Герой Сацыялістычнай Працы, кандыдат сельскагаспадарчых навук і былы старшыня калгаса імя Ламаносава Ляхавіцкага раёна Генрых Траццяк з маладосці вылучаўся мэтанакіраванасцю і схільнасцю да нестандартных рашэнняў. Дзякуючы гэтым рысам характару ўжо ў сталым узросце ён вырашыў самастойна ўзяцца за аднаўленне сядзібы роду Бохвіцаў у вёсцы Флер’янова. Гэтае памкненне аказалася даволі плённым, і сёння Генрых Міхайлавіч разам са сваёй жонкай Ларысай Паўлаўнай з задавальненнем прымае гасцей і турыстаў у выратаванай ад заняпаду старадаўняй сядзібе.
Генрых і Ларыса Траццяк каля сядзібы.Сіла роднай зямлі
Трапяткое стаўленне да Флер’янова Генрых Траццяк тлумачыць шэрагам прычын. Па-першае, ён родам з гэтых мясцін — на свет з’явіўся ў размешчанай непадалёк вёсцы Літва. Па-другое, у Флер’янове знаходзілася цэнтральная сядзіба калгаса, у якім яму давялося працаваць 28 гадоў, 27 з іх — старшынёй. Але вытокі сваёй любові да гэтага куточка Ляхавіцкай зямлі ён бачыць у бацькоўскім выхаванні:— Мае бацькі — Міхаіл Васільевіч і Аляксандра Іванаўна — усёй душой любілі зямлю, на якой жылі, шанавалі яе традыцыі і лічылі, што менавіта яна дае чалавеку сілы. Ад іх мне і перадалася любоў да роднага краю, цікавасць да яго гісторыі і культурнай спадчыны.
Цікавасць да гісторыі ў яго праяўлялася з самага дзяцінства. Але цяжкі пасляваенны час унёс карэктывы ў выбар прафесіі. Скончыўшы ў 1953 годзе сямігодку, 16-гадовы Генрых, каб дапамагчы бацькам, пайшоў працаваць у калгас і паралельна вучыўся ў вочна-завочнай школе рабочай моладзі. Затым былі сем гадоў армейскай службы і пяць — вучобы ў Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі, якую ён з адзнакай скончыў у 1968-м.
У 1969-м Генрых Траццяк стаў галоўным аграномам у калгасе імя Ламаносава, а ўжо праз год на агульным сходзе яго аднагалосна выбралі старшынёй. Перыяд, калі ён кіраваў гаспадаркай, стаў часам яе росквіту. Пераймаць перадавы вопыт да Траццяка прыязджалі з усёй Беларусі і іншых саюзных рэспублік. У 1988 годзе яго праца была адзначана вышэйшай узнагародай — Залатой Зоркай Героя Сацыялістычнай Працы.
Дзейная натура
Дуб, пасаджаны Элізай Ажэшкай.
За пару месяцаў члены клуба ветэранаў пры падтрымцы гаспадаркі трохі падлаталі сядзібу. Але каб выратаваць яе ад далейшага разбурэння, трэба было выканаць яшчэ масу работ. У канцы 2011 года Траццяк папрасіў старшыню СВК вылучыць рабочага, які б даглядаў будынак. А ў адказ яму прапанавалі забраць сядзібу ў прыватную ўласнасць за адну базавую велічыню і працягваць яе аднаўленне самастойна.
— І я пагадзіўся, хоць добра ўсведамляў, якую адказнасць бяру на сябе. Але мы жывём побач з сядзібай, і глядзець на тое, як яна паступова руйнуецца, было невыносна, — тлумачыць Генрых Міхайлавіч. — Акрамя адной базавай, давялося яшчэ заплаціць суму, эквівалентную прыкладна 500 доларам, за афармленне ўсіх неабходных дакументаў.
Багемнае месца
На пачатку ХХ стагоддзя сядзіба ў Флер’янове здзіўляла ўсіх сваёй прыгажосцю і была папулярным месцам летняга адпачынку тагачаснай багемы. Госці заязджалі сюды па цяністай ліпавай алеі праз вітыя чыгунныя вароты, а вакол быў узорны парадак: дагледжаныя парк, дом, гаспадарчыя пабудовы…Ад усёй гэтай велічы да нашых дзён захавалася толькі малая частка. Стаўшы ў 2012 годзе паўнапраўным уладальнікам сядзібы, Генрых Міхайлавіч разам з сынамі Дзмітрыем, Віталём і Міхаілам, якія жывуць паблізу — у Ляхавічах і Баранавічах, сур’ёзна ўзяўся за яе аднаўленне.
