У 1741-м полацкі каштальян Валерыан Жаба запрасіў у Лужкі манахаў з ордэна піяраў. Пасля адкрыцця калегіўма вёска атрымала статус мястэчка. У цэнтры яго высока ўзняліся да нябёс крыжы храма Міхаіла Архангела, шэдэўра стылю так званага віленскага барока. Архтэктурны помнік захаваўся да нашага часу. На плошчы побач з ім двойчы на год ладзіліся кірмашы.
У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай у 1793 годзе Лужкі — валасны цэнтр Дзісненскага ўезда Мінскай, а праз некаторы час Віленскай губерні Расійскай імперыі. Мястэчка ўпрыгожыла праваслаўная царква Раства Багародзіцы, якая ніколі не закрывалася і дзейнічае сёння.
У Лужках адкрылася земскае народнае вучылішча. Дзейнічалі вадзяны млын, конная паштовая станцыя, малітоўны дом, больш дзясятка розных крам.
На пачатку мінулага стагоддзя першых навучэнцаў прыняла царкоўна-прыходская школа.
Згодна з Рыжскім мірным дагаворам 1921 года, Лужкі — цэнтр гміны Дзісненскага павета Віленскага ваяводства буржуазнай Польшчы. Пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР статус мястэчка паніжаны да вёскі — цэнтра сельсавета Шаркаўшчынскага раёна.
У Вялікую Айчынную вайну нямецка-фашысцкія акупанты стварылі тут гета. Больш як 900 вязняў зверскі знішчылі. Мемарыяльным помнікам ушанаваны ахвяры вайны.
Лужкі — радзіма Эліэзэра Бэн-Іегуды, стваральніка сучаснага іўрыта. У гэтых мясцінах нарадзіўся народны артыст СССР Генадзь Цітовіч.
Мае шляхі-дарогі за больш як чатыры дзесяцігоддзі журналісцкіх вандровак чамусьці міналі размешчаныя на мяжы з Глыбоцкім раёнам шаркаўшчынскія Лужкі. Ад райцэнтра да аграгарадка больш за тры дзясяткі кіламетраў. Аўтадарога перасякае невялікія вёскі, не падобныя на выцягнутыя на некалькі кіламетраў населеныя пункты паўднёвай і заходняй часткі рэспублікі. І палі на Віцебшчыне непрасторныя — перамежваюцца з нізінамі, парослымі хмызняком.
Па шляху ад райцэнтра да Лужкоў прамільгнулі падворкі знаёмага аграгарадка Германавічы. За крутым пагоркам дарога перасекла вёскі Блізніца і Лапунова. На даляглядзе паказаліся крыжы двух белакаменных лужкоўскіх храмаў.
Спрытна кіруючы легкавіком, Таццяна Краснадубская ўзгадала сваю вёсачку Вялікія Грыдзюшкі. Мо некалі і былі яны вялікія, а цяпер там не болей двух дзясяткаў падворкаў. Адтуль яна паехала вучыцца ў Полацкае педвучылішча. Вышэйшую педагагічную адукацыю атрымала завочна ў Віцебскім педінстытуце імя П. М. Машэрава. Настаўнічала ў Верацееўскай базавай школе. Дзясяты год кіруе мясцовай уладаю. Муж Віктар Васільевіч узначальвае сельгаспрадпрыемства «Гарадзец». Сын Андрэй і дачка Святлана атрымалі вышэйшую адукацыю і працуюць у сталіцы. Таццяна Мікалаеўна і Віктар Васільевіч забралі да сябе ў аграгарадок аўдавелую маці Ксенію Пятроўну. Летам яна любіць агарод даглядаць, на кухні дапамагае ўпраўляцца.
У дачкі і зяця хапае клопатаў на працы. Сельгаспрадпрыемства, якое трэці год узначальвае Віктар Краснадубскі, два гады таму ўвайшло ў створаны аграхолдынг Полацкага КХП.
Ветэран працы Чэслаў УРУБЛЕЎСКІ і старшыня сельвыканкама Таццяна КРАСНАДУБСКАЯ.
На полі ва ўрочышчы Клінавае сустрэліся з кіраўніком гаспадаркі. Віктар Краснадубскi адзначыў, што пасля рэарганізацыі гаспадаркі машынна-трактарны парк папоўніўся двума «Кіраўцамі-744». Камбінат хлебапрадуктаў закупіў сучасныя глебаапрацоўчыя і пасяўныя агрэгаты.
