Ні на званок, ні на стук у доме, куды мог звярнуцца нелегал, ніхто не адказвае. З канца красавіка на Міншчыну прыбыў працоўны дэсант грамадзян Украіны, якія занятыя ў асноўным на будоўлі. Рэгістрацыя ім не патрэбна на працягу 30 дзён, і рабочыя гэтым карыстаюцца: месяц працуюць, потым літаральна на паўдня выязджаюць на радзіму, а пасля вяртання адлік тэрміну пачынаецца нанова. Горш іх справы са спецыяльным дазволам на працу. Так, нядаўна ў вёсцы Строчыцы знайшліся 10 украінцаў, якія працавалі без яго ў ААТ «Шчомысліца». Выяўлялі працоўных нелегалаў і на прыватных будоўлях у Заслаўі, Калодзішчах. З 1 студзеня гэтага года ў Мінскім раёне складзены 34 пратаколы за парушэнне парадку працоўнай і прадпрымальніцкай дзейнасці іншаземцамі. У асноўным — у дачыненні грамадзян Украіны, але ёсць сярод парушальнікаў грузін, узбек, таджычка.
У невялікім гандлёвым цэнтры пасёлка Калодзішчы прытуліўся з краю сціплы магазін з жоўтай шыльдай, якая паведамляе, што тут можна набыць жаночае, мужчынскае і дзіцячае адзенне, абутак. Працуюць у гандлёвым пункце грамадзяне Узбекістана. Указам № 510 уведзены мараторый на праверку суб’ектаў гаспадарання на працягу двух гадоў з моманту рэгістрацыі. Так што пазапланавыя праверкі ў іх бываюць толькі ў выключных выпадках. Але гэта не датычыцца агульных для ўсіх іншаземцаў правілаў: для таго, каб жыць і працаваць у Беларусі, ім неабходна мець рэгістрацыю і спецыяльны дазвол на занятак працоўнай дзейнасцю.
У гэтага грамадзяніна Узбекістана ўсе дакументы ў парадку.Прадавец-кансультант, які стаіць за касай, з гатоўнасцю дэманструе нам пашпарт з рэгістрацыяй. Ёсць у яго і спецыяльны дазвол. Але інспектары працягваюць размову: дакладна вядома, што ён і чацвёра землякоў пражываюць у пасёлку Лясны, трое з іх працаваць у нас пакуль не маюць права. Малады чалавек блытаецца, не можа сказаць дакладна, хто з іх працуе, а хто не. Магчыма таму, што адначасова разлічвае пакупнікоў — у магазіне, дзе можна набыць дзіцячыя шорты з плашчоўкі за 6 рублёў, а прыгожую сукенку — за 35, кліентаў хапае. Відаць, трэба наведаць яшчэ адзін магазін, які належыць гэтай кампаніі, — у Бараўлянах.
У пасёлку, які актыўна развіваецца, магазін узбекскіх тавараў займае значную плошчу: акрамя гандлёвай залы, ёсць падсобнае памяшканне і асобная зала для абутку. Тут дакументы таксама ў парадку. Інспектары правяраюць падсобнае памяшканне — не выключана, што там хаваюцца землякі прадаўца, якія звычайна яму дапамагаюць. Але ў пакоі пуста. Не аказваецца грамадзян Узбекістана і ў кватэры, якую яны арандуюць і выкарыстоўваюць адначасова як жыллё і склад.
— Горача на вуліцы, можа, купацца пайшлі?
Сяргей Лукашэвіч, інспектар АГіМ Мінскага раёна, не пагаджаецца з такой здагадкай. Аказваецца, зусім нядаўна адзін з гэтых іншаземцаў ужо атрымаў штраф за адсутнасць спецыяльнага дазволу на працу. Паўторнае парушэнне пагражае сур’ёзнымі санкцыямі і яму, і прадпрымальніку, у якога ён працуе. Іншаземец атрымае штраф у памеры ад 10 базавых велічынь (255 рублёў) або будзе дэпарціраваны. Штраф для працадаўца яшчэ большы, акрамя таго, на год ён страціць права прыцягваць да работы іншаземцаў. Верагодна, папярэджаныя земляком з першага магазіна ўзбекі проста схаваліся ад нас.
Каб жыць і працаваць у нашай краіне, трэба мець рэгістрацыю і спецыяльны дазвол на заняткі працоўнай дзейнасцю. Далейшы шлях ляжыць у Ратамку. Там да нядаўняга часу спакойна пражываў у жанчыны грамадзянін Расіі. Рэгістрацыі не меў, на існаванне зарабляў выпадковымі падпрацоўкамі на рынку. І жыць так ён мог яшчэ доўга, каб не ўчыніў бойку з сабутэльнікам, разнімаць якую давялося супрацоўнікам міліцыі. Расіяніна дэпарціравалі на гістарычную радзіму, чым ён быў вельмі засмучаны і, ад’язджаючы, паабяцаў вярнуцца. Аказваецца, у Расіі не мае ён ні родных, ні блізкіх, а Беларусь прыйшлася даспадобы. Між тым парушэнне правілаў дэпартацыі — дастаткова сур’ёзная правіннасць.
Яўгенія Меснік, старшы інспектар АГіМ Мінскага раёна, націскае на званок дзвярэй старога прыватнага дома. Ні на званок, ні на стук ніхто не адказвае. Але тут вецер гайдае дзверы — аказваецца, яны незамкнёныя. Гукаем гаспадароў, ніхто не адзываецца. Заўважаем, што на стале ў верандзе стаяць рэшткі ежы — быццам мы перашкодзілі камусьці абедаць. Праводзіць вобыск без дастатковых на тое падстаў мы не маем права, абмяжоўваемся павярхоўным аглядам. Праўда, суседка паведамляе, што незамкнёныя дзверы ў гэтым доме — справа звычайная, а таго, хто нас цікавіць, яна ўжо даўно не бачыла.
Па даных упраўлення па грамадзянстве і міграцыі УУС Мінаблвыканкама, толькі ў Мінскай вобласці сёлета іншаземцам выдадзена 1166 спецыяльных дазволаў на працу. 217 саіскальнікаў атрымалі адмову — значыць, у рэгіёне ёсць уласныя беспрацоўныя спецыялісты такога профілю. 631 з раней выдадзеных дазволаў анулявалі. Так здараецца, калі іншаземцы прадстаўляюць непраўдзівыя звесткі аб сабе, ці іх заяўленая пасада не адпавядае сапраўднай, ці калі іх прыцягваюць да адміністрацыйнай адказнасці за якія-небудзь правапарушэнні.
nevmer@sb.by
Фота аўтара
