Перспектыўную браслаўскую будоўлю чамусьці пакінуў швейцарскі інвестар

Перспектыўную браслаўскую будоўлю чамусьці пакінуў швейцарскі інвестар, але да яе актыўна пряглядваюцца іншыя


Яшчэ пару гадоў таму з мясцовых і рэспубліканскіх сродкаў масавай інфармацыі можна было даведацца, што ля вёскі Відзы-Лаўчынскія Браслаўскага раёна распачынаецца замежным інвестарам будаўніцтва санаторыя-курорта «Лазенкі», роўнага якому не бу- дзе ў краіне: трохпавярховы корпус на 500 месцаў для адпачываючых з адна- і двухспальнымі нумарамі, корпус з водагразелячэбніцай, турэцкія і рускія лазні, закрыты басейн, спартыўныя і трэнажорныя залы і іншае.

Узвядзенню названага аб’екта спрыяла некалькі важных фактараў. Па-першае, тут у лесе ля возера Лазенкі б’е крыніца з мінеральнай вадой, якая па сваіх уласцівасцях не ўступае мінеральным водам «Вісбадэн» (Германія), «Вішы» (Францыя), «Баржомі» (Грузія). Па-другое, у гэтым і суседнім азёрах ёсць вялікія залежы лячэбных гразей, так званага сапрапелю, які эфектыўна прымяняецца ў медыцыне пры хваробе нерваў, скуры і асабліва суставаў і мышцаў. І, па-трэцяе, што немалаважна, у XIX стагоддзі тут ужо існаваў адзін з першых у Беларусі санаторыяў з водалячэбніцай на 60 ваннаў, які абслугоўвалі 2 урачы і 10 медсясцёр. Яго пацыентамі былі такія знакамітыя людзі, як паэт Адам Міцкевіч і вялікі князь Міхаіл, родны брат цара Аляксандра I.


Аднак надарыўся пажар, і лячэбніца згарэла. Засталіся ад яе фундамент ды некалькі, па словах мясцовых жыхароў, рэшткаў дубовых ваннаў.

А на ўзгорку возера Дворнага — будынак маёнтка пана Мінейкі, двараніна, таго самага, які і ладзіў лячэбніцу, а таксама парк, у якім можна пабачыць рэдкія пароды дрэў: скальны дуб, клён серабрысты, шэры арэх, чубушнік вянечны і іншыя.

Важнае значэнне аднаўленню старажытнага курорта ля Відзаў на Браслаўшчыне надаваў дырэктар Рэспубліканскага цэнтра па аздараўленні і санаторна-курортным лячэнні насельніцтва Мікалай Мазур: цяпер многім беларусам не толькі не спатрэбіцца ездзіць за мяжу, каб лячыць некаторыя захворванні, а, наадварот, можна будзе наладзіць экспарт санаторных паслуг.

Узвесці санаторый узялася латвійская фірма – ЗАТ «Эфрона», дырэктарам філіяла якой на Браслаўшчыне быў прызначаны ў жніўні 2009 года Віктар Раловіч. Была адведзена зямля для санаторыя, зроблены праект у Германіі за 500 тысяч еўра, але будаўніцтва самога аб’екта так і не пачалося. Па іроніі лёсу, у тым жа жніўні ў 2012 годзе ЗАТ «Эфрона» паведаміла, што часова прыпыняе дзейнасць. Гэта «часовасць» цягнецца да сённяшняга дня. Што ж здарылася? І як увогуле развіваліся падзеі?

На гэтыя пытанні лепш за ўсё можа адказаць дырэктар непабудаванага санаторыя Віктар Раловіч.


Найперш — аб самой асобе Віктара Раловіча. Да выхаду на пенсію быў ён старшынёй мясцовага калгаса «Наперад», які зрабіў адным з самых перадавых у раёне. Гэта ён у свой час наадрэз адмовіўся, нягледзячы на ціск «зверху», прыватызаваць за «шапку» калгаснае жыллё. У столькі тады ацэньвалі дом. І аказаўся правы. Тыя «гаспадарнікі», якія параздавалі амаль што дарма катэджы, засталіся без работнікаў. Праславіўся ж Раловіч «КІТамі» (у перакладзе на рускую мову – коллективы интенсивного труда). Старэйшае пакаленне, мабыць, памятае, як імкнуліся ўкараніць гэтую даволі прагрэсіўную форму работы ў калгасах, каб зацікавіць людзей вынікамі сваёй працы. Але ці перастараліся, ці не растлумачылі як след людзям, але «КІТы» гэтыя не прыжыліся. А вось у Віктара Раловіча справа пайшла.

