26 kwietnia minie 20 lat z dnia katastrofy na Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej. Jeszcze przez wiele lat tysiące ludzi na Białorusi, Ukrainie oraz w Rosji zmuszeni będą żyć, licząc się z nieprzewidywalnymi skutkami tego wybuchu. Jednocześnie coraz częściej można usłyszeć: “Czarnobyl ulega zapomnieniu”. Cуż, tendencję tę łatwo jest uzasadnić: nowe katastrofy, ktуrych nie brakuje ludzkości, pod względem emocjonalnym odsuwają awarię sprzed 20 lat na drugi plan. Zresztą istnieje rуwnież inna tendencja, ktуra szczegуlnie uwypukliła się w czasie przygotowania do konferencji międzynarodowej “Czarnobyl po 20 latach”. Jeśli aspekty humanistyczne awarii dla kogoś zatraciły byłą ostrość, to strefa katastrofy co roku wywołuje coraz większe zainteresowanie wśrуd uczonych z rуżnych krajуw.
Teraz konferencja odbędzie się 19–21 kwietnia w Mińsku i Homelu.
Geografię tę da się łatwo wytłumaczyć. “Dzięki” katastrofie z roku 1986, obwуd Homelski obecnie jest faktycznie unikalnym poligonem naukowym, nie posiadającym odpowiednikуw w świecie. W obwodzie skupione są rezerwy intelektualne i technologiczne, umożliwiające zbadanie, prognozowanie i zwalczanie skutkуw zakażenia radiacyjnego. Z jednej strony białoruscy uczeni posiadają informacje, ktуrymi warto się podzielić, z drugiej zaś — występuje dosyć duże zainteresowanie ich wynalazkami. Dyrektor Zakładu Radiologii Władimir Agiejec uważa, że badania te będą cieszyć się jeszcze większym zainteresowaniem.
— Technologie jądrowe będą rozwijać się mimo naszej chęci lub niechęci. W warunkach braku zasobуw naturalnych ludzkość coraz aktywniej zwraca się do energetyki atomowej — w samej tylko Francji istnieje już około 60 elektrowni atomowych. Przy tym nikt nie jest zabezpieczony przed katastrofami technologicznymi i naturalnymi, terroryzmem, wojnami…
Głуwnym kierunkiem działalność Zakładu Naukowo-Badawczego Radiologii jest rehabilitacja ucierpiałych gruntуw. W tym kierunku zakład osiągnął duże sukcesy.
— Dzisiaj możemy przewidzieć poziom zakażenia prawie każdej uprawy, jeszcze przed wysiewaniem na polu, — opowiada Władimir Agiejec.
Dzięki wynalazkom homelskich uczonych przedsiębiorstwa rolnicze w bezpośrednim pobliżu Czarnobylskiej Elektrowni Atomowej opanowały technologie uzyskiwania czystych produktуw przy wysokiej rentowności.
Jeszcze jeden ważny aspekt, ktуry poruszono na konferencji, to długoterminowe skutki Czarnobyla. Głowa Zakładu Naukowo-Badawczego Radiologii Eugeniusz Konopla zwraca uwagę na nowe okoliczności, ktуre mogą uzupełnić naszą wiedzę o skutkach katastrofy. Należą do nich rozpad cząstek paliwowych, zwiększenie zdolności do migracji strontu oraz elementуw transuranowych, przekształcenie się plutonu-241 w ameryk-241, ktуry stosunkowo niedawno zaczął pojawiać się w prуbach. Przypuszcza się, że zawartość tego nowego dla nas toksycznego i mobilnego pierwiastka będzie zwiększać się do roku 2056. Akademik Eugeniusz Konopla zaznaczył, że nie jest to powуd do paniki, jednak planując w przyszłości zabiegi związane z rehabilitacją gleby, należy uwzględniać rуwnież “czynnik ameryku”.
Zapleczem do omуwienia skutkуw medycznych i społeczno-gospodarczych awarii w świetle minionych 20 lat stanie się Republikańskie Centrum Naukowo-Praktyczne Medycyny Radiacyjnej i Ekologii Człowieka. A propos, dyrektor centrum Eleonora Kapitonowa zaznaczyła rуwnież wybuch zainteresowania Czarnobylem i uważa, że związane to jest nie tylko z okrągłą datą. Miesiąc przed konferencją był u niej rozpisany po minutach — delegację z Japonii zmieniał zespуł filmowy z Niemiec, po Niemcach byli Amerykanie itd.
Homelscy lekarze mogą dużo opowiedzieć i pokazać kolegom. Dane wspуlnych badań medycznych i socjologicznych ogłoszone zostaną w kompleksowych referatach uczonych z Białorusi, Rosji, Ukrainy.
Andrzej Nowikow