У гаспадарцы амаль 8 тысяч гектараў сельгасугоддзяў, з якіх каля 5 тысяч гектараў ворыва. Не хапае механізатараў. У час веснавой сяўбы і на жніве без дапамогі гараджан не абыйсціся. Асаблівае напружанне адчувалася ў час сяўбы азімых культур. Амаль паўтары тысячы гектараў засеялі збожжавымі і 300 гектараў азімым рапсам. Глебаапрацоўчая тэхніка яшчэ не пакінула палі.
Медсястра амбулаторыі Марына ЯКУБЁНАК.
Механізатар Расціслаў Жынгель на МТЗ-82 рыхтаваў глебу пад веснавую сяўбу. У гаспадарку ён прыйшоў амаль 40 гадоў таму. Пасля заканчэння Лужкаўскай сярэдняй школы прафесію трактарыста-машыніста атрымаў у Глыбоцкім прафтэхвучылішчы механізацыі. Некалькі гадоў таму пайшоў на льготную пенсію, але з трактарам не развітваецца. Сваімі рукамі пераабсталяваў гідраўлічны плуг, які атрымалі з завода 30 гадоў таму. Пільна сочыць механізатар за трактарам. У час рамонту правярае вузлы, дэталі. На полі машына працуе бездакорна.
Жывёлаводы Вольга БАРКОЎСКАЯ і Вольга МІРОНАВА.
Калектыў сельгаспрадпрыемства папаўняецца маладымі кадрамі. З сонечнага Крыма прывёз на Віцебшчыну жонку Валянціну Міхайлаўну Аляксандр Міронаў. Пяць гадоў працавала яна на свінаферме, а зараз даглядае цялят. Ад гаспадаркі атрымалі дом у Гарадцы, што прымыкае да Лужкоў.
Трактарыст лясніцтва Міхаіл БАРАВІК.
ПОБАЧ з жывёлагадоўчай фермай цудоўна захаваліся мураваныя двухпавярховыя кароўнікі памешчыка Зіберга Плятэра. Мяне здзівілі словы старшыні сельвыканкама пра тое, што ў гэтых памяшканнях стагоддзе таму сена жывёле падавалі зверху спецыяльнымі ліфтамі. Як і тое, што ў шырокай каменнай канюшні раз’язджаліся запрэжаныя карэты. Сумна выглядаюць рэшткі будынка былой сінагогі. На высокім пагорку сярод раскошнага парка захаваўся палац магната Плятэра. У будынку месціцца адміністрацыя сельгаспрадпрыемства. Рачны бераг упрыгожвае чырвонакаменны былы вадзяны млын. На рацэ Мнюта рабочыя з Пінска ўзводзяць міні-гідрастанцыю. Да новага года плануецца ўвесці яе ў эксплуатацыю. Багатую спадчыну Лужкоў вянчаюць два прыгожых храмы. На адной з вуліц праглядаецца падмурак бацькоўскага дома сусветна вядомай асобы Эліэзэра Бэн-Іегуды, які адрадзіў іўрыт — дзяржаўную мову Ізраіля.
Механізатар сельгаспрадпрыемства Расціслаў ЖЫНГЕЛЬ.
Лужкоўскі сельвыканкам, як і суседні Германавіцкі, сталі пілотнымі для ўкаранення падыходу, заснаванага на правах чалавека, у працэсы развіцця гэтых тэрыторый. У рамках рэалізацыі гэтай ініцыятывы жыхарам аграгарадка створана магчымасць культурнага адпачынку на беразе ракі Мнюта.
Шосты дзясятак у шлюбе педагогі Надзея і Міленцій АНДЗІЛЕЎКІ.
Пасля атрымання адукацыі мясцовая моладзь вяртаецца дамоў. Жывёлагадоўчай фермай «Улііна» загадвае выпускнік сярэдняй школы Міхаіл Шыпіла. Пасля атрымання атэстатаў сталасці засталіся працаваць на зямлі браты Юрый і Андрэй Урублеўскія, Аляксандр Морхат, Аляксандр Каснікоўскі. Дырэктар сельгаспрадпрыемства Віктар Краснадубскі і яго намеснік Наталля Катушонак таксама мясцовыя.
Настаўніца гісторыі Зоя ОГІНАВА з вучнямі ў школьным музеі.
Дырэктар школы Ларыса Гараніна ганарыцца, што яе выхаванцы прызнаны прызёрамі рэспубліканскага конкурсу «Школьны сад» і атрымалі мотаблок. Перамаглі яны і ў рэспубліканскім конкурсе па добраўпарадкаванні тэрыторыі. Дамоў вярнуліся з міні-трактарам. Старшакласнікі атрымліваюць прафесію кветкавода. Заняткі з імі праводзіць майстар вытворчага навучання Вольга Шастакевіч. Урокі працы вядзе Анатоль Крыўко.
