Podobno na dnie studni gwiazdy można zobaczyć nawet w ciągu dnia. Zresztą istnieje bardziej przyjemny i gwarantowany sposуb nacieszyć się pięknem gwiaździstego nieba — przyjść do planetarium. O każdej pogodzie w planetarium widać gwiazdy, planety i satelity, komety i meteory, zaćmienie słońca i księżyca, panoramy Księżyca, Marsa, Wenus.Świat ciał niebieskich zawsze fascynował ludzi. Gwiazdy obserwowano, malowano, układano legendy. Wielu odkryć dokonano dzięki wynalezieniu teleskopu. Jak rуwnież urządzeniu optyczno-mechanicznemu Planetarium, pozwalającemu za pomocą świetlnych punktуw i plam, kolorowych obrazkуw poszczegуlnych zjawisk stworzyć iluzję sfer kosmicznych. Instytucje naukowo-edukacyjne prezentujące obiekty Wszechświata nazwano jak to urządzenie — planetaria. Na świecie jest ich około 4000. Pierwszy budynek został zbudowany w Monachium w 1925 roku. W ZSRR planetaria zaczęły się pojawiać od 1929 roku, najpierw w Moskwie, pуźniej w innych miastach.
Na Białorusi planetaria działały w Homlu, Witebsku, Lidzie. Były to wyposażone na nowo cerkwie albo inne budowle z kopułą. Tylko planetarium w Mińsku zostało specjalnie zbudowane — według projektu białoruskiego architekta Natalii Afanasjewej w 1965 roku na jednym z najwyższych wzgуrz w parku imienia Gorkiego, w centrum stolicy. Jest przed nim pomnik Konstantego Ciołkowskiego i jedyne w kraju publiczne obserwatorium, gdzie każdy chętny mуgł popatrzeć przez teleskop na gwiazdy, Słońce, plamy na nim, księżycowe kratery i lot komet.
— Niestety od kilku lat obserwatorium jest nieczynne — mуwi Aleksander Mikulicz, kierownik mińskiego planetarium. — W zeszłym roku ogłoszonym przez Zgromadzenie Ogуlne ONZ Rokiem Astronomii ruszyła rekonstrukcja. Odnowiono teleskop, wymieniono media. Jest dużo pracy, ale mamy nadzieję, że obserwatorium wkrуtce otworzy drzwi do niezbadanego Wszechświata.
Planetarium jest czynne bez przerwy od 45 lat. Wyposażenie niemieckiej firmy Carl Zeiss Jena zainstalowane od dnia otwarcia jak na razie nie zawiodło ani zwiedzających, ani pracownikуw dbających o jego stan. Projektor optyczno-mechaniczny pomaga nie tylko pokazać układ gwiazd o dowolnej porze roku, ale i pewne efekty specjalne. Siedząc w wygodnym fotelu, w ciągu kilku minut można zobaczyć lot bolidu, gwiezdny deszcz, zorzę polarną i nawet wschуd słońca. Pozazdrościłam pracownikom planetarium, przecież kilka razy dziennie mogą obserwować wschуd i zachуd słońca. Prawie jak mały książę z baśni Antoine’a de Saint-Exupery’ego na swojej planecie: wystarczy przesunąć krzesło kilka krokуw dalej i znуw patrzeć na niebo.
Seanse w planetarium odbywają się prawie co godzinę. Oprуcz gwiaździstego nieba, w zależności od wieku, pokazywane są filmy animowane, na przykład “Przygody Puchatka i Prosiaczka na Marsie”, wiadomości astronomiczne tygodnia albo wykłady z astronomii, astronautyki, geofizyki, ochrony środowiska.
W planetarium odbywają się także show muzyczne (na sali jest wspaniała akustyka) oraz wystawy. Ostatnia “Malarstwo astralne” pozwoliła zobaczyć Kosmos oczami malarza Wiktora Wasiukiewicza. W Dniu Astronomii mińskie planetarium i klub miłośnikуw astronomii co roku organizują w parku imienia Gorkiego wieczуr astronomii na chodniku, każdy chętny może popatrzeć przez teleskop na ciała niebieskie, dowiedzieć się o ustroju Wszechświata na wystawie fotograficznej. W Dniu Astronautyki w planetarium odbywają się spotkania z weteranami Bajkonuru, konkursy dziecięce i publiczne wykłady. Co czeka zwiedzających podczas obchodуw 45. rocznicy mińskiego planetarium (29 lipca) w bieżącym roku, na razie jest tajemnicą.
Przy planetarium działa kуłko młodych astronomуw. Od 2008 roku prowadzi działalność klub amatorуw astronomii “Asz-niu”. Członkowie klubu wyjeżdżają z teleskopami na nocne obserwacje za miasto, gdzie nie przeszkadzają latarnie, organizują publiczne obserwacje obiektуw niebieskich dla wszystkich chętnych, wiosną ruszają na maraton Messier. Co to jest?
— Nie biegniemy rzecz jasna z teleskopami — uśmiecha się Aleksander Mikulicz. — Celem maratonu jest obserwacja w ciągu nocy jak największej liczby obiektуw katalogu francuskiego astronoma XVIII wieku Charlesa Messier. Trudno to zrobić, biorąc pod uwagę, że katalog zawiera 110 rуżnych galaktyk, skupisk gwiazd i mgławic.
Od kilku lat na Białorusi istnieje portal astronomiczny BELASTRO.NET pozwalający kontaktować członkom klubu nie tylko między sobą, ale i z amatorami astronomii w rуżnych zakątkach kraju.
— Jesteśmy jedną rodziną. Pomagamy sobie nawzajem, udzielamy konsultacji w dziedzinach lepiej przez nas zbadanych, bywamy w prywatnych obserwatoriach założonych na terenie Białorusi przez amatorуw astronomii. To Sergiusz Szurpakow z Orszy, Sergiusz Iwan z Mołodeczna, Witalij Niewski z Witebska.
Mińskie planetarium należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Planetariуw, Euroazjatyckiego Związku Astronomicznego i Stowarzyszenia Planetariуw Rosji. Utrzymuje kontakty z planetariami bliskiej zagranicy, uczestniczy w międzynarodowych imprezach, na przykład w szkole lektorуw w Moskwie.
W planetarium zawsze jest dużo zwiedzających, nauczyciele przychodzą z uczniami miejskich szkуł, przyjeżdżają grupy turystyczne z kraju i zza granicy, przychodzą rodzice z dziećmi, studenci po wykładach, chłopcy umawiają się na randki z dziewczynami. W rzeczy samej, jeśli gwiazdy się zapala, jest to komuś potrzebne.
Ludmiła Minkiewicz
