенсію, але з трактарам не развітваецца. Сваімі рукамі пераабсталяваў гідраўлічны плуг, які атрымалі з завода 30 гадоў таму. Пільна сочыць механізатар за трактарам. У час рамонту правярае вузлы, дэталі. На полі машына працуе бездакорна. 
Сям’я механізатара Жынгеля атрымала ад гаспадаркі кватэру ў Лужках. Сын Сяргей скончыў Полацкі дзяржаўны лесагаспадарчы калеж і працуе майстрам на Пліскай пілараме ў Глыбоцкім раёне. 

Калектыў сельгаспрадпрыемства папаўняецца маладымі кадрамі. З сонечнага Крыма прывёз на Віцебшчыну жонку Валянціну Міхайлаўну Аляксандр Міронаў. Пяць гадоў працавала яна на свінаферме, а зараз даглядае цялят. Ад гаспадаркі атрымалі дом у Гарадцы, што прымыкае да Лужкоў. 
З Валянцінай Міронавай і яе сяброўкай па працы Вольгай Баркоўскай сустрэліся на жывёлагадоўчай ферме. Кожная даглядае амаль па сотні галоў маладняка. Пакуль цяляты выгульваліся на дварэ, жанчыны ўслалі памяшканне сухой саломай, засыпалі ў кармушкі канцэнтраты. 

ПОБАЧ з жывёлагадоўчай фермай цудоўна захаваліся мураваныя двухпавярховыя кароўнікі памешчыка Зіберга Плятэра. Мяне здзівілі словы старшыні сельвыканкама пра тое, што ў гэтых памяшканнях стагоддзе таму сена жывёле падавалі зверху спецыяльнымі ліфтамі. Як і тое, што ў шырокай каменнай канюшні раз’язджаліся запрэжаныя карэты. Сумна выглядаюць рэшткі будынка былой сінагогі. На высокім пагорку сярод раскошнага парка захаваўся палац магната Плятэра. У будынку месціцца адміністрацыя сельгаспрадпрыемства. Рачны бераг упрыгожвае чырвонакаменны былы вадзяны млын. На рацэ Мнюта рабочыя з Пінска ўзводзяць міні-гідрастанцыю. Да новага года плануецца ўвесці яе ў эксплуатацыю. Багатую спадчыну Лужкоў вянчаюць два прыгожых храмы. На адной з вуліц праглядаецца падмурак бацькоўскага дома сусветна вядомай асобы Эліэзэра Бэн-Іегуды, які адрадзіў іўрыт — дзяржаўную мову Ізраіля. 
Падумалася, што з такой багатай спадчынай толькі і развіваць турызм, на што старшыня сельвыканкама Таццяна Краснадубская скептычна адзначыла: усё ўпіраецца ў аддаленасць аграгарадка. Заўзятыя краяведы наведваюць Лужкі, а да масавага турызма пакуль справа не даходзіць. У спецыяльным праекце сельвыканкама «Лужкоўская вандроўка» распрацаваны турыстычны маршрут па аграгарадку. На цэнтральнай плошчы ўсталяваны банер з інфармацыяй стэндаў гістарычных аб’ектаў. Адчувальна павысілася актыўнасць тутэйшых у рэалізацыі задумак.

Лужкоўскі сельвыканкам, як і суседні Германавіцкі, сталі пілотнымі для ўкаранення падыходу, заснаванага на правах чалавека, у працэсы развіцця гэтых тэрыторый. У рамках рэалізацыі гэтай ініцыятывы жыхарам аграгарадка створана магчымасць культурнага адпачынку на беразе ракі Мнюта.
Шмат іншых задумак у кіраўніка сельвыканкама Таццяны Краснадубскай. Яе надзейныя памочнікі — старасты вёсак. Адна з найбольш актыўных — Марына Якубёнак з Крыўкоў. Працуе медсястрой у амбулаторыі, а на грамадскіх пачатках — стараста вёскі. Кожнае лета ў купальскую ноч на беразе Мнюты ладзіцца свята. Адзін з яго арганізатараў — мастацкі кіраўнік Дома культуры Ірына Буднік. Па інтэрнэту пазнаёмілася яна з малдаванінам Пятром Цідвэ. Трэці год адлічвае шчаслівая пара. 