Экалагічныя веды вучні замацоўваюць на практычных занятках у школьным лясніцтве, на доследным участку. Праводзяцца экскурсіі ў музеі прыроды, зімовым садзе, дэндрарыі, водным садзе, дрэвагадавальніку. Уздоўж берага Мнюты пракладзена экалагічная сцяжына.
Будаўнік Андрэй ХАДАРЭНКА.
З настаўніцай Зоей Огінавай адправіліся ў школьны музей. Прайшліся па калідоры другога паверху, пераўтворанага ў мастацкую галерэю. На сцяне музея размешчаны фотаздымкі выпускнікоў розных гадоў. У цэнтры пакоя ўсталяваны бюст мужнай партызанкі Настассі Бельскай. Вясною 1944 года фашысты схапілі патрыётку і ў суседняй вёсцы Гарадзец закатавалі. У савецкія часы піянерская арганізацыя школы насіла імя гераічнай зямлячкі.
Жыхары аграгарадка ўключыліся ў акцыю «У гонар агульнай Перамогі!». Як сведак перажытага ў вайну падрыхтавана капсула з зямлёю для перадачы ў крыпту сталічнага храма. Там збяруцца капсулы з усіх куткоў шматпакутнай Радзімы і будзе ладзіцца агульны малебен.
На ваеннае ліхалецце выпала дзяцінства Надзеі Іванаўны і Міленція Антонавіча Андзілеўкаў. Да іх у вёску Баравая завіталі са старшынёю сельвыканкама. Мурожны луг акружае падворак педагогаў.
Ірына БУДНІК з мужам Пятром ЦІДВЭ.
З сенцаў выйшаў статны гаспадар. Таццяна Мікалаеўна загадзя папярэдзіла яго пра сустрэчу. З кавенькай у руках, цяжка пераступаючы з нагі на нагу, крочыла Надзея Іванаўна. Прыселі на лавачцы ля дома. З вуліцы прыскакаў чацвераногі вартавы падворка Фунцік. За ім з’явіўся і шэры котка Мурзік. Гаспадары паведамілі, што мянушкі сабаку і кату далі ўнукі. У нявесткі Вольгі і сына Валерыя, якія працуюць урачамі ў Віцебску, два хлопчыкі і дачушка. Старэйшы Антон атрымаў пасведчанне трактарыста і марыць пабудаваць дом у Баравым. Дзядуля дапамог яму набыць трактар. Унук усё лета праводзіць у вёсцы. На паўтарагектарным надзеле вырошчваў бульбу.
Запрашаючы зайсці ў дом, гаспадар прызнаўся, што яго як настаўніка біялогіі цешыць імкненне ўнука да сялянскага занятку. Надзея Іванаўна выкладала ў школе рускую мову і літаратуру. Свята захоўваюць настаўнікі фотаздымкі сям’і. Вышэйшую адукацыю атрымалі ў Даўгаўпілскім педінстытуце. Жывуць па вясковаму ўкладу. Раней трымалі карову, свіней.
Мінулай вясною Міленцій Антонавіч адзначыў 80-гадовы юбілей. Ён заслужаны настаўнік народнай адукацыі, выдатнік адукацыі СССР і БССР. Першым у Беларусі атрымаў пасведчанне настаўніка-метадыста. Памятае, як са старшакласнікамі на доследнай дзялянцы вырошчвалі сою.
Па-сялянску выхоўваў сыноў Чэслаў Урублеўскі, якога сустрэлі на лузе за ваколіцай Лужкоў. Андрэй і Юрый змянілі бацьку, які да выхаду на пенсію працаваў механізатарам. Трымае Чэслаў Іванавіч дзве каровы. На гектарным надзеле вырошчвае бульбу, збожжавыя.
На тэрыторыі сельсавета 8 фермерскіх гаспадарак займаюцца земляробствам. Амаль 20 рабочых у лясніцтве. Два дзесяцігоддзі працуе ў калектыве механізатар Міхаіл Баравік, якога засталі за выгрузкай бярвенняў на ўскрайку леса. Жывуць Баравікі, як і большасць жыхароў аграгарадка, у сваім доме.
Адлічваюць Лужкі другую палову тысячагоддзя. Тут ёсць што паглядзець, ёсць з кім сустрэцца, крокамі адмерыць бераг Мнюты да гаючых крыніц.
Шаркаўшчынскі раён.