Обзор книг от Людмилы Рублевской
29.11.2019 08:57:00
Людмила РУБЛЕВСКАЯ
Сафiя Ворса. Горад аслеплых скрыжаляў
Мiнск, Рэдакцыя часопiса «Роднае слова», 2018Гэта пераклад на беларускую мову кнiгi юнай пiсьменнiцы з Мiнска, што мае перакладаў на мовы свету i прыхiльнiкаў больш, чым многiя сталыя аўтары. Нядаўна шаснаццацiгадовая аўтар атрымала за сваю аповесць прэмiю iмя Васiля Шукшына, а таксама прэмiю «Чалавек безбар’ернага асяроддзя — 2019». Такая аповесць i павiнна была напiсацца з юнацкiм максiмалiзмам, памкненнем да спачування i справядлiвасцi. Пры гэтым аўтару хапае мудрасцi ўбачыць i ацанiць тое, мiма чаго праходзяць самавiтыя дарослыя. Гэта кнiга пра невiдушчых людзей, напiсаная з пазiцый iх побыту, светаадчування, зносiн са светам. Аўтар прадмовы народны артыст Беларусi Вiктар Манаеў падкрэслiвае, што галоўная вартасць твора — стаўленне аўтара да таго, што ён расказвае. Што ж, над стылем можна (i трэба) папрацаваць, здольнасць спачуваць набыць цяжэй. Гераiня аповесцi, дзяўчынка Волечка, невiдушчая ад нараджэння — з дзяцiнства ёй давядзецца сутыкнуцца з неразуменнем свету. А калi памiрае мацi, Вольга аказваецца пад апекай цёткi… I тая забараняе ёй займацца музыкай, хаця Волечка незвычайна адораная. Але навошта гэта сляпой? Прыходзiцца iсцi на завод электрапрыбораў — адзiнае месца, куды бяруць невiдушчых. Там сярод супрацоўнiкаў яна сустракае i адзiнадумцаў, i добрых, светлых людзей, якiя дапамагаюць невiдушчым рэалiзаваць свае таленты. Таму гераiня не чарсцвее душою, наадварот, становiцца спявачкай i знаходзiць сваё каханне. У герояў ёсць рэальныя прататыпы. А ў гэтым годзе Сафiя разам з фiлiялам Расiйскага дзяржаўнага сацыяльнага ўнiверсiтэта ў Мiнску заснавала прэмiю на атрыманне вышэйшай адукацыi для невiдушчых i тых, хто слаба бачыць.
Шестнадцатилетняя писательница смогла показать проблемы незрячих людей с глубоким сочувствием и знанием материала.Антонi Лiбера. Мадам
Мiнск, Мастацкая лiтаратура, 2019
Раман польскага аўтара Антонi Лiбера «Мадам» — варты ўвагi праект выдавецтва «Мастацкая лiтаратура», якi знаёмiць беларускага чытача з актуальным лiтаратурным працэсам суседзяў. Аўтар нядаўна наведаў Беларусь для прэзентацыi гэтай кнiгi. А пераклад яе стаў сапраўдным выпрабаваннем для перакладчыцы Марыны Шода. Як сама яна кажа, раман напiсаны як музычны твор паводле прынцыпаў гармонii, палiфанii, са сваiмi кантрапунктамi i рэпрызамi. «Вельмi цiкава было змагацца з мовай, гаварлiвай, метафарычнай, з нерэгулярным сiнтаксiсам — мне не адзiн раз прыходзiла да галавы акрэсленне «барочная». Яшчэ адной складанасцю была лiтаратурацэнтрычнасць: аўтар перасыпаў свой раман прыхаванымi i наўпроставымi адсылкамi i алюзiямi на дзясяткi лiтаратурных твораў». Сюжэт пра тое, як вучань выпускнога класа закахаўся ў настаўнiцу французскай мовы i распачынае вельмi хiтрую гульню, каб прыцягнуць яе ўвагу, насамрэч не самае галоўнае ў кнiзе. Гэта партрэт эпохi 1950 — 60‑х ва ўсiх падрабязнасцях — ад турыстычных паходаў да самадзейных джазавых гуртоў — i пазачасавая гiсторыя падлетка, якi нагадвае падлеткаў Сэлiнджэра. Занадта разумны для свайго ўзросту чалавек, якi ўспрымае свет праз цытаты i алюзii. Iнтэлектуальнае падарожжа, у якое ўплецены i Шуберт, i Шэкспiр, i Сiмона дэ Бавуар, i антычная Федра.
Любовь Турбина. Люди на болоте. Экология как доминанта белорусской литературы ХХ века
У Никитских ворот, Москва, 2018
Поэтесса, переводчица и литературовед Любовь Турбина сейчас живет в Москве и работает в Институте мировой литературы им. Горького, но значительная часть ее биографии связана с Беларусью. Поэтому предмет ее исследований — белорусская литература. В сборник, изданный при поддержке Федеральной национально‑культурной автономии белорусов России, вошли статьи, посвященные творчеству писателей и поэтов, оставивших яркий след в литературе XX — начала XXI века. Но в необычном ракурсе: через архетипы болота и леса, распространенные в белорусской литературе, начиная с романа Ивана Мележа «Люди на болоте». Белорусская природа столетиями вдохновляет литераторов, для которых она не просто фон для развития событий, но и важная символика, и среда для раскрытия национального характера. Предметом рассуждений делаются также «Пеля» Андрея Федаренко, сборник «Пан Лес» Анатоля Сыса, «Птицы и гнезда» Янки Брыля, проза Михася Стрельцова и Андрея Кожедуба. Выбор экологической темы не случаен: автор не только литературовед, но и кандидат биологических наук. Любовь Турбина находит неожиданные аналогии с мировой литературой, знакомит с проблемами современного литературного процесса, ее статьи, наконец, просто интересно читать.
В образах природы белорусские писатели закодировали послание: не отрываться от своей почвы.
Издания для обзора предоставлены книжным магазином «Академическая книга», Минск, пр. Независимости, 72