У гаспадарцы ён арганізаваў 3 «КІТы». У кожным – па 18—20 механізатараў. Аддалі ім тэхніку, майстэрні, зямлю, фермы для абслугоўвання. За аснову ўзялі прынцып: меншыя затраты на вытворчасці – большая зарплата.  Сэканоміш – усё тваё! Сабралі большы ўраджай, чым планавалі, – лішкі таксама сабе. Хочаш —  забірай зернем, хочаш – атрымлівай грашыма. Кожны «КІТ» быў  як адна дружная сям’я. Тут не было месца абібокам, прагульшчыкам, аматарам узяць чарку. Ну і вынікі не прымусілі сябе чакаць: відавочныя прыбаўкі па малаку, мясу, збожжу. Само сабой зразумела, што зарплата ў членаў «КІТоў» у два, а то і тры разы была вышэйшая, чым у іншых. Спрабавалі абрэзаць яе, але Раловіч адстаяў. Адкрыў ён у калгасе каўбасны цэх, сырзавод. Такую прадукцыю выдаваў, што ў сталіцы ішла нарасхват.

Вось такі кемлівы і неардынарны чалавек стаў дырэктарам будоўлі санаторыя «Лазенкі». А здарылася гэта наступным чынам. Яшчэ калі Віктар быў старшынёй калгаса, адбыўся такі выпадак: злягла з хваробай ног жывёлавод Яніна. Вядома, па большасці даводзілася хадзіць ёй у гумовых ботах, вось і сказалася. Пакуль думаў-гадаў, дзе б каго знайсці на яе месца, бачыць, Яніна зноў бегае ля цялят. Ад здзіўлення ажно вочы працёр:

— Што ты, Яніна, у санаторый з’ездзіла?

— У дамашні, — заўсміхалася жанчына. — Гэта ж скарысталася гаючымі гразямі з возера Лазенкі ды вадой мінеральнай з той крынічкі, што ля яго. Вось і адпусціла...

Тады і зарадзілася ў Віктара Канстанцінавіча задумка: «А чаму б сапраўды не пабудаваць тут калгасны санаторый?» Нейкія  грошы знойдуцца ў касе гаспадаркі, штосьці возьмем з іншых крыніц. Набраў ён гразі той з возера, тры бутэлькі вады мінеральнай з крыніцы і павёз у Мінск на даследаванне ў Інстытут торфу Акадэміі навук. Там далі заключэнне, што і сапрапель, і вада маюць гаючыя ўласцівасці.

Больш таго, далейшыя даследаванні Інстытутам геалагічных навук НАН Беларусі паказалі, што крыніца «Лазенкі» з’яўляецца ўнікальным гідралагічным аб’ектам у сувязі з павышаным утрыманнем серавадароду (5,7 мг/л), у той час як у большасці краін (Аўстрыі, Балгарыі, Венгрыі, Германіі, Італіі, Польшчы, Румыніі, Чэхіі, Японіі) да групы серавадародных мінеральных вод адносяць воды з утрыманнем серавадароду ад 0,1 да 5 мг/л. НАН Беларусі рэкамендавала на базе месцазнаходжання крыніцы «Лазенкі» пабудаваць лячэбна-прафілактычную ўстанову.

Інфармацыяй зацікавіліся суседзі — латвійскае ЗАТ «Эфрона». Але яму паведамілі, што праблемай даўно займаецца мясцовы жыхар Відзаў Віктар Раловіч. Неўзабаве латышы і Раловіч сустрэліся. Так узнікла дамова ў жніўні 2009 года паміж Віктарам Раловічам і ЗАТ «Эфрона», згодна з якой ён становіцца дырэктарам будоўлі шматфункцыянальнага санаторыя-курорта «Лазенкі» ў вёсцы Відзы-Лаўчынскія. У штаце дырэктара было ўсяго два чалавекі: ён і бухгалтар Валянціна Скур’ят. На дадзеным этапе іх больш і не трэба было.

У задачу дырэкцыі ўваходзіла выбраць і ўзаконіць месца для размяшчэння зямельнага ўчастка для ўзвядзення аб’екта, правесці дадатковую ўсебаковую разведку знаходжання мінеральнай вады, сапрапелю і іх запасаў і іншае. Да гонару мясцовых улад, яны не ставілі палкі ў колы, не марудзілі, як нярэдка  бывае, а ўсяляк спрыялі справе. 28 жніўня 2009 года Браслаўскім райвыканкамам было зарэгістравана ЗАТ «Эфрона». Неўзабаве распрацавалі і падпісалі акт выбару месца і размяшчэння ўчастка для будаўніцтва санаторыя. Пад яго адводзілася 17,2 гектара зямлі, у тым ліку сельскагаспадарчага прызначэння – усяго 2,98 гектара.