Дырэктар школы Ларыса Гараніна ганарыцца, што яе выхаванцы прызнаны прызёрамі рэспубліканскага конкурсу «Школьны сад» і атрымалі мотаблок. Перамаглі яны і ў рэспубліканскім конкурсе па добраўпарадкаванні тэрыторыі. Дамоў вярнуліся з міні-трактарам. Старшакласнікі атрымліваюць пра­фесію кветкавода. Заняткі з імі праводзіць майстар вытворчага навучання Вольга Шастакевіч. Урокі працы вядзе Анатоль Крыўко.


З настаўніцай Зоей Огінавай адправіліся ў школьны музей. Прайшліся па калідоры другога паверху, пераўтворанага ў мастацкую галерэю. На сцяне музея размешчаны фотаздымкі выпускнікоў розных гадоў. У цэнтры пакоя ўсталяваны бюст мужнай партызанкі Настассі Бельскай. Вясною 1944 года фашысты схапілі патрыётку і ў суседняй вёсцы Гарадзец закатавалі. У савецкія часы піянерская арганізацыя школы насіла імя гераічнай зямлячкі. 

Жыхары аграгарадка ўключыліся ў акцыю «У гонар агульнай Перамогі!». Як сведак перажытага ў вайну падрыхтавана капсула з зямлёю для перадачы ў крыпту сталічнага храма. Там збяруцца капсулы з усіх куткоў шматпакутнай Радзімы і будзе ладзіцца агульны малебен. 


З сенцаў выйшаў статны гаспадар. Таццяна Мікалаеўна загадзя папярэдзіла яго пра сустрэчу. З кавенькай у руках, цяжка пераступаючы з нагі на нагу, крочыла Надзея Іванаўна. Прыселі на лавачцы ля дома. З вуліцы прыскакаў чацвераногі вартавы падворка Фунцік. За ім з’явіўся і шэры котка Мурзік. Гаспадары паведамілі, што мянушкі сабаку і кату далі ўнукі. У нявесткі Вольгі і сына Валерыя, якія працуюць урачамі ў Віцебску, два хлопчыкі і дачушка. Старэйшы Антон атрымаў пасведчанне трактарыста і марыць пабудаваць дом у Баравым. Дзядуля дапамог яму набыць трактар. Унук усё лета праводзіць у вёсцы. На паўтарагектарным надзеле вырошчваў бульбу. 

Запрашаючы зайсці ў дом, гаспадар прызнаўся, што яго як настаўніка біялогіі цешыць імкненне ўнука да сялянскага занятку. Надзея Іванаўна выкладала ў школе рускую мову і літаратуру. Свята захоўваюць настаўнікі фотаздымкі сям’і. Вышэйшую адукацыю атрымалі ў Даўгаўпілскім педінстытуце. Жывуць па вясковаму ўкладу. Раней трымалі карову, свіней. 

Мінулай вясною Міленцій Антонавіч адзначыў 80-гадовы юбілей. Ён заслужаны настаўнік народнай адукацыі, выдатнік адукацыі СССР і БССР. Першым у Беларусі атрымаў пасведчанне настаўніка-метадыста. Памятае, як са старшакласнікамі на доследнай дзялянцы вырошчвалі сою. 

Па-сялянску выхоўваў сыноў Чэслаў Урублеўскі, якога сустрэлі на лузе за ваколіцай Лужкоў. Андрэй і Юрый змянілі бацьку, які да выхаду на пенсію працаваў механізатарам. Трымае Чэслаў Іванавіч дзве каровы. На гектарным надзеле вырошчвае бульбу, збожжавыя. 

На тэрыторыі сельсавета 8 фермерскіх гаспадарак займаюцца земляробствам. Амаль 20 рабочых у лясніцтве. Два дзесяцігоддзі працуе ў калектыве механізатар Міхаіл Баравік, якога засталі за выгрузкай бярвенняў на ўскрайку леса. Жывуць Баравікі, як і большасць жыхароў аграгарадка, у сваім доме. 

Адлічваюць Лужкі другую палову тысячагоддзя. Тут ёсць што паглядзець, ёсць з кім сустрэцца, крокамі адмерыць бераг Мнюты да гаючых крыніц.

Шаркаўшчынскі раён.