Уявiць без нашых кармiцелек беларускую вёску нi раней, нi зараз немагчыма
Невядома куды плыло танюсенькае павуцiнне. Быццам сонечныя промнi матэрыялiзавалiся i, не паслухаўшыся сонца на захадзе, засталiся на зямлi, зачараваныя наваколлем, хараством непаўторных краявiдаў, на якiя так багатая наша беларуская зямля.
Вёска прачыналася рана, здавалася, вельмi павольна i амаль нячутна, але настойлiва, набiраючы моц. Першыя водблескi святла быццам валодалi неверагодна магутнай сiлай, каб абуджаць, прымушаць рухацца i гучаць вялiзныя абшары зямлi. Можа, хто i не надта хацеў прачынацца так рана, але гэтыя чароўныя ранiшнiя промнi пранiкалi ў самыя патаемныя куточкi вёсачкi i мякка падштурхоўвалi ўсiх да новага дня.
Усiх, але толькi не Мiхаську.
— Каб ты, сынку, ведаў, якая пакута мне так рана цябе падымаць. I хочацца, каб ты яшчэ трошкi паспаў, i будзiць трэба, — сказала мацi, прысеўшы на ложак сына. — Мы ж учора з табой дамовiлiся, што ты падменiш мяне на выгане. А мне на лён трэба, неадкладна. Сынку, ну…
Малы не варушыўся. Працягваў мерна дыхаць, як быццам спаў i нiчога не чуў.
— Слухай, добра, — з больш сур’ёзнай ноткай у голасе прамовiла мацi. — Ляжы, колькi ўлезе. Я сама пайду, не палянуюся, але ўвечары да мяне i блiзка не падыходзь… Кажуць, сёння ў клубе кiно… «Няўлоўныя мсцiўцы» нейкiя…
Хлопчык варухнуўся, але i далей не расплюшчваў вочы. Чуў, як мацi выйшла з пакоя i ўжо ў кухнi пыталася ў бацькi, з кiм Мiхаська сёння пагонiць кароў.
— Ды са старым Сямёнам, — адказаў той. — Усе малодшыя з ягонай хаты таксама на лён. Бо надвор’е не чакае. Добры дзень выпаў, не спякотны.
З дзедам Сямёнам! Словы маланкай адгукнулiся ў галаве малога, i Мiхаська вокамгненна выскачыў у кухню.
— О, дзякуй, сынку! Паслухмяны ты мой. Рукi мый i за стол. А я табе нешта ў клуначак сабяру. I салодкае будзе — прыхавала трошкi раней.
Павольна абуджаўся дзень, павольна цягнуўся статак да ўскрайку вёскi. За статкам, прымаючы з двароў каровак, вiтаючыся з гаспадынькамi, iшоў цыбаты дзед Сямён, за iм трусiў сонны Мiхаська. Стараючыся не адстаць, лянiва разважаў:
«Усе хочуць яшчэ паспаць… Вунь якiя сонныя каровы. Цяляты дык наогул на хаду спяць, а як жа хочацца спаць мне… Толькi дзед Сямён… Але старыя нiколi спаць не хочуць. Вось вырасту, стану старым, усiм пакажу, што я таксама ўмею не спаць. А цяпер… Цяпер хутчэй да таго старога стога ды ў салому».
Кароўкi павольна скублi па дарозе траву ды шыбавалi ў знаёмым напрамку — да лугавiн, што ляжалi паабапал Воўчага балота з невялiчкiмi стаўкамi празрыстай сцюдзёнай вады.
…Поўдзень. Прыселi на сухiм.
— Ну што, Мiхаська! Падсiлкуемся? Ты мо зранку што i кiнуў у рот, мацi нябось прымусiла. А я дык нешта сёння толькi квасу сербануў — ды i за пугу. Во! — паглядаючы на хусцiнку хлопчыка, усмiхнуўся дзед. — Мне б такiя прысмакi, я б тады хоць кожны дзень падпаскам хадзiў.
Мiхаська тут жа з таго, што сабрала мацi, пераклаў да харчоў дзеда некалькi кавалачкаў кумпяка i цукерку.
— Не, даражэнькi, дзякуй. Мне i адной цукеркi дастаткова. Здаецца, вунь якi ўжо стары — а салодкае толькi давай. Дзякуй.
А далей… Далей пачыналася тое, што вабiла хлопчыка больш, чым усё астатняе, асаблiва калi менавiта з дзедам Сямёнам даводзiлася iсцi на выпас. Бо толькi дзед Сямён ведаў такую неверагодную колькасць розных гiсторый, легенд ды паданняў.
— Вунь, вунь, тую трэба павярнуць, бач, вушы ўжо ў шкоду навастрыла. Ты ж маладзенькi, табе гэта ў iмгненне вока.
Мiхаська тут жа падхапiўся, хуценька павярнуў рагульку да статка i вярнуўся даслухваць гiсторыю. За дзень яны не раз разыходзiлiся ў розныя канцы чарады, а калi сыходзiлiся — зноў хлопчык цягнуў старога за рукаў i прасiў расказаць нешта яшчэ.
Пад вечар прыпынiлiся ля стаўкоў. Даелi, што засталося, запiўшы малаком.
— Вось, смакуй, дзеля чаго мы цэлы дзень на нагах — дзеля малака. А з яго, сам ведаеш, столькi ўсяго — не пералiчыць… Во, дарэчы, быў яшчэ адзiн выпадак. Для дамавiкоў гэтае самае малако лепей за ўсё, лепей i не трэба… Ну дык вось…
I зноў слухаў Мiхаська, не адводзячы вачэй ад дзедавага твару, ад рухаў яго рук, раз‑пораз пляскаў у далонi, ускокваў на ногi i зноў садзiўся.
— Ну што, хлопча, у наступны раз зноў да мяне ў падпаскi? Калi так, я тады таксама толькi з табой i пагаджуся iсцi. А да бацькоў зайду, — сказаў стары на развiтанне, пакiдаючы Мiхаську ля яго варот, — падзякую, што добрага сына выхавалi — памочнiка, не ляноту. Зайду…
v‑cvirko@bk.ru
Бясконца чароўная... Аўтарскi праект Уладзiмiра Цвiркi. Каровы
Каровы
Полная перепечатка текста и фотографий запрещена. Частичное цитирование разрешено при наличии гиперссылки.