Здаецца, усё рабілася як след. У чым жа справа? Мо, той мінеральнай вады і сапрапелю аказалася мала? Але папярэдняе заключэнне, выдадзенае ДНУ «Інстытут землекарыстання НАН Рэспублікі Беларусь», сведчыць аб зваротным. Максімальная магутнасць пласта сапрапелю ў возеры Чорным (ля возера Лазенкі) складае 9 метраў, аб’ём – 400 тысяч метраў кубічных, чаго хопіць для патрэб буйной санаторна-курортнай установы на 50 гадоў. Вялікія запасы лячэбных гразей карбанатнага тыпу знойдзены і ў суседнім возеры Бурдэлка. Магутнасць пласта тут дасягае 10 метраў пры глыбіні вады ўсяго метр.

Між іншым, такія ж прыкладна паказчыкі аказаліся і ў выніку даследаванняў возера Лазенкі Расійскім навуковым цэнтрам аднаўленчай медыцыны і курорталогіі: «У вёсцы Відзы-Лаўчынскія прабурана пошукавая свідравіна глыбінёй 385 метраў, атрыманы водапрыток з дэбітам 2,03 м/c (7,3 кубічнага метра ў гадзіну). Па хімічным саставе вада ўяўляе сабой расол (М 47,7 г/дм куб.) хларыдна-натрыевага складу са слабакіслай рэакцыяй асяроддзя (рН 6,7). Расол утрымлівае ў кандыцыйных колькасцях бром. У адпаведнасці з класіфікацыяй мінеральных вод Мінздрава Расіі, расол са свідравіны паказаны пры разбаўленні прэснай вадой да канцэнтрацыі солі 20 г/л і больш пры захворваннях сістэмы кровазвароту, нервовай сістэмы, касцёва-мышачных хвароб, органаў дыхання, страўніка і іншых. Глей адносіцца да лячэбных слабамінералізаваных сульфідных нізказольных сапрапелевых гразей. Іх лячэбная значнасць абумоўлена высокім утрыманнем арганічных рэчываў, у тым ліку тэрапеўтычна каштоўных гуматаў, бітумаў, фульвакіслот і біялагічных мікрастымулятараў, а ў мінеральным комплексе сульфідаў жалеза».

Такім чынам, і лячэбная каштоўнасць мінеральнай вады і гразей у наваколлі Відзаў- Лаўчынскіх, і іх запасы даказаны шматлікімі даследаваннямі і практыкай. Так, аўтар не агаварыўся. Мінеральнай вадой і гразямі папраўляюць сваё здароўе мясцовыя жахары. Былы старшыня Відзаўскага сельскага Савета Галіна Малахоўская, якая таксама займалася калісьці праблемай санаторыя, прызнаецца, што да гэтай пары перасылае ў Мінск лячэбныя гразі вядомым людзям краіны. Не трэба забываць і пра тое, што ў Відзах быў адзін з першых у Беларусі санаторыяў.

Дык чаму ж, урэшце, затармазілася з такім энтузіязмам пачатае яго аднаўленне?

Як сцвярджае Віктар Раловіч, латвійская фірма «Эфрона» павінна была ўзводзіць санаторый не за свае сродкі, а за кошт швейцарскага інвестара. Апошні ўзяўся аплачваць і праект, заказаны ў Германіі за 500 тысяч еўра. Аднак па невядомай пакуль прычыне інвестар перапыніў фінансаванне, хаця і панёс ужо значныя выдаткі. Толькі дзейнасць дырэкцыі філіяла «Эфрона» ў Відзах абышлася яму ў 30 тысяч еўра.

Аднак старшыня Браслаўскага райвыканкама Сяргей Шматаў і яго каманда не апусцілі рукі. Не выйшла з адным інвестарам – будзе другі. У апошні час дзякуючы інфармацыі, размешчанай на сайце Браслаўскага райвыканкама ў Інтэрнэце, «Лазенкамі» зацікавіліся кітайцы і расіяне. Наведалася нядаўна ў Відзы-Лаўчынскія з Амерыкі і праўнучка двараніна Мінейкі, які зладзіў тут адзін з першых у Беларусі санаторыяў.

Цікавую інфармацыю выдаў начальнік упраўлення аховы здароўя Віцебскага аблвыканкама Юрый Дзяркач. Два падобныя праекты, як у Відзах-Лаўчынскіх, ажыццяўляюць не замежныя, а беларускія бізнесмены — у Плісе Глыбоцкага раёна і Расонскім. Рэальна, што возьмуцца яны і за «Лазенкі».