Па словах цяперашняга гаспадара сядзібы, падтрымку ў яе аднаўленні і добраўпарадкаванні тэрыторыі аказваюць і розныя валанцёры, у тым ліку навучэнцы Ляхавіцкага аграрнага каледжа і прыватнае прадпрыемства ТАА «Фермент», вытворчая база якога знаходзіцца ў Флер’янове. Сам жа Генрых Траццяк на аднаўленне сядзібы кожны месяц траціць каля паловы сваёй пенсіі. Дарэчы, нягледзячы на сталы ўзрост, многія рамонтныя работы ён, як і раней, выконвае сваімі рукамі.
— Працуючы тут, я свае сілы не марную, а наадварот — памнажаю, — кажа пенсіянер. — Да таго ж, акрамя сыноў, сюды пастаянна прыязджаюць і ўнукі з унучкамі — іх у мяне пяцёра, яны таксама дапамагаюць. Але ў першую чаргу ў аднаўленні сядзібы мяне падтрымлівае жонка Ларыса Паўлаўна. Без яе разумення я, напэўна, не адважыўся б узяцца за справу.
Рамансы без фінансаў
Муж і жонка Траццяк разам вырашылі, што сядзіба зноў павінна стаць месцам, дзе будуць збірацца творчыя людзі, як і пры Бохвіцах. І гэты дух удалося адрадзіць. З 2013 года ў Флер’янове пры арганізацыйнай падтрымцы Ляхавіцкага райвыканкама сталі рэгулярна праводзіцца розныя культурныя мерапрыемствы. Ёсць у сядзібе і свая невялікая музейная экспазіцыя, якая паступова папаўняецца дзякуючы агульным намаганням.
Да эпідэміі каронавіруса сюды некалькі разоў на месяц наведваліся асобныя падарожнікі і арганізаваныя групы турыстаў. Цяпер гасцей стала значна менш. А калі яны прыязджаюць, Ларыса Паўлаўна па-ранейшаму бясплатна праводзіць для іх экскурсіі. Прычым не проста распавядае пра гісторыю гэтага месца, а каб лепш перадаць творчую атмасферу, якая панавала тут у пачатку мінулага стагоддзя, выконвае і некалькі старадаўніх рамансаў на розных мовах.
Візіт Элізы Ажэшкі ў сядзібу Бохвіцаў.
КАМЕНТАРЫЙ
Святлана Юрлевіч, намеснік старшыні Ляхавіцкага райвыканкама:
— Наш раён багаты на аб’екты, якія маюць гістарычную, культурную і архітэктурную значнасць. Сярод найбольш знакамітых — сядзібы ў Грушаўцы і Флер’янове, сядзібна-паркавы комплекс у Начы, парк Рэпіхава і іншыя знакавыя месцы. Усё гэта стварае добрыя перадумовы для развіцця ўнутранага турызму, асабліва ў цяперашняй сітуацыі, калі з-за кавіда граніцы аказаліся фактычна закрытымі. Найбольш перспектыўнымі для нас бачацца культурна-пазнавальны, рэлігійны і аграэкатурызм. Прыцягваюць гасцей у раён і розныя рэгіянальныя мерапрыемствы: фальклорнае свята «З крыніц спрадвечных» на базе сядзібы Рэйтанаў у Грушаўцы, «Флер’яноўскія чытанні» ў сядзібе Бохвіцаў і канцэрты арганнай музыкі ў Петрапаўлаўскім касцёле ў Мядзведзічах.
ДАСЬЕ «НГ»
З сядзібай у Флер’янове звязаны біяграфіі многіх вядомых людзей. Яе ў 1870 годзе пабудаваў сын пісьменніка і філосафа Фларыяна Бохвіца Ян Атон і назваў у гонар бацькі. Ян Атон таксама быў чалавекам неардынарным. Афіцэр гусарскага палка, які прайшоў крымскую кампанію, і перакананы праціўнік прыгоннага права, ён прыняў удзел у паўстанні 1863—1864 гадоў, за што год правёў у зняволенні ў Дынабургскай крэпасці. У 1908—1909 гадах у Флер’янове гасцявала Эліза Ажэшка, якая пасадзіла тут на памяць дуб, палюбавацца якім можна і цяпер. Дарэчы, сын Яна Атона — Тадэвуш — стаў «сардэчным сябрам» пісьменніцы, а іх лісты адзін да аднаго праз некаторы час былі выдадзены асобным 300-старонкавым томам. У Флер’янове гасцявалі нобелеўскі лаўрэат па літаратуры Уладзіслаў Рэймант, вядомы лекар, філосаф і журналіст Генрых Нусбаум, літаратары Юзэф і Люцына Катарбінскія, прадстаўнікі сем’яў Радзівілаў і Рэйтанаў.
paplauski@gmail.com
