В этом году уничтожено более 20 тысяч взрывоопасных предметов: как в нашей армии готовят саперов

І праз дзясяткі гадоў пасля заканчэння Вялікай Айчыннай снарады і бомбы тых часоў знаходзяць у палях, агародах або падчас рэканструкцыі будынкаў. Зямля выштурхоўвае з сябе адгалоскі былых бітваў. Знішчаць іх прыходзіцца ў тым ліку і ваенным сапёрам. Карэспандэнт «Р» пабываў на палігоне і ўбачыў, як рыхтуюць інжынераў-сапёраў для нашай арміі.

Месца сустрэчы змяніць нельга

У гэтым годзе рухомымі групамі размініравання знішчана больш за 20 тысяч выбухованебяспечных прадметаў: ад боепрыпасаў часоў вайны да сучасных. На палігоне 2-й інжынернай брыгады ў пасёлку Сосны пад Мінскам праходзяць практычную падрыхтоўку салдаты інжынерна-сапёрных батальёнаў Заходняга аператыўнага камандавання. Месца выбрана невыпадкова — менавіта на базе 2-й інжынернай брыгады да канца 2019 года будзе створаны супрацьмінны цэнтр.

Усе «навучэнцы» — салдаты тэрміновай службы, паўгода ўжо адслужылі, але пораху яшчэ ў літаральным сэнсе слова не нюхалі. Афіцэры з 2-й інжынернай брыгады на вучэбных участках паказваюць сваім малодшым баявым таварышам парадак знішчэння снарадаў і мін. Кіруе практычнымі заняткамі начальнік інжынернай службы Заходняга аператыўнага камандавання палкоўнік Юрый Шырко:

— Мы вучым байцоў размініраваць снарады часоў Вялікай Айчыннай і чысціць палігоны пасля вучэнняў.

Наогул, выбухованебяспечны прадмет можна абясшкодзіць альбо знішчыць. Аднак салдат тэрміновай службы не вучаць, як у блокбастарах, пераразаць рознакаляровыя правады або даставаць дэтанатар. Толькі знішчаць. Калі ж снарад знойдзены ў населеным пункце, то ўжо сапёры ўнутраных войскаў вывозяць яго на палігон і там знішчаюць — электрычным спосабам на бяспечнай адлегласці.

Салдат «для агульнага развіцця» вучаць таксама падрываць зарады агнявым спосабам, але гэта архаізм. Агнявы спосаб падрывання стары як свет — падпаліў вогнеправодны шнур і бяжы. Цяпер ім не карыстаюцца. Электрычны спосаб больш бяспечны, а таксама дазваляе падрываць вялікія снарады і злучаць у адну сетку каля 200 зарадаў.

Шашкі нагало!

Салдат абціскае юбку капсуля-дэтанатара, які ініцыіруе выбух шашкі, вакол вогнеправоднага шнура. Ваеннаслужачы абвешаны падсумкамі, у якіх носяць спецыяльныя інструменты, напрыклад, сапёрны нож, кусачкі і шыла, каб зрабіць дзірку для капсуля ў шашцы. Выконваюць гэта яны ў бронекамізэльках і касках. На нагах — валёнкі, у іх холад хоць бы што. Мае ж берцы з нубуку ўжо наскрозь прамоклі ад снегу.

Салдат адразае кончык вогнеправоднага шнура.

 — Ты што, каўбасу рэжаш, націскай мацней, — матывуе яго кіраўнік вучэбнага пункта, афіцэр старой загартоўкі.


Падпалілі вогнеправодны шнур, хвіліна на тое, каб адбегчы. І затушыць яго нельга, толькі абрэзаць — унутры порах. Адзін салдат не паспеў запаліць шнур. У іншага форс агню не дайшоў да капсуля, мабыць, дрэнна яго замацаваў. Па тэхніцы бяспекі чакаем тры хвіліны і ідзём глядзець, што не так.

Электрычны метад падрыву працуе больш надзейна. Усё, што трэба для выбуху, — 200-грамовыя тратылавыя шашкі, дэтанатар, катушка з правадамі і кандэнсатарная падрыўная машынка КПМ-1А.

Некалькі тратылавых шашак злучаюцца паміж сабой правадамі і ўтвараюць адзіны магутны механізм. Менавіта такім чынам знішчаюць групы снарадаў і часам нават цэлыя будынкі. Злучаюць правады паслядоўна і паралельна. Пры паслядоўным злучэнні можна падарваць больш зарадаў.

Чорны провад уецца пад нагамі — магістральная лінія. Ужо на адлегласці да двух метраў яго цяжка заўважыць у расліннасці. Ад магістральнай лініі «адлучыліся» правады да электрадэтанатараў. Салдаты сабралі сетку, дэтанатары ў зарадах. Камандзір групы размініравання ўстаўляе ключ у машынку. Перад гэтым ён пераканаўся ў цэласнасці проваду і праверыў супраціўленне на канцах лініі. Падрываем зарады з агнявой кропкі ў акопе. У пяцідзесяці метрах кілаграм тратылу ўзлятае ў паветра: ударная хваля прабегла пад нагамі, кавалкі зямлі падкінула на некалькі метраў уверх, і яшчэ хвіліну меланхалічна рассейваўся шэры дым. 

Дарэчы, сапёры яшчэ і інжынеры. Не толькі руйнуюць, але і ствараюць — яны наводзяць масты. Напрыклад, інжынеры-сапёры Заходняга аператыўнага камандавання ў мінулым збудавалі тры драўляныя нізкаводныя масты ў Карэліцкім раёне, у гэтым годзе два аналагічныя на Нёмане, а таксама дапамагалі ўзводзіць пераправу ў Асіповіцкім раёне. Гэтыя масты дзесяць гадоў спакойна прастаяць і вытрымліваюць да 60 тон нагрузкі. 

ikras@sb.by